Sokakta, evde, gündüz, gece… Boğaza bir şey kaçmasından zehirlenmeye, yanıktan kalp krizine… Hiç beklemediğimiz bir anda kapımızı çalabilecek ciddi kazalarda ya da sağlık sorunlarında ilk yardım uygulamalarına ne kadar hazırız? Hiç şüphesiz pek çoğumuz acil durumlarda ilk yardım tekniklerini bilmiyoruz! En sık karşılaşılan kazalar ve sağlık sorunlarında ilk yardım uygumaları konusunda bilgi veren Dr. Hazal Akgün, “Acil durumlarda sağlık ekipleri gelinceye dek yapılan müdahaleler doğru olmadığı zaman kişiye maalesef daha fazla zarar verilebiliyor hatta ölümle sonuçlanabiliyor. Hızlı ve doğru ilk yardım uygulamaları ise hayat kurtarıyor. Bunun için ilk yardım eğitimi almayı ihmal etmeyin” dedi ve önemli uyarılarda bulundu.

Bayılma anında ilk yardım

Hasta ya da yaralıyı sırt üstü yatırın ve ayaklarını 30 cm yukarı kaldırın. Solunum yolu açıklığını kontrol edin, üzerini sıkan giysilerini gevşetin. Kusuyorsa başını yan pozisyonda tutun. Hastanın bilinci açık değilse derhal ambulans çağırın.

Bunları yapmayın:

Ayılması için tokat atmak, sarsmak, su dökmek, alkol ya da kolonya koklatmak gibi hareketlerden kaçının.

Yanığa ilk müdahale nasıl yapılır?

Derhal ambulans çağırın ve yanık bölgesini tazyiksiz akan su altında tutun. Şişliğe karşı saat, yüzük, bilezik vb takıları çıkarın. Yanan bölge genişse veya derinse, olası bir şok tablosunu önlemek için 1 litre suya 1 çay kaşığı tuz katıp içirin ya da maden suyu içirin.

Bunları yapmayın:

Yanan yere diş macunu, yoğurt, işe yarayacağını düşündüğünüz kremler vb sürmeyin. Aksi halde yanan bölge enfeksiyon kaparak daha fazla zarar görebilir. Sıcak gibi aşırı soğuk da yanığa sebep olacağından yanık bölgesine doğrudan buz uygulamayın.

İlk yardım nasıl yapılır?

Kalp krizi anında ne yapılmalı?

Dr. Hazal Akgün, “Hastayı derhal en yakın sağlık kuruluşuna götürün veya ambulans çağırın. Ambulans gelinceye kadar hareketsiz kalmasını sağlayın. Giysilerini gevşetin ve sakinleştirin. Bilinci açıksa hastayı ‘yarı oturur’ pozisyonda (sırta yer ile 45 derece açı oluşturacak şekilde pozisyon verin) bekletin. Ortam havadar değilse camları açın. Bilinç kapalı, nabız alınamıyor veya solunum durmuşsa; sadece ilkyardımcı sertifikası olan kişiler temel yaşam desteğine başlayabilir! Doğru yapılmayan müdahaleler kişiye daha fazla zarar verebiliyor hatta ölüme yol açabiliyor. Doğru ve hızlı ilk yardım uygulamaları ise hayat kurtarıyor. İlk yardım eğitimi almayı ihmal etmeyin” diyor.

Bunları yapmayın:

Hastayı sırt üstü yatırmayın, efor harcatmayın, öksürtmeye çalışmayın. Kalp krizinde ilk yardım rehberlerinde öksürtmenin yeri yoktur. Çünkü öksürtme, kalp krizi şüpheli hasta için kanama vb. istenmeyen sonuçlar doğurabilir.

İlk yardımda yapılan yanlışlar

Havale anında ne yapılmalı?

