Uzman Psikolog Aycan Bulut Konca, ebeveynlere çocukları yeni eğitim-öğretim dönemine hazırlamanın ipuçlarını veriyor.

Çocuklar okula başladıklarında tamamen rakipsiz, evin tek hakimi konumundayken birden bire ev yaşantısından ayrılarak içinde onlarca yaşıtının bulunduğu okul ortamına alışmaya çalışırlar. Bu süreç, çocukların ev içinde elde edemediği sosyal özellikleri kazanmasına katkı sağlasa da, duygusal gelgitler yaşamalarına da neden olur. Bu nedenle aileye, çocuklarını okul dönemine hazırlamak ve motive etmek konusunda birtakım görevler düşüyor.

Anne babaların çocuğa desteği büyük önem taşıyor

Okulların açılması hem çocuklarda hem de ailelerde farklı duyguların yaşanmasına neden olabiliyor. Okulların açılmasıyla heyecanla birlikte çeşitli sıkıntılar da yaşanabiliyor. Evde aile içinde sosyalleşerek büyüyen çocuk, sosyalleşme sürecine okulda devam ediyor. Okula başlamaya hazırlanan bazı çocuklar sevinç ve heyecan hissederken, bazıları da kendilerini yoğun stres altında hissediyor. Bu dönemde anne babanın sağlayacağı destek çocukların korku ve kaygılarını yenmelerine yardımcı olacaktır.

Çocuğa okul sorumluluklarına uygun ortam oluşturulmalı

Çocukların okul yaşamına alıştırılabilmesi için öncelikle ev düzeninin ve kurallarının okula ve okul sorumluluklarına uygun şekilde programlanması gerekir. Okula başlayan çocuklara rahatça ders çalışabilecekleri özel bir oda ya da çalışma alanı düzenlenmelidir. Aileler, okul döneminde yaşam düzenleri tamamen değişen çocukları okul ve okul hayatı hakkında bilgilendirmeli, okul açılmadan önce de çocuğa gideceği okul gösterilmelidir. Ayrıca bu dönemde çocuklar, sık sık okulla ilgili sorular sorabilir. Aileler, bu dönemde gelecek sorulara ilgi ve sabırla cevap vermeye özen gösterirken, çocuğa tedirginlik yaşatacak açıklamalardan da sakınmalıdır.

Ebeveynler kaygılarını çocuklarına yansıtmamalı

Çocuğu okula yeni başlayacak olan çoğu ebeveyn, çocuklarının okul yaşamı hakkında ciddi kaygılar yaşayabiliyor. Hatta çoğu zaman endişelerini, tavır ve yorumlarıyla çocuklarına yansıtabiliyor. Fakat aileler yaşadıkları bu kaygıları çocuklarına hissettirmemeye özen göstermelidir. Çünkü unutulmamalıdır ki kaygı bulaşıcıdır ve anne babaların endişeleri çocuklarda korku yaratabilir. Evdeki bu kaygılı ortam, okula başlamaya hazırlanan çocuk için büyük zarar teşkil eder. Bu yeni başlangıcı çocuk adına kolaylaştırabilmek için ona cesaret verilmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Okul dönemi planlaması çocukla birlikte yapılmalıdır

Uyku ile yemek düzeninin ve ders çalışma saatlerinin yeniden planlanması çocuğun okula daha kolay adapte olmasına katkı sağlayabilir. Fakat bu planlamalar mutlaka çocukla birlikte yapılmalıdır. Ne zaman ders çalışması gerektiği, ne kadar serbest vaktinin olduğu, ne zaman yemek yemesi ve saat kaçta uyuması gerektiği çocukla açık ve kesin bir dille konuşulmalıdır. Onun fikri alınmadan yapılan planlamalar, çocuğun kendisini değersiz ve yetersiz hissetmesine yol açabilir.

Çocuk bir önceki okul dönemi başarısı hakkında eleştirilmemeli

Yeni okul döneminde bir üst sınıfa devam edecek çocuklara önceki eğitim yılı hakkında olumsuz eleştiriler yapmaktan kaçınılmalıdır. Geçmiş okul dönemlerinde yaşanan problemler ise yeni döneme asla yansıtılmamalıdır. Bu eleştiriler, çocuğun rehavete kapılmasına neden olabilir. Yeni eğitim döneminin bambaşka yenilikler getireceği, olumlu-olumsuz çeşitli durumların yaşanabileceği fakat her durumda onun yanında olunacağı çocuğa hissettirilmelidir.Bu destek, çocuğun okula ve başarıya dair motivasyonunun artmasına destek sağlayacaktır.

