Ebeveynler, ergen çocuklarının öz güvenini güçlendirici davranışları genellikle farkında olmadan gösterirler. Ancak çocukların öz güveninin zedelendiği zamanlar da çok olur. Bazı anlar, çocukların kendilerini daha iyi hissetmelerini sağlamak için birer fırsattır. Bu anları kaçırmamak ve çocuklara öz güven aşılamak için kolay yollar da vardır. İşte ergenlik dönemindeki çocuğunuzun özgüvenini geliştirmek için ipuçları…

Çoraplarını yerlerde bırakıyor, bir türlü banyoya girmiyor, ödevlerini takip etmiyor mu? 5 yaşındayken size ev işlerinde yardım eden çocuğunuzu ergenliğe girdiğinde eleştirmeden durmak zor olsa da ona öz güven kazandırmak önemlidir. “Ergenlerde özgüven eksikliği nasıl giderilir?” ve “Ergenlerde özgüven nasıl arttırılır?” soruları için uzmanlar çeşitli tavsiyelerde bulunuyor.

Övgü konusunda cömert olun ve onun “içsel” radarına yakalanmayın

Tıpta ergenlere yönelik çığır açan yaklaşımlarıyla akıllara kazınan ve ergen tıbbı alanında 50 yıldan fazla çalışmış olan pediatrist Dr. Adele Hofmann, “Çocuklarımıza neyi doğru yaptıklarını yeterince sık söylemiyoruz” diyordu. Ergen sağlığı alanına yeni yaklaşımlar getiren ismin tavsiyesi, “Çocuğunuzu sadece başarıları için değil, çabası için de övün, istenen sonuçları vermediği zamanlar dahil.” şeklindeydi. Dışsal övgünün yanı sıra, çocukları kendileriyle gurur duymaları için teşvik etmeniz de faydalıdır. Gurur, sadece dışardan gelen onay karşısında değil, içsel olarak da ortaya çıkmalıdır. Benlik saygısı düşük olan çocuk ve gençler, övgüleri kabul ederken kendilerini garip hissedebilirler. Eğer siz de çocuğunuzun övgüleri almayı reddettiğini fark ederseniz, samimiyetsiz görünmeyecek ölçüde ve yerinde kullanılan övgülere yer verin. Sizin sadece iyi hissettirme amacıyla ona iltifat ettiğinizi hissetmesi, amacınızın tam tersi yönde etki yaratır. Çocuğunuzun içsel radarına yakalanmadan, ölçülü şekilde övgüde bulunun. Kişilik özellikleri olarak gördüğünüz şeylerden ziyade davranış ve çabalarına odaklanın.

Eleştirilerinizi incitici olmayacak bir şekilde dile getirin

Çocuğunuz her ne kadar büyümüş gibi görünse de unutmayın ki birçok şeyi halen deneme-yanılma yoluyla öğreniyor. Büyümesi esnasında nörobiyolojik olarak birçok değişim yaşıyor. Ona hata yapma hakkı tanıyın ve eleştiri dilinizi daima yapıcı yönde kullanın. Örneğin “Sınavda bu soruyu nasıl yanlış anladın?” demek yerine “Cevabı neredeyse buldun. Biraz fazladan çalışma ile bir dahaki sefere daha iyi bir sonuç alacağına eminim.” demeyi deneyin. Ortamda esen yumuşak havayı hissedeceksiniz.

Çocuğunuzun görüşlerini alın

Günlük yaşamınızla ilgili bir konuda görüşleri almanız çocuğunuzun daima hoşuna gider. Aileyle ilgili gündelik kararlara çocuğunuzu dahil etmeniz öz güvenini geliştirmek için oldukça faydalıdır. Almayı düşündüğünüz yeni kanepe hakkındaki fikri nedir? Ergenler, sorularınızla ilgilenmiyormuş gibi görünseler bile onlara yetişkin gibi davranılmasını severler ve onları yetişkin dünyasına dahil ettiğinizde gururlanırlar.