Yüksek ateşte çocukların her zaman havale geçirme riski olduğu bilinmeli. Çocuğun koltuk altını, kasıklarını, el bileğinin içleri gibi eklemlerini ılık suyla ıslatılmış bezle silin. Hastayı ılık suyla ıslatılmış havlu ya da çarşafa sarın. Ateş bu yöntemle düşmüyorsa oda sıcaklığında küvete sokun ve duş almasını sağlayın. Ateş düşmezse tıbbi yardım isteyin. Bebeklere ilk yardım nasıl yapılır? yazısına da göz atın

Bunları yapmayın:

Çocuğu çok soğuk suyun altına tutmayın. Titrediği veya üşüdüğünü söylediği için ateşli çocukları sıkı giydirmek, kalın örtülerle örtmek ölümcül sonuçlar doğurabilir!

Zehirlenmelerde ilk yardım nasıl yapılır?

Sindirim yolu ile zehirlenmede sadece ağız zehirli maddeyle temas etmişse su ile çalkalayın. Zehirli madde el ile temas etmişse sabunlu suyla yıkayın. Acil ambulans çağırın. Solunum yolu ile zehirlenmede, cam, kapı vb açarak ortamı havalandırın ya da hastayı temiz havaya çıkarın. Rahat nefes alabilmesi için yarı oturur pozisyonda tutun. Acil ambulans çağırın.

Bunları yapmayın:

Özellikle yakıcı maddenin alındığı ve hasta, yaralının ne yiyip ne içtiğinin bilinmediği durumlarda hastayı kusturmayın. Kimyasal maddelerde kusturma geçtiği yollarda tahribat yaratabiliyor.

Kan şekerinin düşmesinde yapılması gerekenler nelerdir?

Dr. Akgün, “Kan şekerinin ani düşmesi sonucu kişide terleme, hızlı nabız, titreme, yorgunluk, bulantı ve aniden acıkma hissi ortaya çıkar. Kan şekeri çok düşük olan hastalarda bilinçte alkol almış gibi değişiklikler olabilir. Böyle birini gördüğümüzde bu durumu aklımıza getirmemiz gerekir. Hastanın bilinci yerindeyse şekerli su verin. 15-20 dakikada düzelmezse sırt üstü yatırarak ayaklarını 30 cm. kaldırın ve derhal ambulans çağırın. Kan şekeri düşük hastanın 2 adet kesme şeker yemesi hayat kurtarıcı olabiliyor” diyor.

Bunları yapmayın:

Hastanın bilinci yutamayacak kadar veya komutlarınıza yanıt veremeyecek kadar karışık ya da kapalı ise ağız yoluyla bir şey vermeye çalışmayın.

Boğaza bir şey kaçınca ne yapmalı?

Bilinci açıksa da kapalıysa da hemen mutlaka ambulans çağırın. Bu arada kişi nefes alabiliyorsa ve bilinci açıksa öksürtün. Sırtına iki kürek kemiği arasına 5-7 kez vurun. Cisim çıkmadıysa arkadan sarılıp gövdesini kavrayın. Bir elinizi yumruk yaparak, başparmak çıkıntısını midenin üst kısmına, göğüs kemiğinin altına yerleştirin. Diğer elinizle, yumruk yapılan elinizi kavrayın. Kuvvetle arkaya ve yukarı doğru bastırın. Cisim çıkıncaya kadar tekrarlayın. Bilinç kapalıysa ambulans gelene kadar temel yaşam desteği uygulaması yapın. Temel yaşam desteği uygulamasını sadece ilkyardımcı sertifikası olan kişiler yapabilir! Heimlich' manevrası nedir? Heimlich' manevrası nasıl yapılır?

Bunları yapmayın:

Kişinin boğazına kaçan cismi elinizle çıkarmaya çalışmayın. Aksi takdirde cismi daha ileri itip solunum yollarını kapatmanıza neden olabilir.

Acil durumlarla baş edebilmeniz için 11 ipucu

Acil durumlarda elinizin ayağınıza karışmasına izin vermemek için neler yapabilirsiniz?

18

Lastiğiniz patladığında Eğer lastiğiniz dağın başında bir yerde patlarsa ve yakınlarda lastiğinizi şişirebileceğiniz bir yer yoksa lastiğe küçük delikler açıp içini çimen ya da samanla doldurun. Bu yöntem lastiğinizin daha sonra çöp olmasına sebep olacak olsa bile bir servis bulana kadar idare etmenizi sağlayacaktır.

