Bebeklerin bağışıklık sistemi ne zaman gelişir?

O küçük ve kırılgan bebeklerimizin neden kaya gibi sağlam bir bağışıklık sistemi ile doğmadığını hiç merak ettiniz mi? Bir bebek ana rahmindeyken bağışıklık sistemi kendini geri çekmek zorundadır. Böylece bebeğin vücudu annenin hücrelerine karşı tolerans gösterebilir. Bebek dünyaya geldiğindeyse artık güvenebileceği bir annesi olmadığı için bebeğin bağışıklık sistemi tekrardan büyümeye ve evrimleşmeye başlar.

Emzirmek bebeğin bağışıklık sistemine nasıl fayda sağlar?

Doğum sonrası bebeklerin bağışıklık sistemi zayıf olsa da emzirmek bağışıklık sisteminin gelişiminde büyük bir rol oynar. Bir bebek anne sütü içtiğinde:

• Yardımcı IgA antikorlar,
• Anti-idiotip antikorlar,
• Büyüme faktörleri,
• T ve B lenfositleri,
• Bakterisit Lakoferin gibi yararlı ve iyi bakteriler vücuda girer.

Tüm bunlar bebeğinizin bağışıklık sistemine katkı sağlayabilecek anne sütünde bulunan besin öğeleridir.

Bağışıklık sistemi gelişmeye nasıl devam eder?

Bağışıklık sistemi tüm çocukluk dönemi boyunca evrimleşmeye devam eder:

1- Açık hava aktiviteleri:

Çocuklar dışarıda, özellikle kirli olan yerlerde oynadıklarında bağışıklık sistemi yavaşça gelişir. Ne yazık ki toplumumuzda sokakta oyun oynamak azaldığı için çocuklar topraktan yeteri kadar “iyi” bakteri alamamaktadır. Çiftlikte büyüyen veya sürekli dışarıda oyun oynayan çocukların daha güçlü bir bağışıklık sistemine, daha az alerjiye ve daha az astım olma riskine sahip olduklarını biliyor muydunuz?!

2- Mikroplarla temas kurmak:

Araştırmalar, sık sık diğer çocuklarla beraber zaman geçiren çocukların daha güçlü bir bağışıklık sistemine sahip olduğunu belirtiyor.

3- Hasta olmak:

Çocuğunuzu rahatsız görmek her ne kadar çok üzücü olsa da soğuk algınlığı gibi küçük hastalıklar çocuklarınızın bağışıklık sistemini güçlendirecek en iyi doğal yollardan biri. Çocuğunuz her nezle olduğunda vücudu enfeksiyonlarla ve hastalıklarla mücadele etmeyi öğrenebilmek için antikorlar üretir. Hatta 2018’de yapılan bir araştırmada iki yaşındayken çok nezle olan bir çocuğun ilkokula geçtiğinde nezle olma ihtimalinin yüzde 33 daha az olduğu bulunmuş.

Çocuğunuzun zayıf bir bağışıklık sistemine sahip olduğunun işaretleri nelerdir?

Eğer çocuğunuz sürekli soğuk algınlığına yakalanıyorsa telaşlanmayın. Onun bağışıklık sistemi hala gelişme aşamasındadır. Bu yüzden çocuğunuz enfeksiyon kapmaya veya nezle olmaya daha müsaittir. Çocuğunuzun bağışıklık sisteminin oldukça hızlı bir şekilde gelişmesini sağlayabilecek birçok faktör vardır.

1. Sık sık hasta oluyorsa,
2. Uzun süre boyunca hastalığı atlatamıyorsa
3. Kilo almakta zorluk çekiyorsa veya çok zayıfsa
4. Sık sık pamukçuk enfeksiyonuna yakalanıyorsa

Yukarıdaki belirtileri görüyorsanız çocuğunuzun doğal yollarla bağışık sistemini güçlendirmesi gerektiğini bilmelisiniz.

