Yeni yılda sihirli değnek değer mi?

Yine bir yeni yıl arifesindeyiz ve büyük ihtimalle yeni yıl dilekleri ile birlikte hedefleri de gündemimizde yavaş yavaş yerini almaya başladı... Bir şeylerin sihir yapılmış gibi kendiliğinden gerçekleşmesini dilemek, insan canlısına gerçekçi hedefler belirlemekten ve bunun için küçük adımlar atmaya başlamaktan çok daha kolay gelir. Peki bu neden böyledir? Yazının devamında bu soruya verilebilecek muhtemel yanıtları derlemeye çalışacağım.

1- İnsan konformisttir; yani her zaman öncelikli olan en derin içgüdümüz hayatta kalmak ise bunun en güvenli ve en konforlu biçimini isteriz. Sadece güvenli bir ortamda yaşamsal ihtiyaçlarımızı karşılayabiliyor olmak bize yetmez. Eğer gerçekten medeniyet bu kadar gelişmemiş olsaydı ve hala mağaralarda/barınaklarda yaşıyor olsaydık, belki yeni yıl için en büyük dileğimiz seneye de aynı ortamda sağlıklı biçimde hayatta kalabilmek olabilirdi. Ancak şu anda içinde yaşadığımız dünyada türlü türlü yaşam ortamı var ve teknoloji sayesinde bütün bu çeşitleri görebiliyoruz. Tabii ki bütün bunların içinde en konforlu görünen ortamı istiyoruz. Asıl konumuzun “yeni yıl dilekleri” kısmını bu şekilde açıklayabiliriz.

Ancak içsel ikilemimiz, bunları elde etme kısmında başlıyor. Çünkü konformist olmanın bir başka özelliği, konforu azaltacak eylemlerden kaçınmaktır. Örneğin; canımız bugün aromalı, bol süt köpüklü, süslü sunumlu bir kahve isteyebilir ancak maddi gücümüz olsa bile bu kahveyi içmek için satıldığı yere kadar gidip kendimiz almak zahmetine katlanmak istemeyiz; getir-götür hizmetleri sunan bir firmaya bu işi delege ederiz. Teknoloji ile birlikte hizmet sektörünün de bu çağda zirvelere tırmanmasının nedeni budur. İnsan canlısı bir şey istediğinde onu elde etmek için tercih edeceği yol her zaman en kolay, rahat ve zahmetsiz olanıdır.

2- Adalet duygusu: Yukarıda bahsettiğim gibi, artık tüm dünyada aynı yaşam ortamı geçerli değil. Tek tip yaşamıyoruz ve bu farklı biçimlere ulaşma yolları da maalesef aynı değil. Örneğin; ortalama bir çalışan, en basit konforlardan biri olan beyaz eşyaları satın alabilmek için bir sene boyunca taksit ödemek zorunda iken diğer yanda piyango bileti alan bir başka çalışana yüklü bir ikramiye çıkabiliyor ve bu konforu satın almak için hiç bir zahmete katlanması gerekmiyor. Yani yaşadığımız çağda giderek yükselen değer olan “konforlu&zahmetsiz” yaşam biçimine ulaşmak için gereken maddi gücü elde etmenin yolları da çok çeşitlendi. Üstelik yasa dışı veya genel ahlak anlayışına ters düşen yollar da bu çeşitlere dahil... İnsanın konfora ulaşmak için bir süre gayretli bir çaba içinde olması gerekliliğinin ortadan kalkması durumunda, çaba gösteren bireylerin içinlerindeki adalet duygusunun zedelenmesi gayet anlaşılabilir... Bunun yanı sıra çaba gösterme gereğine inanç da sarsılıyor ve belki yaşam için gerekli bir çok şeye kolayca ulaşmak için, psikolojik açıdan başka türlü bedeller ödemeye hazır hale geliniyor. Daha konforlu ve zahmetsiz bir yaşama ulaşmak için, sevgi ve saygı temeline dayanmayan evliliklere razı olmaya hazır gençkızlarda olduğu gibi...

3- Azim, inanç ve sabır: Çaba gösterme gerekliliği geçerliliğini kaybederse ve toplumun bazı bireyleri popüler olan konforları zahmetsizce elde etmeye başlarsa, insanın hayatta kalma içgüdüsü için çok önemli olan azim/irade, inanç ve sabır unsurları giderek zayıflar. Çaba göstermeye ve uzun vadede niyetini korumaya dair motivasyon ve dayanma gücü, yerini “armut piş ağzıma düş” tarzı bir beklenti içinde yaşamaya bırakır. Arzu edilenleri zahmetsizce elde etme beklentisi arttıkça, yaşamında bazı taşları oynatmaya ve belki biraz yorulmaya, zorlanmaya karşı direnç de artar.

İşte, yaşamımızın yeni yılda iyi yönde farklı olmasını dilerken şu anda neden istediğimiz gibi olmadığını araştırmak ve olanaklarımız dahilinde en iyi seviyeye getirebilmek için kendi kendimize neler yapabileceğimizi planlamak yerine, içten içe adeta bunların sihirli değnekle gerçekleştirilmesini beklememizin nedeni budur... Ancak yaşamın kalıcı ve güvenilir biçimde iyileşmesini/standardının artmasını istiyorsak, değişebileceği en iyi biçimi hayal ederken gerçekçi olmalı ve sadece kendi kaynaklarımıza güvenmeliyiz. Bir şeylerin farklı olabilmesi için bizim de farklı olmamız gerektiğini ve bunun kolay olmayacağını her zaman göz önünde bulundurmalıyız. Yeni yılda sağlık bile dileseniz, sağlıklı olabilmek için benimsenmesi gereken yaşam tarzını uygulamanız gerekecektir. Bu nedenle yeni yılda herkese bol akıl-yürek dengesi, cesaret ve sürekli şarj olan bir yaşam motivasyonu diliyorum...