Okul endişelerini azaltmak için kolay hedefler belirlenmeli

Yeni eğitim dönemine başlamak hemen hemen tüm çocuklar için endişe sebebidir. Bilhassa başarı oranı düşük çocuklar bu duyguları daha yoğun yaşar. Bu endişelerin önüne geçebilmek için yeni dönemde çocukla birlikte, çocuğun kapasitesine uygun, ulaşılması kolay hedefler belirlenmelidir. Bu hedefler çocuğun adım adım gelişmesini ve ilerlemesini kolaylaştıracaktır.

Okul korkuları 2 haftayı geçiyorsa dikkat!

Tüm bu hazırlıklara rağmen çocuğun okulla ilgili korku ve tedirginlik süresi 1-2 haftayı geçiyorsa, zaman kaybetmeden bir uzmana başvurulmalıdır. Bu durumda ilk olarak başvurulacak uzman, rehber öğretmenleridir. Rehber öğretmen desteğinin yeterli olmaması durumunda hekim yardımı alınmalıdır.

Çocuk ve Ergen Psikolojisi Uzmanı Klinik Psikolog Emel Güler, anlattı.

Çocuğunuzun okula uyum sürecinde dikkat edilmesi gerekenler

Okula yeni başlayan çocuklar için öncelikli hedef, akademik başarıdan çok çocuğun okula uyumu olmalıdır. Okul başlangıcı çocuğun hayatında önemli bir adım olduğu için, okula olumlu bir başlangıç yapmak, çocuğun okul hakkındaki olumlu düşüncelerin gelişimine katkı sağlar. Çocuklar alışkın olmadıkları ortamlara girmekte ve tanımadıkları kişilerle ilişki kurmakta çekimser kalabilirler, tanıdık yüz ve alıştıkları ortamda ise güvende hissederler. Bu nedenle özellikle anaokulu ve ilkokula yeni başlayan öğrenciler için uyum süreci daha da hassas olabilir. Önceden okul hakkında konuşmak, çocuğun okulla ilgili duygu ve düşüncelerini paylaşmalarına olanak sağlamak, okulla ilgili bilgi aktarımı, gerekirse gideceği okulun önceden birlikte görülmesi çocuğun kaygısının azalmasına yardımcı olur.

“Aile içerisinde okuldan bahsedilirken dikkat edilmeli”

Aile içinde okul hakkındaki konuşmalar ve aile bireylerinin okul deneyimleri çocuğun zihninde okulun nasıl bir yer olduğuna dair fikir oluşturur. “Okul korkulacak bir yer mi” “Yoksa sevilebilir mi”, “Öğretmenler kızar mı”, “Yalnız kalır mıyım”, “İhtiyacım olduğunda yardım alabilir miyim” gibi sorular ve belirsizlikler vardır. Bu nedenle aileler, okul hakkında konuşurken çocuğun kaygı, korku ve endişelenmesine sebep olacak konuşmalardan kaçınmalıdır. Okul hakkındaki gerçekçi bilgiler paylaşılmalı, çok olumsuz deneyimler yeni başlayan çocukların yanında paylaşılmamalıdır.

Kırtasiye ürünleri çocuğun zevkine göre seçilmeli

Okula yeni başlayan çocuklar için okul hazırlığı önemsenmeli ve hazırlık için özel vakit ayırılmalıdır. Çocuğun sürece dahil edilmesi, çocuğun okula gitme motivasyonunu artıracağı için hazırlık yapılırken çocuğun tercihleri öncelikli olmalıdır. Defter, kalem, renkli boyalar gibi araçlar ve kırtasiye ürünleri çocuğun zevkine göre seçilmelidir. Hazırlık aşaması, olumlu duyguların eşlik ettiği ve eğlenceli bir etkinlik olduğunda çocuğun okulu benimsemesi ve okulla ilgili kaygılarının azalmasına da katkı sağlanmış olur.

Çocuğun içinde bulunduğu duygusal veya diğer problemler uyum sürecini olumsuz etkiler

Anneden ayrılma sorunları, okula yeni başlayan çocuklarda sıklıkla görülen kaygı göstergeleridir. Öncesinde kreş yuva gibi okul öncesi eğitim kurumuna gitmeyen çocuklarda anneden ayrılmak daha da zor olabilir. Çocuğun anneden ilk ayrı kalma deneyimi, okul başlangıcı olacak ise; okula uyum süreci sıkıntılı ve uzun sürebilir. Bu nedenle, okula başlamadan önce küçük çocukların anneden kısa süreli ayrılıklar yaşamasına fırsat verilmesi okula alışma sürecine katkı sağlayacaktır. Okula başlamadan önce çocuğun hayatını etkileyen, önemli yaşam olayları (taşınma, anne babanın vefatı, hastalık, anne baba ayrılığı, kayıplar vb.) veya duygusal sorunlar olmuşsa, bunlarla ilgili gerekli destek ve yardım çocuğa sağlanmış olmalıdır. Okul başlangıcında çocuğun içinde bulunduğu duygusal ve diğer problemlerin varlığı, okula uyumu ve sürecini olumsuz etkiler.