Tavsiye: Eğer çocuğunuz bir yıl içerisinde sekizden fazla kulak iltihabı veya ikiden fazla şiddetli sinüzit geçirdiyse bir doktora görünmeniz iyi olabilir. Bu durumda çocuğunuz nadir olarak görülen Primer İmmün Yetmezliği adındaki hastalığa yakalanmış olabilir.

Çocukların bağışıklık sistemini güçlendiren doğal yollar neler?

İyi haber ise çocuklarınızın bağışıklık sistemini güçlendirebilecek birçok doğal çözüm yolu vardır. Bunlar çocuk hastalıklarının sıklıklarını ve şiddetini azaltmaya yardımcı olabilir.

Yeterli uyku

Uyku hem çocuklar hem de yetişkinler için bağışıklık sistemini güçlendirmede en önemli rollerden birine sahiptir. Uyku sırasında vücut hem kendini onarmaya başlar hem de enfeksiyonlarla mücadele eden beyaz kan hücreleri üretir. Hatta 2007’de hayvanlar üzerinde yapılan bir araştırmada uykusuzluğun bu hücreleri azalttığı görülmüş ve vücudunuzda bu hücreler olmadan hasta olma riskiniz çok daha yüksek.

Düzenli hareket

Hareketin birçok faydası olduğunu biliyoruz ancak çocukların bağışıklık sistemini de güçlendirdiğini biliyor muydunuz? Egzersiz yapmak nezle olma riskini yüzde 67’ye kadar azaltabiliyor! 2008 yılında yapılan bir araştırmada düzenli spor yapan bireylerin üst solunum yolu enfeksiyonuna daha az yakalandığı görülmüş. Ayrıca bu bireylerin soğuk algınlığı geçirdiğinde bile çok daha kısa sürede hastalığı atlattıkları görülmüş.

• Oyun parkına gidin. Yaz ve kış fark etmeksizin çocuğunuzu oyun parkına götürün.
• Aile yürüyüşlerine çıkın.
• Kovalamaca, voleybol veya futbol oynayın.
• Alışverişe giderken arabanızı olabildiğince uzak yere park edin ki böylece çocuğunuz da olabildiğince çok yürüsün.
• Çocuğunuzla beraber yüzme kursuna veya yoga derslerine katılın.

Sadece gerekli olduğunda antibiyotik alın

Antibiyotik kontrollü ve bilinçli bir şekilde alınmalıdır. Gereğinden fazla antibiyotik alımı antikorları ilaca karşı dirençli hale getirebilir. Antibiyotiklerin etkili olmasını sağlamak için şu ipuçlarına göz atın:

• Viralenfeksiyonlar için asla antibiyotik kullanmayın. Çünkü virüsler antibiyotiklerden etkilenmezler.
• Antibakteriyel sabunlardan ve dezenfektanlardan uzak durun. Çünkü bu jeller vücudunuzda antibiyotiğe karşı dirençli bakteriler üretebilir.

Eğer antibiyotik medikal olarak gerekliyse kullanımından iki saat sonra çocuğunuzun sindirim sağlığı için ona probiyotik takviyesi vermeyi unutmayın.

Çinko seviyesini artırın

2008’de yapılan bir araştırmada bağışıklık yetmezliğinin sebepleri arasında çinko eksikliğinin etkisi görüldü. Çinko vücudun T hücrelerini üretmesini sağlıyor. Bu hücreler ise bağışıklık sisteminin büyük bir parçası.

Bakır ve çinko birbirinin zıttı olan besin öğeleridir. Çocuklar içeriği bakır açısından zengin olan çikolata, patates gibi besinleri tüketmeye meyillidir. Oysaki içeriği çinko bakımından zengin olan istiridye, balık ve kırmızı et gibi ürünleri ise tam tersine az tüketmektedirler.

Çinko bakımından zengin olan bu gıdaları tüketmeye özen gösterin:

• Nohut: Çocuğunuza yemesi kolay olan humus tarifini yapabilirsiniz.
• Tohumlar: Kabak çekirdeği, kenevir tohumu veya susam tohumu.
• Kaju: Kaju yağı veya kaju sütü de olabilir.
• Yumurta: Protein açısından zengin bir kahvaltı.
• Kırmızı et: Makarnanın veya hamburgerin içinde oldukça lezzetli olabilir.

