Antoninus (Galen) salgını
M.S. 165-180 yıllarında Roma İmparatorluğu’nda ortaya çıkan salgın, tarihte bilinen ilk büyük veba salgınıdır. Günde 2000 kişinin ölümüne sebep olmuştur. Salgının sebebi hala kesin olarak bilinmemektedir. Toplamda 5 milyon insanın öldüğü salgında, Roma İmparatorluğu nüfusunun %30’unu kaybetmiştir.
Kara Veba
1347-1351 yılları arasında Avrupa’da çok sayıda ölüme neden olan kara veba salgını, ilk olarak Kırım ve Orta Asya’da ortaya çıkmıştır. Salgın 4 yıl sürmüş, Avrupa nüfusunun yaklaşık üçte biri kadarı ve Orta Doğu, Hindistan ve Çin dahil olmak üzere toplamda 75-200 milyon kişinin ölümüne sebep olmuştur. Bu büyük ölümler sonrasında Avrupa’da Tanrı ve kiliseye olan inanç sorgulanmaya başlanmış ve Rönesans'ın başlamasında temel olmuştur.
Amerikan yerlilerin suçiçeği ile karşılaşması
15. yüzyılda Avrupalılar, Amerika kıtasını keşfettiler. Kıtaya ve yerlilere beraberlerinde getirdikleri birçok virüs ve bakteriler vardı, suçiçeği de bunlardan biriydi. Çoktan Avrupa’nın üçte birinin ölümüne sebep olan suçiçeği, Amerikan yerlilerin %90’ının yaşamını yitirmesine sebep oldu.
RNA – Viral kanamalı ateş salgını
1545-1548 yılları arasında Meksika’da ortaya çıkmıştır. 3 yıl süren bu virüs salgınında Meksika nüfusunun %80’i yani 5 ile 15 milyon arasında insan yaşamını yitirdi.
Tifüs salgını
1847-1848 yıllarında, Kanada’da ortaya çıkmıştır ve toplamda 20.000 kişinin ölümüne sebep olmuştur.
Kolera salgını
Tarihte toplamda 7 büyük kolera salgını yaşandı. Bunlardan en tehlikeli olanı ise 1852-1860 tarihlerinde yaşanan üçüncü kolera salgınıdır. Toplamda 1 milyon insan hayatını kaybetmiştir. O dönemlerde insanlar uzun süreler dışkıları ve atıkları, içme suyu olarak da kullandıkları kaynaklara döküyordu ve kolera salgının başlıca sebeplerinden biri de buydu. Bu sebep üçüncü kolera salgınında anlaşıldı ve içme sularının arıtılıp kaynatılması gerektiği bilgisi doktorlar tarafından insanlara yayıldı.
Kuş Gribi
20. yüzyılda, 9-39 yıl arayla antijenik sapma sonucu ortaya çıkmıştır. 1918-1919 yılları arasında 40-50 milyon kişinin ölümüne sebep olmuştur. Ardından 1957-1958, 1968-1969 ve 1977-1978 yıllarında tekrar salgın yaşanmıştır. Son olarak 2005-2008 yılları arasında görülmüş olan kuş gribi, tarih boyunca toplam 75 milyon kişinin ölümüne sebep olmuştur.
1918 İspanyol Gribi
Birinci Dünya Savaşı’ndan sonraki yıllarda 500 milyon insana H1N1 influenza virüsü bulaşmış ve yüksek ateşe sebep olmuştur. Virüsün fark edilmesi ve yayılması savaş yıllarına denk gelmiş ve ABD, İngiltere, Fransa ve Almanya başta olmak üzere görülmüştür. Savaş motivasyonunu düşürmemesi amacıyla salgın kamuoyundan saklanmış ve sansürlenmişti. Savaşa dahil olmayan İspanya’da ise sansürsüz bir şekilde bahsedilen virüsün adının İspanya gribi olmasının sebebi de budur. Bu virüsü diğerlerinden ayıran en önemli özelliği ise saldırdığı bünyenin bağışıklık sistemi ne kadar güçlüyse ateşin de o kadar yükselmesine sebep olmasıydı. Salgın 1918-1920 yılları arasında 50-100 milyon insanın ölümüyle sonuçlandı.
HIV – AIDS
İlk HIV vakası 1920 yıllarında Kongo’da görüldü. Şempanzelerden insanlara geçtiği tespit edilen virüs günümüzde insanlarda bulşamaya devam etmekte. Son 30 yıldır 36 milyon insanın ölümüne sebep olan virüsün kesin tedavisi hala bulunamadı. Önlem almak ve hastalığa yakalandıktan sonra ömür boyu ilaç kullanmak gerekiyor.
Asya Gribi
1957-1958 yılları arasında Çin’de ortaya çıkan salgın, influenza A virüsünün ördeklerde mutasyona uğrayarak insanlara geçtiği düşünülüyor. Yaklaşık 2 milyon insanın hayatını yitirmesine sebep olan salgından sonra 40 milyon kişi aşılandı.
SARS
İlk SARS (şiddetli akut solunum yolu enfeksiyonu) vakası 2002 yılında Çin’in Hong Kong şehrinde görüldü. Tam olarak net olmasa da hayvanlardan – belki yarasalardan – insanlara geçtiğine inanılıyor. Corona virüs ailesinden olan SARS, 2002-2003 yılları arasında etkili oldu ve 37 ülkeye yayıldı. Toplamda 8422 vaka ve 916 ölüme sebep oldu. Günümüzde SARS virüsünün yayılması tamamen önlenmiş durumda.
Ebola salgını
2013-2016 yılları arasında, Batı Afrika’da ortaya çıkan Ebola salgını, 28.616 kişiye bulaştı ve toplamda 11.310 insanın ölümüne yol açtı. Bu salgın, hastalığa yakalanan ve ölenlerin sayı oranından dolayı tarihteki en ölümcül ebola salgını olarak geçiyor.
Corona Virüs salgını
2019 yılında Çin'in Wuhan kentinde ortaya çıkan Corona virüsü, hepimizi fazlasıyla etkileyen pandemi salgındır. Yarasadan insana geçtiği tahmin edilmektedir. 12 Nisan 2024 tarihi itibarıyla dünyada 704.753.890 onaylanmış vaka, 675.619.811 iyileşen varken virüs nedeniyle 7.010.681 hasta hayatını kaybetti.
YORUMLAR