Herhangi bir yangın durumunda kabartma tozu kullanın Eğer mutfakta bir şeylerin alev aldığını fark ederseniz kesinlikle suyla söndürmeye çalışmayın. Bunun yerine alev alan bölgeye kabartma tozu dökün. Bu süreçte karbondioksit oluşmaya başlayacak ve yangın sönecektir. Unutmayın bu yöntem çok fazla karbonat kullanmak gerektirdiğinden sadece küçük yangınları söndürmenize yardımcı olur.

Uçak kalkış ve inişlerinde Kaydedilen uçak kazalarının %61'i uçaklar kalkerken veya inerken ilk 3 dakika içinde gerçekleşmiştir. Bu yüzden bu süre boyunca oturduğunuz yerde sabit kalmaya odaklanın. Herhangi bir acil durumda yerinizde kalmanız hayatta kalma olasılığınızı artıracaktır.

Zorla alıkonuluyorsanız Eğer birisi tarafından zorla bir arabaya bindiriliyorsanız ya da bir yere götürülüyorsanız yere kişisel bir eşyanızı düşürün. Bu polisin sizi daha kolay bulmasını sağlayacaktır.

Asansörde bir suçluyla mahsur kaldıysanız Böyle bir durumda asansördeki bütün tuşlara basmanız şans eseri bir katta inip kaçabilmenize ya da birilerine sinyal yollamanızda yardımcı olur. Bu durum düşük bir ihtimal gibi görünse de aklınızda tutmanızda fayda var.

Uzun yolculuklarda kafur kullanın 6 saatten fazla araba kullanmanız gereken yolculuklarda belirli bir süre sonra gözünüz sadece yola odaklanmaya alıştığından etrafınızdaki cisimleri ve hatta yayaları bile görmemeye başlayabilirsiniz. Bu duruma tünel görüşü de denir. Buna engel olmak içinse arabanızın için kafur tanecikleri veya yağı koyabilirsiniz. Kafurun kokusu konsantrasyonunuzun artmasına yardımcı olacaktır.

Fırtınalı havayı önceden sezmek Herhangi bir içeceği sallayın ve bir bardağa boşaltın. Eğer yüzeyde oluşan baloncuklar bardağın etrafına yayılıyorsa bu havanın güzel olacağına işarettir. Eğer baloncuklar yayılmıyor ortada kalıyorsa fırtınalı bir havanın yaklaştığını anlayabilirsiniz. Bunun sebebi ise hava kabarcıkları üzerindeki atmosfer basıncıdır. Yüksek basınç kabarcıkların etrafa yayılmasına sebep olurken düşük basınç da merkezde kalmasına sebep olur.

Telefonunuzun fenerini kullanın Karanlık bir yolda ilerlerken telefonunuzun fenerini ya da flashını kullanmayı ihmal etmeyin. Bu sayede sürücüler sizi daha rahat fark eder.

Nefesiniz tıkandıysa Yumruğunuzu göğüs kafesinizin aşağısına, karnınızın üstüne yerleştirin ve aşağı yukarı orta hızda hareket ettirin. Bir sandalyenin arkasına dayanın ve karnınızı bastırın. Şınav pozisyonunda yere uzanın, dirseklerinizi yanlara doğru açın ve hızlı bir nefes alın. Ardından kafanız havada ve elleriniz serbestken göğsünüz yere değecek şekilde yere yatın. Nefesiniz tıkalıyken konuşmaya, bir şeyler içmeye ve derin nefes almaya çalışmayın.

