Hem soyut hem de somut bir şeyden bahsediyoruz. Nefes. Nefes çalışmaları son yıllarda Türkiye’de yayınlaşan bir rahatlama pratiği. Nefesi ve bu pratiği daha iyi anlamak için Art of Living eğitmeni Merve Berkman’la buluştum. Bu gibi bir egzersize önyargılarınızdan sıyrılarak yaklaşmalısınız. Mistik hikayeleri, spritüel yükselişleri bir kenara bırakın. Kavraması daha kolay olacak...

Merve Berkman kimdir? Nefesle tanışman nasıl oldu?

ABD’de güzel sanatlar fotoğraf bölümünden mezun olduktan sonra ABD’de ve yüksek lisans yapma ve çalışma niyetindeydim fakat ben 2001’in Mayıs ayında mezun oldum. Tatil için Türkiye’ye geldim. Eylül’de geri dönecekken 11 Eylül olayları oldu. Olaylar olduğu sırada İstanbul’daydım. 15 gün sonra ABD’ye gittim ve şehir yanık kokuyordu. Olaylardan 15 gün sonra gitmiş olmama rağmen ve ayak bastığım yer Brooklyn... Yani olayların olduğu yer bile değil. Karşı yakası. Her yer yanık lastik ve tuhaf bir kokuya kaplanmıştı. Sokağa çıktığımda herkes garip bir ruh hali içindeydi. Bıraktığım yer değildi orası… Bir de şöyle acayip bir durum var: Okuldan mezun olmuşsun, hayata başlamak üzeresin ve heyecanlısın. Dünyanın kalbinin attığı bir noktada olduğuna inanmışsın ama şimdi başka türlü bir durum yaşanıyor… Bütün psikoloji değişmiş. Ve bunu hissetmemeye imkân yok. O sırada oturduğum yerin çok yakınında bir A4 kağıdı cama yapıştırmışlar. Diyor ki: Stres ve travmaya iyi gelen nefes çalışması kursu, Yaşama Sanatı (Art of Living). Başlangıçta hiç anlamadım ne olduğunu. Meğerse o sırada şehirde olan bitenlerden ötürü travmaya iyi gelmesi için, insanlar travmadan arınsınlar diye şehrin muhtelif yerlerinde 5-6 ayrı farklı şekilde bu kurslar veriliyor ve ücretsiz olarak. O dönemde 3 aylığına tüm şehre ücretsiz nefes eğitimleri verilmeye başlandı. Ben de merak ettim ve gittim. Bir takım nefes egzersizleri yapılıyor. Açıkçası giderken nefes egzersizi yapılacağını bile bilmiyordum. O zamanlar 23 yaşındayım. Ve bu çalışmalar bana iyi gelmeye başladı. Aradığım ama tam olarak tarif edemediğim bir his… Sigara içerdim ve canım istememeye başladı. Uykularım düzelmeye başladı. 4 günlük bir kurstu ve sonunda bana iyi geldi. Kurs bittikten sonra Türkiye’yi arayıp herkese haber vermek istedim. Bütün aileme, arkadaşlarıma anlatmak istedim. Gidip faydalanmalarını istedim çünkü uykuya dalmakta zorlanan biriyken nefes çalışmaları sonrası çok hızlı uykuya dalıp çok hızlı uyanmaya başladım.

Bu dönemde spor yapıyor muydun?

O dönem yapmıyordum. Bir ara okulda yoga yapmıştım ama geçerli sayılmaz.

Türkiye’dekilere önerdin ama o dönemde nefes çalışmaları Türkiye’de yapılıyor muydu?

Evet aradığım insanlara önerdikçe bunu fark ettim. Türkiye’de böyle bir kurs yok. Ama Art of Living uluslararası bir organizasyon. Pek çok ülkede yapılıyor, birçok öğretmeni var. Sonra öğrendim ki Avrupa’daki bir öğretmen Türkiye’ye gelip birkaç kez kurs vermiş. Onunla bağlantıya geçtik ve onu İstanbul’a davet ettim. Akrabalar, arkadaşlar birçok kişiyi bir araya topladım ve birlikte bir kurs yaptık. Ve bu zincirleme devam etti.

