STEM (bilim, teknoloji, mühendislik ve matematik) alanlarındaki kariyer olanakları hızla artıyor ve ülkelerin teknolojik açıdan daha da ilerlemesiyle bu oranın artması bekleniyor. Şu anda dünyanın en kalabalık nüfuslarından birine sahip olan ABD'deki iş gücünün yaklaşık dörtte biri, yani 34.9 milyon kişi, STEM mesleklerinde çalışıyor. Ayrıca, STEM işlerinin 2031 yılına kadar yaklaşık %11 oranında büyümesi bekleniyor. Ancak bu büyümeye ve iş gücünde erkekler ve kadınlar arasında nispeten eşit bir dağılım olmasına rağmen (%52 erkek, %48 kadın), STEM pozisyonlarında kadınların sayısı hala belirgin bir şekilde erkeklerden geride kalıyor. Kadınların yalnızca %18’i bu işlerde çalışıyor.

Bu fark, araştırmacılara göre, ilkokul çağındaki kızların STEM alanlarındaki yeteneklerine ve kendilerine bakış açılarıyla ilgili olabilir. Ruling Our eXperiences (ROX) adlı, 5. sınıftan 12. sınıfa kadar olan kızları güçlendirmeyi amaçlayan kar amacı gütmeyen bir grubun araştırmacıları, kızların STEM kariyerleriyle ilgili deneyimlerinin endişe verici olduğunu belirtiyor. Kuruluşun yayınladığı The Girls’ Index adlı rapor; kızların deneyimlerini, davranışlarını ve hedeflerini inceliyor. Bulgular, kızların STEM alanlarındaki kariyerlere olan ilgisinin artmasına rağmen, kızların kendi yeteneklerine olan güvenlerinin azaldığını gösteriyor.

Kızlar kendilerinini eskisi kadar yeterli hissetmiyor

2017’de %73 olan matematik ve fen bilgisi konusundaki yeterliliklerini hisseden kızların oranı, bugün %59’a düşmüş durumda. Ayrıca, liseye giden kızların %58’i, hayal ettikleri işi yapacak kadar akıllı olmadıklarını düşünüyor, bu oran 2017’de %46’ydı. ROX’un kurucusu ve CEO’su, aynı zamanda The Girls’ Index adlı kitabın yazarı Dr. Lisa Hinkelman “Bu yetenek meselesi değil,” diyor ve şöyle devam ediyor: “Bu, algı ve güven meselesi. Kızlar, toplumdan, medyadan ve hatta iyi niyetli yetişkinlerden gelen mesajları içselleştiriyorlar. Bu mesajlar, ince bir şekilde ancak sürekli olarak, STEM alanındaki yeteneklerine olan güvenlerini zedeliyor. Kızlar, toplumsal baskıların mayın tarlasında ilerliyorlar ve %89’u, belirli roller ve stereotiplere uyma baskısı hissettiklerini bildiriyor.”

Dr. Hinkelman, STEM alanında kız çocuklarının sahip olduğu bu güven açığının, STEM alanlarında kadın rol modellerinin eksikliği ve kalıcı stereotiplerle daha da büyüdüğünü söylüyor ve şöyle diyor: “Kızlar matematik ve bilimde akademik olarak başarılı olsalar bile, genellikle kendilerini geleceğin STEM liderleri olarak görmeleri için teşvik edilmiyor. Sorun şu ki, kızların STEM’e olan ilgisi artarken, bu alanlarda başarılı olma yeteneklerine olan inançları azalıyor. Bu kopukluk sadece bu kızlar için kişisel bir sorun değil; toplumsal bir kayıp. Yeterince akıllı olduklarına inanmadıkları için yenilikçi düşünürlerden ve problem çözücülerden oluşan bir nesli kaybetme riskiyle karşı karşıyayız.”

Kızların STEM alanında başarılı olması için...

