2024 yılında yapılan test sonuçlarına göre, çocukların okuma becerileri tarihin en düşük seviyelerine gerilemiş durumda. Örneğin; dördüncü sınıf öğrencilerinin %40’ının okuma becerisi 'temel seviyenin altında' olarak raporlandı. Bu moral bozucu istatistikler, öğrencilerin okuryazarlık becerilerini geliştirmek için daha fazla desteğe ihtiyaç duyduklarını net bir şekilde ortaya koyuyor. Peki ebeveynler nereden başlamalı?

Çocukların neden okuma öğrenme konusunda daha fazla desteğe ihtiyacı var?

Yakın zamanda, anaokulundan liseye kadar eğitim üzerine araştırmalar yapan NWEA adlı kuruluş, çocukların okuma becerilerini geliştirmelerine yardımcı olmak için ebeveynlere ve bakıcılara yönelik bazı faydalı ipuçları yayımladı. Özellikle yaz aylarında bu öneriler, çocukların okulda öğrendiklerini unutmalarına neden olan 'yaz kaybı' (summer slide) olarak bilinen olgunun önüne geçmek için oldukça yararlı olabilir. Rapor, öğrencilerin hâlâ COVID-19 pandemisinin neden olduğu eğitimsel kesintilerin etkisini hissettiklerini de vurguladı.

Eğer siz de çocuğunuzun okuma konusunda geri kalmış olabileceğini düşünüyorsanız ya da sadece evde okumanın teşvik edildiği ve sevilen bir alışkanlık haline geldiği bir atmosfer yaratmak istiyorsanız, bu öneriler çocuğunuzun doğru yolda ilerlemesine yardımcı olabilir.

Çocuklarda okuryazarlığı geliştirmek için uzman onaylı öneriler

İşte uzmanlarının, çocukların okuma becerilerini geliştirmek için denemenizi önerdiği bazı yöntemler:

Okuma ödülleri oluşturun

Bu ödüller, çocuklar belirli sayıda okuma ile ilgili görevi tamamladıktan sonra verilebilir. Örneğin; bir ebeveyne ya da kardeşe kitap okumak, bir kitabı bitirmek veya parkta kitap okumak gibi görevler ödüllendirilebilir.

Öğrenme bilimcisi Jeannie Votykpa, burada amaçlarının “okuma süreci etrafında heyecan ve eğlence yaratmak” olduğunu söylüyor. Ancak, ödülün bir oyuncak değil, mümkünse okumayla ilişkili bir şey—yeni bir ayraç ya da kütüphanede serbest zaman gibi—olmasını öneriyor.

Ailece birlikte okuyun

Francie Alexander, yalnız başına okuma fikrinin çocuklar için 'yalnız ve korkutucu' hissettirebileceğini belirtiyor. Ebeveynler burada devreye girerek, çocuklara okumayı erişilebilir kılmak için sadece onlara kitap okumakla kalmayıp, onların da size kitap okumasını teşvik edebilir. Birlikte yüksek sesle kitap okumak kelime dağarcığını ve anlama becerilerini geliştirmektedir.

Yatmadan önce okuma alışkanlığı

Çocuğunuzun okumayı değerli bir alışkanlık olarak görmesini sağlamanın bir yolu da, yatmadan önce okumaya özel önem vermektir. Diş fırçalamak ve pijama giymek gibi, okumayı da yatma rutininin vazgeçilmez bir parçası haline getirin. Bu alışkanlık, evinizde bir “okuryazarlık kültürü” oluşturur.

Kitap kulüpleri oluşturun

Aile içi okuma saatini bir “kitap kulübüne” dönüştürebilir ya da ailenizdeki diğer çocuklarla bir kulüp kurabilirsiniz. Örneğin; birden fazla çocuğunuz varsa, birlikte kendi kitap kulüplerini oluşturabilirler. Bu kulüpteki çocukların yaşlarının yakın olması önemlidir, böylece yaşlarına uygun kitaplar seçilebilir. Ardından kitap hakkında yüz yüze veya çevrim içi görüşerek tartışmalar yapılabilir.

Okumayı sevdikleri şeylerle ilişkilendirin

Kendini “okur” olarak görmeyen çocuklar için, görsel sanatlar, spor ya da müzik gibi ilgi alanlarıyla okumayı birleştirebilirsiniz. Yani çocukların sevdikleri temalarla ilgili kitaplar bulmak işe yarayabilir.

Zorlukları göz önünde bulundurun

Çocuğunuz okulda bazı alanlarda başarılı olsa bile—örneğin ileri seviye dil veya matematik sınıflarına katılıyor olabilir—okuma ve yazma konusunda hâlâ desteğe ihtiyaç duyabileceğini hatırlatıyor.

DEHB (dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu) ya da disleksi gibi nöroçeşitlilikten kaynaklanan zorluklar yaşayan çocukların ise evde daha fazla desteğe ve okuldan özel müdahalelere ihtiyacı olabilir.

Evde öğrenilen becerileri pekiştirin

Çocuğunuz daha büyük yaşlarda olsa bile, bazı becerilerin evde desteklenmesi önemlidir. Örneğin; bir hikâyede çatışma, düşman karakter veya doruk noktası gibi unsurlar üzerine birlikte beyin fırtınası yapmak, metni daha derinlemesine anlamalarını sağlar. Ayrıca, çocuk kendi başına okuyabiliyor olsa bile, yüksek sesle okuma yapmak okuduğunu anlama becerilerini geliştirir.

Bu ipuçları, sadece yaz kaybının önüne geçmekle kalmaz, aynı zamanda çocuğunuzun eksik kalmış olabileceği becerileri yakalamasına da yardımcı olabilir. Ne tür desteğe ihtiyaç duyarsanız duyun, çocuğunuzun okuma ve yazma becerilerini geliştirmek için aktif bir rol almak, onun hem akademik hayatında hem de yetişkinlikte bağımsız bir birey olarak başarılı olmasına katkı sağlar.

Kaynak: Elisabeth Sherman. "Literacy Experts Give Parents 7 Tips To Improve Kids' Reading Skills". Şuradan alındı: https://www.parents.com/7-tips-literacy-experts-give-parents-to-improve-kids-reading-skills-11763735. (30.06.2025).