İhtiyaç varmış demek ki.

Kesinlikle. 1 sene içinde 10 küsur kurs oldu. Bununla beraber burada bir temel atılmış oldu.

Hangi yıllar arasında oldu bunlar?

2002-2003 yılları arası. Sonrasında kendim öğretmen oldum ki daha birebir paylaşabileyim. Sonra başka öğretmenler yetişmeye başladı… Türkiye’de 11-12 öğretmen var.

Avrupa ve Amerika’da çok yaygın mı nefes çalışmaları?

Evet. Yoga gibi. Çünkü Avrupa ve ABD’de başlama tarihi biraz daha eski. Çünkü Art of Living’in kurucusu Sri Sri Ravi Shankar programı ilk olarak Avrupa ve ABD’de öğretmeye başlıyor. Dolayısıyla orada öğretmenler yetiştiriyor. Uygulamalar da Hindistan çıkışlı…

Günlük hayatımıza nefes çalışmalarını nasıl dahil edebiliriz?

Çok zarif tekniklerle günlük yaşama adapte edebilecek teknikler var. Rahatlatan ve dinlenmeye sevk eden egzersizler bunlar. Programın bütünü de bazı hatırlatmalarla, paylaşımlarla güzel bir şekilde aktarılıyor.

Nefes çalışmasına meditasyon öncesi hazırlık denilebilir mi?

Rahatlıkla denilebilir. Çünkü nefes egzersizi yaptıktan sonra geldiğin nokta meditasyona çok yakın.

Günde kaç saat nefes çalışması yapmak lazım?

Verdiğimiz kurstaki egzersizlerin kurs içinde 3 güne yayılmış bir hali var. Oradaki farklı bir tempo. Kurs bittikten sonra yapabileceğin uygulama ile günde 20-25 dakika nefes çalışmak yeterli. 20-25 dakika bittikten sonra bir dinlenme faslı var. 5-10 dakika ekleyerek 40-45 dakikalık bir bütüne dönüştürebilirsin. Kursta verdiğimiz eğitimde dinlenmeyle birlikte 30-35 dakika sürüyor.

Duyguların nefesle ilgisi var mı?

Kızgın olduğumuzda nefesimiz hızlanır, korktuğumuzda kesik kesik, üzgün olduğumuzda daha ağır nefes alırız. Duygunun nefesimiz üstünde nasıl etkisi varsa aynı şekilde nefesin de duygular üstünde bir etkisi var. Nefesin ritmiyle bazı duygulara dokunulmuş oluyor.

Günlük nefes çalışmasıyla kendini güne hazırlamış oluyorsun. Aslında yapılan egzersizlerin temel amacı gündelik hayatta daha rahat daha ferah ve daha akışkan bireyler olabilme ihtiyacını karşılayabilmek.

Art of Living’in bilimsel araştırmaları yürüttüğü web sitesi http://aolresearch.org/ var. İsteyen buradan nefes çalışmaları bilimsel olarak inceleyebilir.

Nefes çalışmasına başlayacak biri mutlaka kursa gelmeli mi yoksa kendi kendine öğrenebileceği bir egzersiz mi bu?

Bir program dahilinde doğru bir teknik öğrendiğinizde, kendinize böyle bir ayarı verdikten sonra program bitiyor ama kişiler ellerinde bir araçla oradan ayrılmış oluyor. Artık bir öğretmene, programa, mekana ihtiyaç duymaksızın kendileri nefes çalışabiliyorlar.

Merve’yle konuşmamızın ardından ve daha önce de nefes çalışma pratiği olan biri olarak şunu söyleyebilirim: Beynimizdeki kıvrımları büyük bir apartmanın su tesisatı gibi hayal ediyorum. Zamanla düşünceler, stres, travmalar sebebiyle tıkanıklık yaşayabiliyoruz. Bu noktada ilaçlar, uyarıcılar ve kimyasal çözümlerden kaçınarak nefesin beni iyileştirmesine teslim oluyorum. Hissettiğim şey tam olarak bir kireç çözücünün tesisat sisteminde yarattığı rahatlama. Merve’nin bahsettiği Yaşam Sanatı bu olsa gerek.

Röportaj: Pınar Aksu