Bitki özlü molekül içeren gıdalar tüketilmeli

Pyhtonutrients adıyla da bilinen bitki özlü moleküller doğal olarak birçok bitkide, bitkilerin kendilerini koruması için bulunmaktadır. Bitkilerin bağışıklık sistemini güçlendiren bu moleküller bitkileri bakterilere ve virüslere karşı korur. Bu moleküller aynı işlevi insanlar tükettiğinde de göstermektedir.

• Domates
• Brokoli veya ıspanak gibi yeşil sebzeler
• Soğan ve sarımsak
• Havuç
• Kişniş, maydanoz, fesleğen gibi taze bitkiler

Probiyotik besinler tüketilmeli

Çocukların bağışıklık sistemini güçlendirebilecek en iyi besinlerden birisi de probiyotiklerdir. İçerisinde bulunan iyi bakteriler bağışıklık sistemine büyük ölçüde katkı sağlarlar. Probiyotikler sindirim sisteminin bir parçası olan canlı kültürler olarak vücudumuza girer. Peki bu bağışıklık sistemimizi nasıl etkiler? Bağışıklık sistemimizin yüzde 90’ı bağırsağımızda bulunur. Bu yüzden bağırsaklarımıza canlı kültürleri aktardığımızda bağışıklık sistemimizi de desteklemiş oluruz. Bebekler, çocuklar hatta sizler de probiyotiklerden yararlanabilirsiniz. Yoğurt probiyotik açısından oldukça zengin bir gıdadır.

Olabildiğince çok D vitamini alınmalı

Yüksek ihtimalle D vitaminin kemik sağlığına iyi geldiğini biliyorsunuzdur. Ancak 2011’de yapılan bir araştırmaya göre D vitamini ayrıca bağışıklık sistemini de desteklemektedir.

D vitamini alabilmenin en iyi yolları:

• Güneş ışığı en iyi D vitamini kaynağıdır. Ancak iklimi yağışlı veya bulutlu olan yerlerde yaşıyorsanız yeterince doğal güneş alamıyor olabilirsiniz.
• Özellikle emzirilen bebekler için D vitamini damlaları kullanabilirsiniz.
• Yağlı balıklar, yumurta sarısı ve otçul hayvan etleri gibi D vitamini bakımından zengin besinler.

A vitamini bakımından yüksek olan besinleri de tüketin

A vitamini de bağışıklık sisteminize katkı sağlar. 2015 yılında hayvanlar üzerine yapılan bir araştırmada bu vitaminin özellikle solunum yolları için oldukça faydalı olduğu gözlemlenmiştir. Solunum yolları mikropların vücuda gireceği ilk bölgedir. Bu yüzden çocuğunuzun yeteri kadar A vitamini aldığına emin olmalısınız.

• Ciğer
• Yumurtası sarısı
• Tereyağı
• Balık yağı (ayrıca D ve K vitaminlerini de içermektedir) gibi ürünlerden A vitamini alabilirsiniz.

Burnuna tuzlu su karışımı kullanın

Tuzlu su geniz yolundaki mukusları ve sinüslerinizdeki zararlı bakterileri temizleyerek bağışıklık sistemine yardımcı olur. Ancak sinüslerinizdeki iyi bakterileri de yok etmemek için sadece şiddetli bir şekilde hasta olduğunuzda bunu yapmalısınız.

İşte tarifi:

1. Çaydanlığı tuzlu su ile doldurun
2. Çocuğunuza başını yana eğmesini söyleyin
3. Lavaboya doğru yaslanmasını sağlayın
4. Çaydanlığın ağzını çocuğunuzun üstte kalan burun deliğine yerleştirin
5. Çocuğunuza burnuyla değil ağzıyla nefes almasını hatırlatın
6. Çaydanlığa eğim verin böylece su alttaki burun deliğinden dışarı çıksın.

