“İçinizdeki çocukla bağlantı kurmak” ifadesi, kulağa eğlenceli ve oyun dolu bir süreç gibi gelebilir. Yetişkinlerin oynadığı çocuk oyunlarına katılmak gibi şeyler düşündürebilir, ancak bu o kadar basit değildir. Aslında, içinizdeki çocuk çalışması, yeniden ebeveynlik olarak adlandırılan bir süreçle el ele gider. Bu süreç, çocuklukta oluşan duygusal yaraları iyileştirmek ve çocukken ihtiyaç duyduğunuz şekilde kendinize ebeveynlik yapma fırsatı yaratmakla ilgilidir.

Gerçek şu ki, çocukluk döneminiz, yetişkin olarak kim olacağınızı büyük ölçüde şekillendirir ve zihinsel sağlığınız üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Araştırmalar, çocukluk travmaları (zorbalık, duygusal istismar veya kötü muamele gibi) ile yaşamın ilerleyen dönemlerinde ortaya çıkan zihinsel hastalıklar arasında güçlü bir ilişki olduğunu göstermektedir. Harika bir çocukluk geçirmiş olsanız bile, ebeveyn figürleriniz kendi çözülmemiş travmalarını veya sağlıksız davranış kalıplarını size aktarabilir.

Bu çocukluk yaraları, harika ebeveynlere sahip olsanız bile devam edebilir. Unutmayın, çocuklar tüm fiziksel, zihinsel ve duygusal ihtiyaçları için tamamen başkalarına, özellikle ebeveynlerine bağımlıdır. Bu ihtiyaçların tamamını karşılamak son derece zordur, özellikle de ebeveynlerin çok az anlamlı destekle tüm sorumluluğu üstlenmek zorunda olduğu toplumlarda. Erken yaşlarda edindiğiniz işlevsiz kalıplar, yetişkin olduğunuzda ilişkilerden kariyere kadar her alanda başarılı olmanızı engelleyebilir. Bu gibi durumlarda, kendinizi yeniden ebeveynlik yaparak desteklemek faydalı olabilir.

Yeniden ebeveynlik nedir?

Amerikan Psikoloji Derneği, yeniden ebeveynliği, “bireylerin kendi ebeveynlerinin sağlamadığı ebeveynlik tutumlarını veya eylemlerini kendilerine sağlamalarının teşvik edildiği bir terapötik teknik” olarak tanımlar.

Kanadalı psikanalist Eric Berne, yeniden ebeveynlik kavramını oluşturan kişi olarak sıkça anılır. Bu kavram, 1950’lerde geliştirdiği ve sosyal ilişkilerin bir kişinin davranışlarını ve inançlarını nasıl etkilediğine odaklanan bir psikolojik teori olan “transaksiyonel analiz”in bir parçasıdır.

İçimizdeki çocuk, bugün çocukluk benliğinizle içsel bir bağlantı anlamına gelen ve psikoterapist Carl Jung’a atfedilen bir kavram, yeniden ebeveynlik çalışmalarının hedefidir. İçimizdeki çocuğun iyileşmesi konusunda uzmanlaşmış psikoterapist Noah Rothschild, “Yeniden ebeveynlik, en erken inançlarımızı ve duygularımızı yeniden yapılandırma, erken bağlanma ve gelişimsel yaraları iyileştirme sürecidir,” diyor.

Tüm çocukların, Rothschild’in “limbik uyum” olarak adlandırdığı bir şeye yani bir ebeveyn veya bakıcıyla sevgi dolu, duygusal bir bağlantıya ihtiyacı vardır. Rothschild “Bu, koşulsuz sevgi ve birincil bakıcıyla doğru bağlanma ve ilişki kurma duygusuna benzer bir şeydir,” diyor. Yeniden ebeveynlik, insanların çocukluklarında almadıkları koşulsuz sevgiyle kendilerini “güçlendirici” bir adım atarak yetiştirmelerini sağlar.

