Hepimiz zaman zaman stres yaşarız, ancak kronik stres diyabet ve kardiyovasküler hastalıklar gibi sağlık sorunlarına yol açabilir. Stres, ne yazık ki hayatın kaçınılmaz bir gerçeğidir. Peki stres hangi hastalıklara neden olur?

Uzun süreli stres — yani sürekli olarak yaşanan stres — diyabet, kardiyovasküler hastalıklar, huzursuz bağırsak sendromu (IBS) gibi kronik sindirim sorunları ve depresyon ile anksiyete gibi mental sağlık sorunlarına katkıda bulunabilir. Ancak her stres kötü değildir. Klinik psikolog Adam Borland, belirli bir düzeyde stresin sizi tetikte tutmaya yardımcı olabileceğini söylüyor. Borland: "Kontrol edilebilir bir miktarda kaygı ve endişe yaşamak, günlük yaşamın zorluklarıyla başa çıkmamıza hazırlık yapmamıza yardımcı olur” ifadelerini kullandı.

Üstelik stresli bir durumu düşünmek, bir sorunun çözümünü bulmanıza da yardımcı olabilir. Örneğin; eşinizle yaşadığınız bir çatışmayı kafanızda kurcalarken, bu süreç sonunda olaya farklı bir açıdan bakmanızı sağlayabilir. Ancak stres sürekli bir arkadaşınız haline gelirse, sağlığınızı etkileyebilir. Peki kronik stres vücudumuza neler yapar? Günlük stresi nasıl yönetebiliriz?

Stresin sağlığınızı etkilemesi

Hepimiz stres yaşarız, ancak endişe, yapmak istediklerimizi veya yapmamız gerekenleri etkilemeye başladığında sorun haline gelir. Uykuya engel olduğunda veya yiyecek ya da alkolle kendinizi sakinleştirmeye yönelttiğinde sağlığınız üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.

Fiziksel veya duygusal stres dönemlerinde vücudun sempatik sinir sistemi devreye girer. Bu, 'savaş ya da kaç' tepkisi olarak adlandırılan duruma yol açar: Vücudunuz kendini fiziksel bir tehdide karşı savunmaya hazırlanır veya kaçmaya yönelir — ve bu süreçte kortizol hormonu salgılanır. Kortizol, kaslarınıza enerji sağlamak için glikoz (bir tür şeker) salınmasını tetikleyen bir hormondur. Kaslarınız, bir tehlikeyle karşılaştığında savaşmak veya kaçmak için glikoza ihtiyaç duyar.

Modern stres faktörlerimizin çoğu fiziksel bir tepki gerektirmese de — örneğin iş performans değerlendirmesinde patronunuza saldırmanız veya ofisten kaçmanız olası değildir — vücudunuz yine de aynı şekilde tepki verir. Kortizol ayrıca insülin üretimini azaltır ve damarları daraltır. Tehdit ortadan kalktıktan sonra kortizol seviyeleri genellikle normale döner ve vücut etkilerden toparlanır. Ancak stres kronik hale geldiğinde kortizol seviyeleri yüksek kalır.

İlginizi çekebilir: Bu basınç noktaları stresi azaltıyor

Stresin sorun olduğunu gösteren işaretler

Stres ile sağlık arasında bir bağlantı vardır: Uzun süreli endişe, farkında bile olmadığınız şekilde vücudunuzda sorunlara yol açabilir. Peki stres sizi hasta hissettirebilir mi?

Stres, duygusal ve davranışsal tepkilerin ortaya çıkmasına neden olabilir:

• Anksiyete
• Sinirlilik
• Depresyon
• Panik ataklar
• Üzüntü
• Konsantrasyon güçlüğü
• İşleri tamamlamada zorlanma
• Aşırı yeme
• Madde bağımlılığı sorunları

Ayrıca fizyolojik tepkiler de gözlemleyebilirsiniz:

• Yorgunluk
• Artan kalp atış hızı
• Yüksek tansiyon
• Göğüs ağrısı
• Hızlı nefes alma
• Nefes darlığı
• Baş dönmesi
• Baş ağrısı
• Bulantı
• Sindirim sorunları (mide rahatsızlığı gibi)
• Kas gerginliği
• Ağrılar ve sızılar
• Zayıflamış bağışıklık sistemi

Stresin vücudumuz üzerindeki olumsuz fiziksel ve duygusal etkilerini görmezden gelmemek çok önemlidir. Uyku, sağlıklı beslenme, egzersiz ve fiziksel aktivite, sosyal olanaklar ve düzenli doktor kontrolleri gibi özbakımı önceliklendirmek, günlük stresle başa çıkmak için kritik öneme sahiptir.

İlginizi çekebilir: Çocuklarda stres belirtileri ve yardım etme yolları

Stresin sorun olmadan önlenmesi

İyi haber: Stresinizi daha iyi yönetmeyi öğrenerek kronik endişeye bağlı sağlık sorunlarını önleyebilirsiniz. Stres ile başa çıkmanıza yardımcı olacak adımlar...

• Sağlıklı beslenin: Dengeli bir diyete odaklanın. Ayrıca kafein ve şeker tüketimini sınırlayın; bu maddeler endişe ve uykusuzluğu artırabilir.

• Her gün egzersiz yapın: Kuvvet antrenmanı, aerobik egzersiz veya köpeğinizle yürüyüş gibi günlük bir aktivite yapın.

• Uykuya önem verin: Uzun bir sıcak banyo yapmak veya bir fincan çay içmek gibi bir yatma rutini oluşturun.

• Tütün ve nikotin ürünlerini bırakın: Sigara içmeyi bırakın; kronik ağrıyı kötüleştirebilir.

• Meditasyon ve derin nefes: Sakinleştirici bir mantra tekrarlayın veya huzurlu bir ortam hayal edin.

• Stres tetikleyicilerini azaltın: Zaman yönetimi becerileri uygulayın, sağlıklı sınırlar koyun ve kendinize zaman ayırmayı önceliklendirin.

• Destekleyici kişilerle iletişimde kalın: Eşiniz, ebeveynleriniz, kardeşleriniz veya arkadaşlarınızdan destek alın.

• Aile ve arkadaşlarla eğlenceli aktivitelerde bulunun: Gülümseyin, kahkaha atın ve duygusal olarak orada olmaya çalışın.

• Yaratıcı ve sakinleştirici aktiviteler bulun: Resim yapmak, bahçeyle uğraşmak, yemek yapmak, günlük tutmak veya müzik dinlemek gibi. Telefon ve sosyal medyadan uzaklaşmak da yardımcı olabilir.

• Şükran duygusunu geliştirin: Hayatta minnettar olduğunuz alanlara odaklanın. Kendinizi neyin mutlu ettiğine dikkat edin.

• Doktorunuza danışın ve gerekirse profesyonel yardım alın: Depresyon veya anksiyete ile başa çıkıyorsanız, doktorunuzla iletişime geçmekten çekinmeyin.

Endişe, herkesin hayatında yer alan bir durumdur. Ancak stresi proaktif şekilde yöneterek, günlük kaygılarınızın sağlığınıza zarar vermesini önleyebilirsiniz.

Kısa süreli duygusal ve fiziksel stres doğal olsa da, sürekli günlük stresin olası sonuçlarını izlemek önemlidir. Özbakım ile günlük yaşamın stresli taleplerini dengelemek, hepimizin öncelik vermesi gereken bir hedeftir.

Kaynak: "How Stress Can Make You Sick". Şuradan alındı: https://health.clevelandclinic.org/can-stress-actually-make-you-sick. (04.10.2024).