Yeteneklerini ve ilgi alanlarını geliştirmesi için teşvik edin

Herkesin bir konuda yeteneği vardır. Çocuğunuzun her neye yeteneği olursa olsun, o konudaki tutkusunu takip etmesine izin verin. Sizin ilgilenmesini hayal ettiğiniz konuya ilgi duymuyor olabilir. Ancak anlamsız olduğunu düşündüğünüz ilgi alanları bile başarı için fırsatlar taşıyabilir. Çocukların yetenekli olduğu konular, akranları arasında kabul görmeleri için de fırsat kapıları açar. Çocuğunuz hobisinden ileride vazgeçerse de bu konuda onu suçlamayın. Seçimleri ve istedikleri şeyi bulmaları konusunda desteğinizi hissetmek öz güvenlerini arttırır. Sabırlı olun.

“Hayır” cevabını vermeden önce iki kere düşünün

Çocuğunuza adeta bir refleks gibi sık sık “Hayır!” veya “Olmaz!” mı diyorsunuz? Oysa “Evet” kelimesi, kimliklerini keşfetmenin ve öz güven oluşturmanın olumlu yollarını bulmaları için yardımcı olan bir cevaptır. Çocuğunuza sık sık “Hayır” dediğinizi fark ederseniz kendinize sorun; Bu talebin reddedilmesi gerçekten de gerekli mi? Çocuğunuzun istediği şey aslında denenebilecek bir şey mi? Sizin için neden uygun değil? Kesinlikle reddetmeniz gerekiyorsa, “Hayır” kelimesi yerine başka bir ifade şekli bulabilir misiniz? Ebeveynlerin birçoğu, özellikle de 2 yaş döneminden hatırlayacaklardır; “Hayır” cevabı çocuklar tarafından hızla öğrenilir ve ebeveyne geri yansıtılır.

Gönüllü hizmetlere katılmalarını teşvik edin

Gönüllü çalışmak, aile dışında daha geniş bir topluluğun içinde yer alma ve o topluluktan değer görme fırsatı verir. Onaylanmış hissetmenin bir yolu, anlamlı ve yararlı sosyal rollere sahip olmaktır. Gençler toplum hizmeti yaptıklarında, kendilerini daha iyi hissetmeyi sağlayan olumlu geri bildirimler alırlar. Çocuğunuzun ilgi duyduğu bir alanda gönüllü çalışması ona gelecekteki iş hayatı ve sosyal hayatı için de besleyici olacaktır. Benlik saygısı düşük gençler için iş aramak oldukça zor olabilir. Gönüllü hizmetlerde ise çalışan kişiye minnettarlık daha çok ifade edilir ve bu da gençler için destekleyici olur.

İdealist hayallerine saygı gösterin

Sizin şimdiki yaşınıza gelene kadar biriktirdiğiniz hayat tecrübesi ile dünyanın gidişatı konusundaki düşünceleriniz belli bir çerçeve kazanmış olur. Bir yetişkin olarak genç oğlunuzun veya kızınızın dünya ile ilgili hayallerini gerçekçi bulmayabilirsiniz. Bir yetişkine göre, gençlerin parlayan gözleriyle ortaya koyduğu idealizm gülünç bile olabilir. Deneyimlerinize dayanarak dünyanın onun hayal ettiğinden çok daha karmaşık olduğunu düşünüyor olabilirsiniz. Kendini keşfetme çabası içindeki çocuğunuz da dünyayı daha iyi bir yer haline getirmek için yaratıcılığını ortaya koyacağı parlak fikirlerle size gelebilir. Bunları dinlerken yetişkin dünyasının bilgileriyle değil, çocuğunuzun hevesini teşvik edecek bir tutumla yaklaşmaya çalışın. Bakış açınız karamsar veya gerçekçi olabilir. Ne var ki genç çocuğunuzun idealleri, onun kendi geleceğini şekillendirmek için ona yardımcı hale de gelebilir. Onun hayal gücünün önünde durmayın.

Referanslar: “Caring for Your Teenager” (2003) American Academy of Pediatrics. Şuradan alındı: https://www.healthychildren.org/English/ages-stages/teen/Pages/Ways-To-Build-Your-Teenagers-Self-Esteem.aspx