İyi bir uyum olduğunda, bir çocuk ebeveyninin duygularını anlayabileceğini ve paylaşabileceğini hisseder. Ancak bu uyum, bir ebeveynin kayıp olması, ihmalkar, istismarcı ya da sadece bağlantısız olması nedeniyle kesintiye uğradığında veya mevcut olmadığında, bir kişi bu koşulsuz destek ve anlayış hissini başkalarından almaya çalışarak hayatını farkında olmadan geçirebilir. Bu kavram, erken çocukluk dönemi ebeveyn ilişkisine bağlı olarak güvenli veya güvensiz bir bağlanma tarzı geliştirdiğinizi öne süren bağlanma teorisiyle yakından ilişkilidir. Bu uyum mesajını almak için kritik dönem, yaşamın ilk birkaç yılıdır. Rothschild, “Biz küçük bir çocukken, gelişimsel evremiz ve zihinsel gelişimimiz, birincil bakıcılarımızdan gelen mesajları ve sevgiyi almamıza olanak tanır,” diye açıklıyor. Öte yandan, “aynı gelişimsel evre, bizimle hiçbir ilgisi olmayan ebeveyn boşanması veya mali sorun gibi olaylar ve durumlar için kendimizi suçlamamıza da neden olabilir,” diyor.

Kendi kendine yeniden ebeveynlik, artık başkalarına bağımlı olmadığımız için, bu olumsuz mesajları daha olumlu olanlarla değiştirmemizi sağlar. Rothschild, “Bilişsel terapi ve nöroplastisite [beynin yeni deneyimlere dayalı olarak kendini yeniden yapılandırma yeteneği] araştırmaları bunun gerçekten mümkün olduğunu gösteriyor,” diye ekliyor. Yeniden ebeveynlik, insanların çocukluklarında almadıkları koşulsuz sevgiyle kendilerini yetiştirmelerini sağlayan güçlendirici bir adımdır.

İlginizi çekebilir: Psikolojide gölge kavramı ve içimizdeki çocuk

"Kendime yeniden ebeveynlik yapmak" ne anlama gelir?

Temelinde, yeniden ebeveynlik, çocukken almadığınız şeyleri kendinize vermek ve içinizdeki çocuğunuzun kendi gerçek benliği için görülmüş, duyulmuş ve değer verilmiş hissetmesine izin vermektir. Bu süreçte, yaralı iç çocuğunuza bakmak için bilge iç ebeveyninize başvurursunuz. Tahmin edebileceğiniz gibi, bu oldukça derin ve içsel bir çalışma gerektirir. Klinik psikolog Tirrell De Gannes "Süreç, duygularınızı yargılamak veya reddetmek yerine tanımak ve onaylamak, ardından yeni fikirleri ve fırsatları keşfetmeye izin vermekle başlar" diyor. İçsel eleştirmeni susturmak, öz şefkat uygulamak ve kendinize güvenmek üzerinde çalışmanız gerekecektir. Dr. De Gannes, “Zamanla bu, yeni zorlukları üstlenmek ve dünyayla farklı bir şekilde etkileşimde bulunmak anlamına gelir,” diyor.

Yeniden ebeveynliğin dört temel prensibi nelerdir?

Klinik psikolog Nicole LePera, çok satan kitabında yeniden ebeveynliğin dört temel direğini açıklar. Dr. LePera, bu prensipleri, yeniden ebeveynlik yaparken gerçekleştirdiğiniz çalışmaları destekleyen uygulamalar olarak tanımlar. Ancak, bu sürecin herkes için farklı olduğunu ve net bir şekilde sıralı adımlara sahip olmadığını da vurgular. Kendine yeniden ebeveynliğin dört temel prensibi şunlardır;

1. Duygusal düzenleme

Duygusal düzenleme, duygusal durumunuzu yönetme veya dengeleme yeteneğidir. Bu, olumsuz duyguları hiç hissetmeme yeteneği değil, aksine bu duyguları sağlıklı bir şekilde işleme becerisidir. Birçok kişi, çocukluklarında duygularını doğru bir şekilde yönetmeyi öğrenmemiştir, bu nedenle yeniden ebeveynlik sürecinde bu beceriyi geliştirmek önemlidir.