Olabildiğince çok su içilmeli

Vücutta yeteri kadar su bulunması bağışıklık sistemine birçok yönden yardımcı olur. Özellikle çocuklar için oldukça önemlidir. Su içmek vücudunuzun nezle ile savaşmasını, zararlı bakteriyi vücuttan idrar yoluyla atmasını sağlar.

Daha cazip gözükmesi için suya

• Limon dilimleri
• Çilek dilimleri
• Ananas dilimleri veya nane yaprakları atabilirsiniz.

Ayrıca meyvelerin ne kadar çok su içerdiğini de unutmayınız.

Ağız sağlığına dikkat

Belki biraz inanması zor ancak ağız sağlığı tüm vücut sağlığını etkileyebilir. Araştırmalar ağız sağlığının otoimmün hastalıklarına sebep olabileceğini gösteriyor.

Çocuğunuzun ağız sağlığına nasıl dikkat edebilirsiniz?

• Sekiz yaşına kadar çocuğunuzun dişlerini fırçalamasına yardımcı olun
• Dolu dolu iki dakika boyunca günde iki kez fırçalamasını sağlayın
• Günde bir kez diş ipi ile temizlik yapın
• Dişçinize düzenli olarak kontrole gidin.

Beyaz kan hücrelerinin önemi

Timüs bezi beyaz kan hücreleri üreterek bağışıklık sistemimize yardımcı olur. Bahsettiğimiz üzere beyaz kan hücreleri mikroplara karşı mücadele etmektedirler. Ancak bu bezler ergenlik döneminde azalmaya başlar. Peki ne yapabiliriz?

Masaj yaptırmanın rahatlatıcı etkisinin yanında vücuda birçok faydası da vardır. Buna beyaz kan hücresi üretimi de dahil. Sadece 45 dakikalık bir masaj ile vücudunuz çok daha fazla beyaz kan hücresi üretir. Bebeğinize masaj yapmak ayrıca bebeğinizin kilo almasını kolaylaştırır ve motor becerilerini geliştirir. Daha ne olsun?

Masaj yapmayı günlük bir rutin haline getirmek için tavsiyeler:

• Uyku zamanı öncesi çocuğunuza masaj yapmayı alışkanlık haline getirin: lavanta kokulu bir losyon ile küçük dokunuşlarla rahatlatıcı bir masaj yapabilirsiniz.
• Sıcak bir banyo sonrası bebeğinize masaj yapabilirsiniz.
• Tüm bunları yaparken dinlendirici bir şarkı açarak bebeğinizle bir bağ kurma fırsatı yakalayabilirsiniz.

Çocuğunuzun dışarıda zaman geçirmesini sağlayın: Birçok ebeveyn çocuklarını kış aylarında dışarı çıkarmaya tereddüt eder. Ancak işin aslı şu ki soğuk havalarda dışarı çıkmak çocuğunuzun nezle olmasına yol açmaz. Hatta birçok İskandinav ülkesinde aileler çocuklarını kış aylarında dışarıda yatırmaktadır. Bunu çocukların bağışık sistemini güçlendirecek en iyi yol olarak görmektedirler.

Doğa gezisine çıkın: Çocuğunuzla beraber doğal ortamda temiz havayı soluyarak sakin bir yürüyüş yapın. Doğada yeteri kadar zaman geçirmek NK hücrelerinin artmasını sağlar ki bu hücreler virüs ve bakterilerle savaşarak bağışıklık sistemini güçlendirmeye yaramaktadır.

Evcil hayvan edinin: Bir evcil hayvan edinmek istiyorsanız şimdi tam zamanı. Araştırmalar evcil hayvana sahip olmanın bağışıklık sistemini güçlendirdiğini hatta alerji ve astım olma riskini azalttığını gösteriyor.

İstatistikler ise şu şekilde:

• Bir köpekle sadece 18 dakika aynı ortamda bulunmak IgA üretimini harekete geçirmektedir.
• Bir kediyle aynı evi paylaşan yeni doğmuş bir bebeğin astım olma riski daha azdır.
• Evcil hayvanlar insanlardaki stres seviyesini düşürmektedir ve stres bağışıklık sistemini sabote edebilmektedir.

