Helikopter ebeveynlik, yani “aşırı ebeveynlik” olarak adlandırılan durum, çocuğu gelişimi için gerekli zorluklardan yoksun bırakan aşırı “yardım” ve “gözetim”le karakterizedir. Çocuğun yaşına uygun bir şekilde zorlanması, sağlıklı gelişimin temel bir parçasıdır. Bu deneyim eksik kaldığında ise olgunlaşma gecikebilir. Peki bazı ebeveynler bunu neden fark edemez?
Günümüz dünyasında — çevrim içi tehlikeler, okul sorunları ve belirsizliklerle dolu ortamda — koruma ile aşırı koruma arasındaki çizgiyi görmek gerçekten zor olabilir. Bununla birlikte bazı ebeveynler kişilik özellikleri ya da geçmiş yaşantıları nedeniyle bu çizgiyi daha kolay aşabilir ve aşırı korumacı davranışlara kayabilir.
Helikopter ebeveynliği tetikleyen faktörler
1- Sevgisi koşullu olan ebeveynlerle büyüyen yetişkinler
Çocukken sevgiyi kazanmak için “başarılı olmak zorunda bırakılmış” insanlar, kendi çocuklarının toplum tarafından sevilmeyeceği korkusuyla büyür. Bu ebeveynler çocuklarını koşulsuz sever ancak çevreyi tehdit dolu görürler: Öğretmenlerin, akranların, akrabaların çocuğu kabul etmesi için onun “mükemmel” olması gerektiğine inanırlar. Bu nedenle çocuğun önünü açmak ve ona avantaj sağlamak için aşırı müdahaleci davranabilirler.
2- Çocukken istismara maruz kalan yetişkinler
Fiziksel ya da duygusal istismar, yetişkinlikte kaygı bozukluğu riskini artırır. Bu geçmişe sahip ebeveynler, çocuklarının da zarar görmesinden yoğun biçimde korkarlar. Bu nedenle “Çocuğun futbol oynayabilir mi?” sorusuna hemen “Hayır” diyebilir ya da çocuk daha kendi başına bir çatışmayı çözmeden onu ortamdan çekebilirler.
3- Çocukken ihmal edilen yetişkinler
İhmal, yetişkinlikte sağlıklı sınırlar koymayı zorlaştırır. Bu ebeveynler, çocuğun sınırlarını fark etmekte zorlanabilir:
– Çocuğun günlüğünü okuyabilir
– Yakınlık kurmak için manipülasyon ya da suçluluk yaratma yöntemlerine başvurabilir
– Öğretmenlerin veya kurumların işine aşırı müdahale edebilirler.
Helikopter ebeveyn olmaktan kaçınmanın 5 yolu
İlginizi çekebilir: Helikopter ebeveynlik çocuğunuzun yaşamına nasıl zarar verebilir?
4- Maddi güvensizlik içinde büyüyenler
Çocukken sürekli ekonomik sıkıntı yaşayan yetişkinler, ileride hem kendileri hem de çocukları için aşırı kontrolcü olabilir. Bazıları çocuklarını hayal kırıklığından korumaya çalışırken, bazıları büyümüş çocuklarının iş görüşmelerine bile katılacak kadar müdahil olabilir.
5- Narsistik ebeveynler
Bu ebeveynler çocuğu kendilerinin bir yansıması olarak görür. Çocuğun başarısı = kendi değeri. Dolayısıyla çocuk başarısız olduğunda, bu ebeveyn için kişisel bir tehdit gibi algılanır. Bu yüzden ödevleri çocuk yerine yapabilir, etkinliklere gönüllü olarak katılıp süreci kontrol etmeye çalışabilir, hatta çocuğun başarılarını kendi sosyal statüsünü yükseltmek için kullanabilirler.
Geçmiş yaraların ebeveynliği belirlemesi gerekmiyor
Helikopter ebeveynliğe giden yollar çoktur ancak kaygı çoğu zaman kilit bir faktördür. Kaygı, ebeveynin aşırı tetikte olmasına ve her tehdidi önceden kaldırmaya çalışmasına yol açar. Ancak kökeni travma, ihmal, kötü muamele ya da güvensizlik olsa da bu döngü kırılabilir.
Peki ebeveynlik kararlarınızı etkilediğini düşündüğünüz bir kaygınız varsa ne yapabilirsiniz?
– Kaygınızın kaynağını anlamaya çalışın. (Kısa süreli terapi, ebeveynlik eğitimleri yardımcı olabilir.)
– Kaygınızı yönetmeyi öğrenin. (Mindfulness, egzersiz, rutin oluşturma, nefes ve gevşeme teknikleri.)
– Çocuk büyütmenin doğal olarak kaygı içerdiğini kabul edin.
Çocuklar zorlanır; ebeveynler de onların zorlanmasına tanık olur. Bu süreç gelişimin bir parçasıdır.
Unutmayın: Yaşa uygun mücadeleler çocuğun özgüvenini ve baş etme becerilerini güçlendirir. Ne çok az ne de çok fazla zorluk… Mesele dengeyi bulmaktır.
Referanslar
Mary Ann Little. “The 5 People Most Likely to Become a Helicopter Parent” Şuradan alındı: https://www.psychologytoday.com/us/blog/childhood-narcissism/202512/the-5-people-most-likely-to-become-a-helicopter-parent (08.12.2025).
Aşırı korumacı ebeveynlik çocukları olumsuz etkiliyor