Dr. LePera, kitabında nefes çalışmaları, meditasyon, günlük tutma ve yoga gibi uygulamalar önermektedir. Bu yöntemler, bedeninizin stres tepkisini düzenlemeyi öğrenmenize, bedeninizdeki duyum değişimlerini yargılamadan fark etmenize ve içsel anlatılarınızdaki kalıpları gözlemlemenize yardımcı olabilir.

2. Sevgi dolu disiplin

Sevgi dolu disiplin, “sert sevgi” kavramından farklıdır. Burada amaç, kendinize sınırlar koymak ve bu sınırları korumaktır. Küçük çocuklar genellikle kendi sınırlarını içgüdüsel olarak anlar ve saygı gösterirler; çoğunlukla “hayır” demekte veya bir şeyi sevmediklerini söylemekte tereddüt etmezler. Ancak zamanla, bu içgüdülerini “sevgi” adına ya da “iyi” ve “kibar” olma uğruna bastırmayı öğrenebilirler. Örneğin, istemediği halde büyükanneye sarılmak ya da doyduğu halde tabağını bitirmeye zorlanmak gibi.

Dr. LePera, bu durumun kendi ihtiyaçlarını, sınırlarını ve sezgilerini görmezden gelen yetişkinler yarattığını, bunun da ilişkilerde öfke ve kırgınlık duygularını besleyebileceğini belirtir. Sevgi dolu disiplin uygulaması, kendinizle günlük rutinler ve besleyici alışkanlıklar oluşturmak veya yapamayacağınız ya da yapmak istemediğiniz taleplere “hayır” demeyi öğrenmek gibi sözler vermek ve bu sözleri tutmak anlamına gelir.

Yeniden ebeveynlikte bu adım çok önemlidir, çünkü dayanıklılık ve özgüven geliştirir ve kendinize değer vermeniz gerektiği fikrini pekiştirir. Dr. LePera, bu süreçte anahtar kelimenin “sevgi” olduğunu söyler. Affedici olmayan ya da katı sınırlar oluşturmak yalnızca başarısızlığı garantiler ve muhtemelen yıkıcı kalıplara yol açar.

3. Öz bakım

Burada bahsedilen öz bakım; kahve, köpük banyoları ve cilt bakım rutinlerinden daha derin bir seviyededir. Dr. LePera’nın kitabında tartıştığı öz bakım, ihtiyaçlarınıza daha derinlemesine odaklanmayı içerir; bunların bazıları bedeninizi hareket ettirmek, meditasyon yapmak, doğada vakit geçirmek ve sevdiğiniz insanlarla birlikte olmaktır.

Öz bakım pratiği, kendinizin daha fazla farkında olmanızı, öz değerinizi pekiştirmenizi ve bedeninizin ihtiyaçları ve istekleriyle yeniden bağlantı kurmanızı sağlar; özellikle çocuklukta öğrenip reddettiğiniz ya da görmezden geldiğiniz ihtiyaçlarla. Örneğin, hastalık ya da yaralanma durumunda daima “idare et” denildiğini öğrendiyseniz, yetişkinlikte bir öz bakım eylemi, gerçekten kendinizi iyi hissetmediğinizde, işten izin alıp dinlenmek olabilir.