Kanamanız varsa Burnunuz kanıyorsa kafanızı geriye değil öne doğru eğin. Elinizde veya başka bir yerde küçük bir kanamanız varsa kanayan yeri suyla yıkayın, oksijenli suyla silin ve son olarak steril bir sargı beziyle sarın. Toplardamarlarla ilgili bir kanamanız varsa oksijenli suyla kanayan yeri silin, sargı beziyle sarın ve yaralı bölgeyi yüksekte tutun. Şiddetli kanamalarda steril bir sargı beziyle yarayı sarın ve sargı bezine avuç içinizle bastırın. Ardından hemen tıbbi destek alın. Atardamarla ilgili bir kanamanız varsa, kanayan bölgeyi sargı beziyle sıkıca ve sabit bir şekilde tutun ve bastırın. Yaralanmış bölgeyi (kol,bacak) bükün ve atardamara direkt baskı uygulayın ve hemen tıbbi destek alın. Turnike (sıkıca sarma) yöntemini sadece kanama durmuyorsa son çare olarak uygulayın. Turnikeyi sardığınız saati not edin ve yaz mevsiminde 1 saatten kışın da 30 dakikadan fazla turnikeyi yaranın üstünde tutmayın.

Susuz kaldığınızda Su dengenizi ayarlamak için daha çok su için. 1 litre suya 1 çay kaşığı tuz, 2 yemek kaşığı şeker ve yarım çay kaşığı kabartma tozu ekleyerek içmeniz ya da 1 bardak portakal suyuna yarım çay kaşığı tuz 1 çay kaşığı kabartma tozu atıp suyla seyrelterek içmeniz iyi gelecektir.

Hipotermi (bedendeki aşırı ısı kaybı) geçirdiğinizde Ilık battaniyerle her tarafınızı sarıp sıcak bir içecek için. Ellerinizi ya da ayaklarınızı ovalamayın. Sıcak duşa girmeyin. Alkollü içecekler içmeyin.

Ormanda kaybolursanız Analog bir kol saatini yatay olarak elinizde tutun ve saatin akrebini güneşe çevirin. 12 ile akrebin tam ortası güneyi gösterir (Kuzey yarım kürede). Yönünüzü bulmak için asla ağaç dallarını, karınca yuvalarını ya da ağaç köklerindeki yosunları kullanmayın. Yola çıkmadan önce her zaman yanınızda harita ve pusula bulundurun.

Vahşi doğada su bulma Plastik bir torbayı bir ağaç dalına geçirin ve ağzını sıkıca bağlayın. Buhar damlacıklarının oluştuğunu göreceksiniz. Yere çukur kazın, çukurun ortasına boş bir konteyner koyun ve çukurun üstüne plastik bir poşet vs. örtün. Bu yöntemlerin sonunda suyu içmeden önce kaynatmanız gereklidir.

Yıldırım çarpması riski Alçak bir çukura çömelin. Bir ağaç yanına da sığınabilirsiniz ama ağacın tek olmamasına dikkat edin. Telefonunuzu kullanmayın. Elektrik hatlarından uzak durun. Su birikintilerinden uzak durun.

Yanığınız varsa Yanık bölge şişmeye başlamadan önce bölgeye yakın tüm aksesuarları ve dar kıyafetleri çıkarın. Termal yanığınız varsa su altında 10-15 dk. tutun ve yarayı ya temiz bir sargı beziyle ya da temiz bir bez parçasıyla sarın. Asidik yanığınız varsa suyun altında yanık bölgeyi 10-15 dk. tutun sabun/kabartma tozu+su karışımını yaraya sürün ve sargı beziyle ya da temiz bir bez parçasıyla sarın. Alkali bir yanığınız varsa önce yanığa sebep olan madde kalıntılarını yanığın üstünden temizleyin ve ardından yanığı su altında 10-15 dk. tutun sabun/kabartma tozu+su karışımını yaraya sürdükten sonra sargı beziyle ya da temiz bir bez parçasıyla sarın. Kireç ya da alüminyum yüzünden yandıysanız yanığa asla yağ, pamuk, buz veya iyot sürmeyin. Çok büyük yanığınız varsa derhal tıbbı destek alın.

Keskin bir cisimle yaralandıysanız Ambulansı arayın ve cisimi olduğu yerden kıpırdatmayın.

Yakınlarınızda biri bayıldıysa Bayılan kişiye yaklaşıp etrafınızda olan diğer kişilerden birine işaret ederek tıbbi destek için ambulans vs. gibi bir yeri aramasını söyleyin. Bayılan kişinin etrafında kalabalık oluşmamasını sağlayın ve panik yapmayın.