Dr. Hinkelman, kızların STEM alanlarında başarılı olmalarını sağlamak için ebeveynler, eğitimciler ve diğerlerinin çok yönlü bir yaklaşım benimsemeleri gerektiğini söylüyor ve şöyle devam ediyor: “Bu zayıflatıcı mesajlarla aktif bir şekilde mücadele etmeliyiz, olumlu ve çeşitli STEM rol modelleri sunmalı ve kızların STEM derslerinde keşfetmelerine, denemelerine, başarısız olmalarına ve bu başarısızlıklardan öğrenmelerine imkan tanıyacak ortamlar yaratmalıyız. STEM konusunda iyi olmanın ne anlama geldiğine dair anlatıyı yeniden çerçevelememiz gerekiyor; doğuştan gelen yetenekten çok büyüme, merak ve azmi vurgulamalıyız.”

Eski bir havacılık mühendisi, küresel teknoloji ve yapay zeka eğitim derneği Technovation’ın kurucusu Tara Chklovski, STEM alanlarında kariyer yapan kızların, finansal bağımsızlık, güç ve etki kazandığını söylüyor. Bu faktörler, kızların ailelerinde, toplumlarında, işyerlerinde ve ülkelerinde seslerini, etkilerini ve karar alma süreçlerini artırmak için kritik öneme sahip.

Chklovski, teknoloji kariyerlerinin daha büyük ekonomik istikrar ve finansal dayanıklılık sağladığını belirterek, STEM işlerinde hizmet sektöründeki işlerden iki ile altı kat daha fazla kazanabileceklerini vurguluyor. “Bunun yanı sıra, bugün kullandığımız çoğu şey STEM alanlarında tasarlandı, bu yüzden kadınların sistemler, araçlar ve ürünler tasarlama sürecinde eşit bir sese sahip olmalarını sağlamak, bu sistemlerin, araçların ve ürünlerin nüfusun %50’si için en iyi çıkarlarını gözetmesini sağlayacaktır,” diyor.

Boys & Girls Clubs of America’nın gençlik gelişimi programları ulusal direktörü Chrissy Chen, STEM aktivitelerinin bir çocuğun erken yaşlardaki güvenini, ilişkilerini ve dayanıklılığını inşa ettiğini belirtiyor. “STEM programları, kızları problem çözmeye dahil eder, onları yeni şeyler öğrenmeye meraklı olmaya teşvik eder ve gelecekleri için yeni olasılıklarla tanıştırır.”

Chen, STEM programlarının işbirliği, değerlendirme ve eleştirel düşünme gibi sosyal-duygusal becerileri de geliştirdiğini belirtiyor ve STEM alanı konusunda şunları söylüyor: “STEM dünyası her gün etrafımızda ve hayatlarımızı zenginleştiriyor. Bir ışık düğmesine basmak, arabayı çalıştırmak, hava durumu, telefon veya bilgisayar kullanmak, günümüzün çoğu anında yaptığımız eylemler ya da deneyimlerdir. STEM, hayatlarımızı binlerce farklı şekilde zenginleştiriyor, ancak hala bazıları için korkutucu olabilir.”

İlginizi çekebilir: Kızlar matematiğe doğuştan yatkın

Ebeveynler için ipuçları

STEM mentoru Tina McNutt "kızınızın STEM ile ilk tanışması evde başlar ve erken yaşta olmalıdır" diyor ve erken yaşlarda STEM zihniyeti geliştirmek için fırsatlar yaratmayı öneriyor.

“Nasıl ki küçük kızlarımıza bir bebek beşiği veriyorsak, onlara STEM fırsatları da sunabiliriz; bir şeyler inşa etmek, yaratmak ve problem çözmek,” diyen mentor, “Kızların güven kazanmalarına, fikirler yaratmalarına ve problem çözme becerileri geliştirmelerine yardımcı olacak uygulamalı aktiviteler yapın.” diyor.

Dr. Hinkelman da benzer şekilde, "Kızınızın STEM’e olan ilgisini teşvik etmek, sadece onun matematik veya bilimi sevmesini sağlamakla ilgili değildir" diyor ve ebeveynler için şu ipuçlarını öneriyor:

Stereotip kırıcı olun

Cinsiyetle ilgili stereotiplere doğrudan meydan okuyun. STEM sadece erkekler için değildir, bunu net bir şekilde açıklayın. Dünyayı değiştiren başarılı STEM kadınlarını aktif olarak bulun ve bu rol modelleri ailenizin sohbetlerine, medya tüketimine ve okuma tercihlerinize düzenli olarak dahil edin.