4. Çocukça bir merak duygusunu yeniden keşfetmek

Dr. Le Pera’ya göre bu prensip, yeniden ebeveynlik çalışmasının nihai hedefidir. Yaratıcılık, neşe, kendiliğindenlik ve oyunbazlığı içeren bir varoluş halidir. Birçok kişi, bu duygunun desteklenmediği, hatta tolere edilmediği evlerde büyümüştür. Bunun bir sonucu olarak, yetişkinler olarak yaratıcı olmayı, neşe aramayı ve sadece saf bir zevk için bir şeyler yapmayı bilmeyiz; bu eylemleri mükemmelleştirmek, bir gelir kaynağına dönüştürmek veya başka bir dış neden olmaksızın gerçekleştiremeyiz.

Yeniden ebeveynliğin faydaları

Dr. De Gannes, “Herkes yeniden ebeveynlikten fayda sağlayabilir, ancak özellikle ebeveynleri ilgisiz olan veya hayat derslerini kötü niyetle öğretmiş gibi görünen kişiler için bu süreç çok faydalıdır,” diyor. Yeniden ebeveynlik, genellikle kötü ya da yetersiz ebeveynliğin etkilerini tersine çevirmek veya yerine daha iyisini koymak için bir yol olarak görülür.

Bu süreç, çocuklukta yaşanan zorlu deneyimlerin veya travmaların neden olduğu içsel çocuk yaralarını aşmaya yardımcı olabilir. Ayrıca, çocuklukta edinilen sağlıksız iletişim, davranış veya ilişki kalıplarını kırmaya ve yeniden öğrenmeye olanak tanır. Örneğin, çok erken büyümek zorunda kaldıysanız (bazen “ebeveynleşme” olarak adlandırılan bir tür anne yarası), çok özverili bir yapıya sahip olabilirsiniz. Öz ebeveynlik, ihtiyaçlarınıza değer vermeyi öğrenmenize yardımcı olabilir.

Rothschild, “Bize yapılan ya da bizi yaralayan şeyleri kendimize ve başkalarına karşı tekrar etme eğilimindeyiz,” diyor. “Eğer bu döngünün devam etmesine izin verirsek, bu durum sağlığımızı, ilişkilerimizi, kariyerimizi ve mali durumumuzu etkileyebilir. İçimizdeki çocuk, sürekli aynı insanları ve koşulları tekrar bulacaktır çünkü bildiği tek şey budur.” Yeniden ebeveynlik, o içsel çocuğa sonunda destek olmanızı ve güçlü, yeni bir hikâye yaratmanızı sağlar.

Dr. De Gannes, yeniden ebeveynliğin stres ve kaygıyı azaltmaya, genç yaşta geliştirilmesine izin verilmeyen bir başarı duygusunu kazanmaya yardımcı olabileceğini söylüyor. “Kendini yeniden ebeveynleştirmek zor ve karmaşık olabilir, ancak aynı zamanda oldukça ödüllendirici de olabilir,” diye ekliyor.

Yeniden ebeveynliğe nasıl başlarım?

Yeniden ebeveynlik süreci, ihtiyaçlarınıza ve rehberlik için kullandığınız kaynağa bağlı olarak farklılık gösterebilir; bu, Dr. LePera’nın kitabı gibi bir kitap ya da lisanslı bir terapistten kişiselleştirilmiş bir rehberlik olabilir. Terapist eşliğinde yapılan süreç bazen “yeniden ebeveynlik terapisi” olarak adlandırılır. Dr. De Gannes "bu süreçte, terapötik ilişkiyi kullanarak daha iyi yaşam becerileri öğrenir ve büyürken sahip olmayı istediğiniz ebeveyn figürü olmayı öğrenirsiniz" diyor.

Rothschild iise içsel çocuk iyileştirme ve yeniden ebeveynlik aşamalarını yas sürecine benzetiyor ve şöyle diyor: “İnkâr ve pazarlık aşamalarından üzüntü ve öfke hissetmeye, ardından kabullenme ve güçlenmeye geçeriz.”

