“İnsan yaşamı boyunca topolojik dönüm noktaları” başlıklı araştırma, yaşam boyu gerçekleşen bilişsel gelişim dönemlerini tespit etti. İnsan beyninin gelişiminde 9, 32, 66 ve 83 yaşlarında dört önemli dönüm noktası olduğu belirlendi. Bu yaşlar, belirgin değişikliklerin gerçekleştiği gelişim dönemleri olarak ortaya kondu. İlk aşamanın doğumdan 9 yaşına kadar olduğu, ikinci aşamanın ise 32 yaş civarında tamamlandığı ortaya kondu. Bu durum, ergenlik döneminin bilişsel anlamda bu yaşa kadar tamamlanmadığı yönünde yorumlara yol açtı.

Birçok araştırmacıya göre, beyin maksimum verimlilik ve entegrasyona yani “zirve” noktaya 30 yaş civarında ulaşıyor. Ancak bazı yeni araştırmalar, beynin doğrusal bir şekilde, tek bir zirve noktaya doğru gelişmediğini vurguluyor. Örneğin, 55-60 yaş dönemini "insanın en zeki olduğu yaş" olarak tanımlayan bir araştırma yayınlandı.

Ergenlik kaç yaşına kadar devam eder? Yetişkinlik ne zaman başlar?

“Organizasyonel değişimin altında yatan ilkeler nelerdir? Yaşamımız boyunca beynin farklı bir gelişimsel değişim aşamasına geçtiği önemli noktalar var mıdır?” Bu soruların peşinden giden Cambridge Üniversitesi uzmanları, gelişimsel değişimin doğrusal olmayan dinamiklerini belirlemeye çalıştı.

Ortaya çıkan sonuca göre, beyin yaşam boyu sürekli değişse de bu, tekdüze bir süreç halinde olmuyor. Beyin, yaşam boyu beş aşamadan geçiyor:

• Çocukluk – doğumdan dokuz yaşına kadar
• Ergenlik – dokuzdan 32 yaşına kadar
• Yetişkinlik – 32'den 66'ya kadar
• Erken yaşlanma – 66'dan 83'e kadar
• Geç yaşlanma - 83 yaşından itibaren

Araştırmanın baş yazarı Dr. Alexa Mousley, BBC'ye şöyle konuştu: “Beyin, yaşam boyu yeniden yapılandırılır. Sürekli olarak bağlantıları güçlendirir ve zayıflatır ve bu tekdüze bir süreç değildir - beyin yeniden yapılandırılmasında dalgalanmalar ve aşamalar vardır,”

Bazı insanlar bu aşamalara diğerlerinden daha erken veya daha geç ulaşsa da bu yaşların araştırma verilerinde net şekilde öne çıkması, araştırmacılar tarafından dikkat çekici bulundu. Nature Communications dergisinde yayınlanan çalışma için, 90 yaşına kadar yaklaşık 4.000 kişi, beyin hücreleri arasındaki bağlantıları ortaya çıkarmak için taramadan geçti. Bu kişilerin sinir bağlantıları ve bunların yaşamımız boyunca nasıl geliştiği haritalandırıldı. Yüksek miktarda beyin taraması yapılması sayesinde, sonuçlar net şekilde gözler önüne serildi.

Çalışma özetinde, “Bu çalışma, çok değişkenli, yaşam boyu, nüfus düzeyinde bir perspektifle aydınlatılabilen, topolojik olgunlaşmanın benzersiz aşamalarıyla insan gelişiminin karmaşık, doğrusal olmayan doğasını vurgulamaktadır.” ifadesi kullanıldı.

İlginizi çekebilir: Vücudumuz neden 50 yaşında daha hızlı yaşlanmaya başlar?

Referanslar:

Mousley, A., Bethlehem, R.A.I., Yeh, FC. et al. Topological turning points across the human lifespan. Nat Commun 16, 10055 (2025). https://doi.org/10.1038/s41467-025-65974-8. Şuradan alındı: https://www.nature.com/articles/s41467-025-65974-8

James Gallagher. “Adolescence lasts into 30s - new study shows four pivotal ages for your brain” (2025) Şuradan alındı: https://www.bbc.com/news/articles/cgl6klez226o