Koronavirüs de diğer birçok virüs gibi yüzeylerde varlığını sürdürebiliyor. Virüslü bir yüzeye dokunduğumuzda da virüslerin elimize bulaştığına, elimizi yüzümüze götürdüğümüzde ise virüsün ağız-burun veya gözlerimizdeki sıvılara temas ederek bizi enfekte edebileceğine dair bazı kayıtlar var. Her ne kadar virüsün asıl yayılma yöntemi öksüren veya hapşıran enfekte birinin havaya saçtığı damlacıkların solunması yoluyla olduğu bilinse de, yüzeylerde bulunan virüslerin yüzümüze ulaşması ile de enfekte edebileceğine dair şüpheler önemli.
Bu nedenle uzmanlar, düzenli olarak elleri 20 saniye boyunca su ve sabunla yıkamanın çok önemli olduğunu vurguluyor. Her ihtimale karşı, herhangi bir koşulda mümkün olduğunca yüzümüze dokunmamamız da gerekiyor.
Neden yüzümüze dokunup duruyoruz?
Yeryüzünde yaşayan canlılar arasında en çok kendi yüzüne dokunan tür biziz. İnsanlar sıklıkla, araştırmaların istatistiksel olarak öngördüğü üzere bir saat içinde yaklaşık 20 defa ellerimizi yüzümüze götürüyoruz; çenemize, dudaklarımıza, burnumuza veya gözlerimize dokunuyoruz. California Üniversitesi’nden uzmanlar, yüzümüze dokunma davranışının bir tür rahatlama yöntemi olabileceğini düşünüyorlar. Yayınladıkları araştırmada, ten tene temas ettiğimizde oksitosin hormonu salgılanmasının arttığını ve bunun da rahatlık, güven hissi oluşturduğunu hatırlatarak, yalnızca başkaları bize dokunduğunda değil, kendimize dokunduğumuzda da oksitosin seviyelerimizin arttığını açıklıyorlar.
Özellikle stresli olduğumuz zamanlarda daha sık yüzümüze dokunma eğiliminde olmamız da bu durumda mantıklı gözüküyor. Daha fazla oksitosin salgılamaya ihtiyaç duyduğumuzda, kendimize dokunarak az da olsa rahatlamanın yolunu arıyoruz. Ancak ciddi bulaşıcılığı olan virüslerden korunmak için, yüzümüze dokunma alışkanlıklarımızı gözden geçirmeliyiz. Başlangıçta ne sıklıkta yüzümüze dokunma ihtiyacı duyduğumuz ile alakalı farkındalık geliştirmek gerekiyor. Evde bulunduğumuz süre boyunca ellerimizi sık sık yıkadığımızda, yüzümüze dokunmak dışarıdaki kadar risk oluşturmuyor ama yine de farkındalık açısından dikkat etmekte fayda var.
Genel olarak, yüzümüze dokunmamak için bazı detaylara dikkat edebiliriz:
Ellerinizi yıkarken bu hataları yapmayın
Koronavirüsten korunurken tetiklenen 7 cilt sorunu
Referanslar:
Fernando Duarte. "How to avoid touching your face so much". Şuradan alındı: https://www.bbc.com/future/article/20200317-how-to-stop-touching-your-face (18.03.2020).
Kerstin Uvnäs-Moberg, Linda Handlin, Maria Petersson. "Self-soothing behaviors with particular reference to oxytocin release induced by non-noxious sensory stimulation". Şuradan alındı: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4290532/ (12.06.2015).
Dacher Keltner. "Born to Blush". Şuradan alındı: https://greatergood.berkeley.edu/article/item/born_to_blush (1.04.2009).
"Interim U.S. Guidance for Risk Assessment and Public Health Management of Healthcare Personnel with Potential Exposure in a Healthcare Setting to Patients with Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". Şuradan alındı: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/guidance-risk-assesment-hcp.html (15.04.2020).