Bir bahçe inşa edin

Daha öncede bahsettiğimiz gibi çocukların toprakta oynaması ve zaman geçirmesi bağışıklık sistemini güçlendirmektedir. Eğer bir çiftlikte yaşamıyorsanız evinizin bahçesi ile bunu telafi edebilirsiniz.

• Pencere saksıları
• Ev içinde yetişen bitkiler
• Bakımı kolay bir toprak ile minik bir bahçe

Şeker kullanımını en aza indirgeyin

Rafine şekerin vücut üzerinde pek çok etkisi vardır:

• Bakteriler rafine şekerin asidik ortamında büyürler. Hatta şeker de bu yüzden dişlerimizi çürütmektedir.
• Çok fazla şeker tüketimi bağırsak sağlığı ve bağışık sistemi için oldukça zararlıdır.
• Ayrıca şeker vücut içerisinde iltihap oluşumuna sebep olabilir.
• Bu sebeplerden dolayı şekerden uzak durmak iyi olabilir. Eğer çocuğunuz tatlı bir şey yemek isterse çikolatalı ev yapımı kek veya balkabaklı bir tatlı yapabilirsiniz.

Peki, ya bağışıklık sistemini uyaran ilaçlar?

• Genelde herkesin ilk aklına gelen, çocuklar için en iyisi olduğu düşünülen, mürver şurubudur.

• Ancak bu şurubu tartışmadan önce bağışıklık sistemi uyarıcılarından bahsedelim. Kimyasal ve doğal bağışıklık sistemi uyarıcılarının ikisi de bağışıklık sisteminin harekete geçmesini sağlarlar.

• Bağışıklık sistemi uyarıcıları bağışıklık sistemi güçlendiricilerinden farklıdır. Uyarıcılar sisteme sadece harekete geçmesini söyler.

• Mürver şurubu soğuk algınlığının şiddetini ve ve sürecini azaltmaktadır. Ancak bu şurubu sadece çocuğunuz hasta olduğunda kullanmanız daha iyi olabilir. Çünkü sık uyarıcı alımıyla bağışıklık sisteminde fazla yüklenme olabilir.

Peki, ya günlük vitaminler?

• Besinleri olabildiğince gıdalardan almaya özen göstermelisiniz. Multivitamin takviyeleri fazla kullanımda mineral dengesizliklerine yol açabiliyor.

• Geniş çaplı yapılan bir araştırma sonucu araştırmacılar multivitaminlerin belirli hastalıkları engellemediğini fark etmiştir. Hatta bazı vitaminlerin fazla alımı vücutta hasara sebep verebilmektedir.

• Ayrıca çocuklar eğer dengeli besleniyorlarsa oldukça fazla besin öğesi alırlar. Yeni yürümeye başlayan bir çocuk günde yaklaşık 1,000-1,500 kalori almaktadır. Ki bu bedenen küçük bir yetişkinin bir günde tükettiği kaloriyle aynı! Çocukların çoğu ekstra vitamine ihtiyaç duymaz.

Eğer çocuğunuzun diyeti besin öğeleri açısından zayıfsa:

• A,D ve K vitaminleri için balık yağı
• Selenyum için Brezilya fındığı
• Çinko için haftada 2 kere kırmızı et
• Bağışıklık sistemi için probiyotik
• Potasyum için günde yarım su bardağı hindistan cevizi suyu
• B vitamini için bir çay kaşığı arı poleni

Özetle multivitaminler genelde çocuklar için gerekli değildir. Ancak çocuğunuzda belirli besin eksiklikleri varsa takviye ürünler alması için bir doktora görünmelisiniz. Eğer çocuğunuz nezle olduysa hemen telaşlanmayın. Çocuğunuzu bu şekilde görmek zor olabilir fakat ona sevgi göstermeyi ve sarılmayı unutmayın. En önemlisi de bu çeşit hastalıklar çocuğunuz bağışıklık sistemini daha da güçlendirecektir.