Büyüme zihniyeti geliştirin

Kızınıza STEM becerilerinin doğuştan gelen bir yetenek değil, çaba ve öğrenme ile gelişen bir beceri olduğunu anlamasına yardımcı olun. OOnun ilerlemesini, zorluklarla başa çıkma isteğini ve hatta başarısızlıklarını kutlayın. Unutmayın, başarısızlık STEM’de başarıya giden bir basamaktır.

STEM’i canlı hale getirin

STEM’i gerçek dünyadaki problem çözme ile bağdaştırın. Araştırmalara göre, kızların %86’sı başkalarına yardımcı olmayı isteyen kariyerler istiyor. Kızınıza STEM’in insanların hayatlarını nasıl doğrudan etkilediğini ve küresel sorunları nasıl çözdüğünü gösterin.

Uygulama fırsatı sunun

Kızınıza STEM deneyimleri için bolca fırsat sunun. Bunlar; kodlama kampları, bilim fuarları, evde yapılan "Kendin Yap" projeleri veya basit mutfak deneyleri olabilir.

Özgüveni bütünsel olarak inşa edin

Araştırmalar, özgüvenli kızların STEM kariyerlerini düşünme olasılığının %20 daha fazla olduğunu gösteriyor, diyor. “Ancak özgüven sadece STEM becerileriyle ilgili değil; hayatın her alanında kendini yeterli görme ile ilgilidir. Onu, zorluklarla başa çıkmaya, fikirlerini ifade etmeye ve kendini bir problem çözücü ve yenilikçi olarak görmeye teşvik edin.”

Bir destek ağı oluşturun

Kızınızın STEM ile ilgilenen diğer kızlarla bağlantı kurabileceği mentorluk programları, STEM kulüpleri veya çevrimiçi topluluklar arayın. Ortak ilgi alanlarına sahip akranlar edinmek son derece güçlendirici olabilir.

Sorgulamayı teşvik edin

Kızınızın yetenekleriyle ilgili şüpheler duyduğunu duyduğunuzda, bu düşünceleri nazikçe zorlayın, diyo. Geçmiş başarılarını, onun benzersiz güçlü yönlerini ve öğrenme ve gelişme kapasitesini hatırlatın.

Unutmayın, rolünüz sadece onu STEM’e yönlendirmek değil. Onu, bu alanlarda yer alan ve katkıda bulunabilecek, STEM aracılığıyla geleceği şekillendirme gücüne sahip biri olarak görmesini sağlamaktır.

STEM yaklaşımlarında ne değişmeli?

Kadınların STEM alanlarındaki sayısının düşük olduğu doğru olsa da Dr. Hinkelman’a göre bu sadece STEM alanlarındaki sayıları artırmakla ilgili bir konu değil. Dr. Hinkelman “Bu, kızların güven ve öz-yeterliliklerini beslemekle ilgili bir mesele; onlara karmaşık problemleri çözebilecek ve yeniliği yönlendirebilecek yeteneklere sahip olduklarını görme fırsatı vermek.” diyor ve bu boşluğu kapatmak için, çok yönlü bir yaklaşım öneriyor:

• Kızları küçük yaşlardan itibaren tüm STEM konularında yer almaya teşvik etmek ve sürekli olarak bu alanlarda yetenekli olduklarını ve bu alanlarda yer aldıklarını pekiştiren mesajlar vermek

• Tüm STEM kariyerlerinin, bilgisayar bilimi ve mühendislik dahil, pozitif bir etki yarattığını açıklamak

• Kadınların az temsil edilen STEM alanlarındaki görünürlüklerini artırmak, kızların ilişki kurabileceği ve örnek alabileceği çeşitli rol modeller sunmak

• Tüm STEM alanlarında daha misafirperver ve kapsayıcı ortamlar yaratmak, stereotiplere ve önyargılara meydan okumak

• Kızların, özellikle az temsil edilen alanlarda STEM yeteneklerine olan güvenlerini artırmak

Dr. Hinkelman STEM eğitimi konusunda şöyle diyor: “Unutmayın, bu sadece sayılar veya yüzdelerle ilgili değil. Bu, dünya çapındaki en acil sorunlarımıza çözüm bulmak için nüfusumuzun yarısının potansiyelini ortaya çıkarmakla ilgili.”