Yeniden ebeveynlik için genel adımlar:

1. İçsel çocuğunuzu kabul edin

Farkındalık, ilk adımdır. İçsel çocuğunuzu hayatınıza bilinçli bir şekilde davet etmekle başlar. Rothschild, “Bunun bir yolu, çocukluk benliğimizi fiziksel olarak temsil etmek için bir peluş oyuncak ya da bebek almak olabilir. Bu, dokunsal düzeyde, kendimizi yeniden ebeveynlik sürecine adama bağını hissetmemizi sağlar,” diyor.

2. Acıyla yüzleşin

Bu noktada, içsel çocuğunuzu şekillendiren önemli yaralanmaların, travmaların ve olayların bir listesini ya da zaman çizelgesini yaparsınız. Bu adım üzüntü ve öfkeyi beraberinde getirebilir, ancak bu yas aşamalarını atlamamak önemlidir.

3. Zihninizdeki bağlantıları yeniden yapılandırın

Bu aşamada, sağlıksız ya da işlevsiz düşünce ve davranış kalıplarını fark eder ve yerine yenilerini koymaya çalışırsınız.

4. Neşe ve güçlenmenin yollarını bulun

Bu aşama, içsel çocuğunuzun olumlu yönleriyle yeniden bağlantı kurma sürecidir. Rothschild, “Zor işlerden çıkarak kabullenmeye doğru ilerledikçe, çocuk benliğimiz kimsenin geçmişte yapmadığı bir şekilde onları tam olarak desteklemeye kararlı olduğumuzu hissederek kendini güvende hissedebilir,” diyor. “Bu aşamada inanılmaz dönüşümler gerçekleşir.”

İçsel çocuğunuzla “oyun randevuları” planlayabilirsiniz: yeni şeyler deneyin, dağınıklığa izin verin, dans edin, şarkı söyleyin ve kendiliğinden hareket edin. Buradaki tek gereklilik, bu etkinliklerin ana amacının yalnızca keyif almak olmasıdır, başka hiçbir şey değil.

Rothschild, sonunda güçlenme aşamasına ulaştığınızda, “yetişkin benliğimiz ve çocuk benliğimiz, hayatımızın tüm önemli alanlarında kendimizin en dolu ifadesini ortaya çıkarmak için birlikte çalışır,” diyor.

Ne zaman profesyonel yardım almalısınız?

Öz ebeveynlik olarak adlandırılsa da, içsel çocuğunuzu iyileştirmek kendi başınıza kolayca yapabileceğiniz bir şey değildir, özellikle şu anda ruh sağlığınızla mücadele ediyorsanız veya geçmişinizde önemli travmalar varsa. Öz farkındalık ve eğitimle ilerleme kaydedebilirsiniz, ancak bir ruh sağlığı uzmanıyla çalışmak gibisi yoktur.

Rothschild, “İçsel çocuğunu gerçekten iyileştirmek ve yeniden ebeveynliği başarıyla gerçekleştirmek isteyen herkesin, onlara rehberlik edecek biriyle çalışması gerektiğine inanıyorum,” diyor. “Destek almazsak, yolda çeşitli tuzaklarla karşılaşabiliriz; bu ister bir terapist, koç, ister içsel çocuk mentorü olsun.”

Bir terapistin gerekli olduğunu nasıl anlarsınız? Dr. De Gannes, “Hayatın çeşitli alanlarında ne yapacağınızı bilemediğinizde veya bunalmış hissettiğinizde” ya da “uzun süredir devam eden bir çatışma geçmişiniz, başarısız bağlantılarınız ve dünyaya karşı bir hoşnutsuzluk duyduğunuzda” profesyonel yardımın hayat değiştirici olabileceğini söylüyor.

Referanslar: Lauren Mazzo, “‘Reparenting’ Promises Long-Overdue Healing From Childhood Wounds—Here’s How It Works”. Şuradan alındı: https://www.wellandgood.com/reparenting-yourself/