20’li yaşların hayatın en zeki yaşları olduğuna inanılır. The Conversation’ın haberinde yer alan araştırma, daha farklı sonuçlar veriyor. Intelligence adlı bilimsel dergide yayınlanan araştırmaya göre, insanın en zeki olduğu dönem, 55-60 yaş arası.

Bulgulara göre, genel psikolojik işlevsellik 55 ile 60 yaşları arasında zirveye ulaşıyor. Bu yaş aralığındaki insanlar, karmaşık problem çözme ve iş gücünde liderlik konusunda en iyi durumda.

İnsanın en zeki olduğu yaş

İnsanların fiziksel olarak en yüksek performansa ulaştıkları dönemin yirmili yaşların ortasından otuzlu yaşların başına kadar olduğunu gösteren pek çok araştırma bulunuyor.

Ayrıca, insanların ham zihinsel yeteneklerinin; yani hızlı bir şekilde akıl yürütme, hatırlama ve bilgi işleme kapasitelerinin, genellikle yirmili yaşların ortasından itibaren azalmaya başladığını gösteren çok sayıda araştırma da mevcut.

Gerçek dünyada, bu araştırmaları destekleyen örnekler de bulunuyor. Sporcular genellikle 30 yaşından önce kariyerlerinin zirvesine ulaşıyor. Matematikçiler genellikle otuzlu yaşların ortalarında en önemli katkılarını yapıyorlar. Satranç şampiyonları 40 yaşından sonra nadiren en iyi performanslarını sergiliyorlar. Ancak, ham işlem gücünün ötesine baktığımızda, farklı bir tablo ortaya çıkıyor.

İlginizi çekebilir: Dünyanın en yaşlı yeni evli çifti

Zekanın farklı türde zirveleri

Batı Avustralya Üniversitesi Psikoloji Fakültesi'nden Doçent Gilles Gignac'ın yaptığı ve Intelligence dergisinde yayınlanan araştırmada; akıl yürütme, hafıza kapasitesi, işlem hızı, bilgi ve duygusal zeka gibi temel bilişsel yetenekler gibi psikolojik özellikler yer aldı ve bu kriterleri karşılayan 16 psikolojik boyut belirlendi. Ayrıca, dışadönüklük, duygusal istikrar, vicdanlılık, deneyime açıklık ve uyumluluk gibi “beş büyük kişilik özelliği" de bunlara dahil edildi. Her bir özelliğin yaşam boyu nasıl geliştiği haritalandırıldı.

Doç. Gignac, "Çalışmada, akıl yürütme yeteneğinin ötesinde, doğru bir şekilde ölçülebilen, geçici durumlardan ziyade kalıcı özellikleri temsil eden, iyi belgelenmiş yaş eğrileri olan ve gerçek dünyadaki performansı öngördüğü bilinen, iyi belirlenmiş psikolojik özelliklere odaklandık." dedi.

Hayatın ilerleyen dönemlerinde zirveye ulaşma

16 boyutun tümü ele alındığında, çarpıcı bir model ortaya çıktı. Araştırmada ölçülen özelliklerin bir çoğu, hayatın çok daha ilerleyen dönemlerinde zirveye ulaşıyor. Örneğin, vicdanlılık 65 yaş civarında zirveye ulaşıyor. Duygusal istikrar ise 75 yaş civarında zirveye ulaşıyor. Duygusal zeka ile ilgili daha fazla bilgi için bu içerik ilginizi çekebilir, tıklayın!

Ahlaki muhakeme gibi daha az tartışılan boyutlar da yaşlılık döneminde zirveye ulaşıyor. “Bizi irrasyonel veya daha az doğru kararlar almaya yönlendirebilen zihinsel kısayollar” olarak nitelendirilebilecek bilişsel önyargılara direnme kapasitesi ise 70'li ve hatta 80'li yaşlarda da gelişmeye devam edebiliyor.

Genel zihinsel işlevsellik 55 ile 60 yaşları arasında zirveye ulaştıktan sonra, 65 yaş civarında düşmeye başlıyor. Bu düşüş 75 yaşından sonra daha belirgin hale geliyor, bu da yaşlılıkta işlevsellikteki azalmanın bir kez başladıktan sonra hızlanabileceğini gösteriyor.

Sonuçlara göre, bazı yetenekler yaşla birlikte azalsa da diğer önemli özelliklerdeki gelişmelerle dengeleniyor. Bu güçlü yönler bir araya geldiğinde, daha iyi muhakeme ve daha ölçülü karar verme yeteneğini destekliyor. Sağlıklı beyin nasıl olur? sorusunun yanıtı için tıklayın.

Kaynak: Professor Gilles Gignac. "Worried about turning 60? Science says that's when many of us actually peak". (2025) Şuradan alındı: https://www.uwa.edu.au/news/article/2025/october/worried-about-turning-60-science-says-thats-when-many-of-us-actually-peak