Kahvaltı et zayıfla!

Kaçımız çocukluğunda elinde kahvaltı tabağıyla “Gel buraya, yiyeceksin!” diyen biri tarafından kovalanmadı ki? Ben çok kovalandım. Yıllarca ‘olmazsa olmaz’ olduğuna inandırdıkları, günün en önemli öğünü olarak bildiğimiz kahvaltı hakkında tartışmaya başladık; gerçekten gerekli mi? Nereden çıktı bu tartışma? Sabah öğününün sağlığımız için gerekli olduğunu söyleyen araştırmaların çoğunu kahvaltılık yiyecekler satan markaların yaptırmış olması, olayı gündeme taşıdı. Avrupa ve ABD’nin yüzde 25’inden fazlası kahvaltı etmiyor. Özellikle de bu genç kızlar arasında moda...

Sebebiyse tembellik, zamansızlık ya da kilo verme arzusu. Fakat uzmanlara göre en çok gece yemek yenildiğinde sabah kahvaltısı atlanıyor; kısır döngü... Çünkü kahvaltı yapılmadığı günün gecesi tekrar buzdolabına saldırma ihtimali var, doğru orantı. Dolayısıyla ertesi sabah gözünüzü açınca karnınız zil çalmıyor. Gerçi kahvaltı yapacaksanız, ne yiyeceğinizi de bilmelisiniz. Malum son birkaç yıldır kafalarda geleneksel kahvaltı anlayışı da başkalaştı. Georgia State Üniversitesi’nde beslenme üzerine araştırmalar yapan Doç. Dr. Megan McCrory, “Kimisi kahvaltı yapmadığını söylüyor, gidip aynı kaloriyi ‘sözde’ atıştırmalıklarla alıyorsa bu durum da şüpheli” diyor. Gelin, biz işin aslına yakından bakalım.

‘Tatmin olma saati erken olur’

Az önce bahsettiğim gibi kahvaltıyı geçiştirmenin altında yatan sebeplerden biri kilo verme arzusu. Ama sanılanın aksine güne kahvaltısız başlayanların daha fazla kilo almaya meyilli olduğunu gösteren araştırmalar var. Kimi uzmanlara göre, sabah alınmyan kaloriyi gün içinde katbekat alma, öğle yemeği ve atıştırmalıklar nedeniyle yükseliyor. Kahvaltıyı atlamak, vücutta iştah metabolizmasını etkiliyor, gün boyu artıp azalarak kan şekeri dengesini bozuyor.

Oysa uyanınca tok olsanız da bir şeyler atıştırmak metabolizmayı harekete geçirir, vücut güne iyi bir başlangıç yapar. Protein, yağ ve karbonhidrat dengesinin sağlandığı kahvaltı softrası demek vücudun devamlı enerji üretmesi ve bağırsak hareketlerini düzenlemesi demek... New York Üniversitesi’nden Dr. Holly Lofton, kahvaltı yapanların öğle yemeğiklerinde daha sağlıklı tercihler yaptığını vurguluyor. Üstelik sabah öğününden kaytaranların akşam yemeğinden sonra atıştırma kaçamakları yapma ihtimali yükseliyor, zira unutmamalı o saatte yenenler vücuda yağ olarak geri dönüyor. Lofton, “Vücudunu erken saatte beslersen tatmin olma saati erken olur” diyor. İsrail’deki Tel Aviv Üniversitesi’nden araştırmacılar da kilolu ve obez kadınlar üzerinde yaptıkları çalışmada güne iyi bir kahvaltıyla başlayanların daha çok zayıfladığını, bel çevresinin inceldiğini gördü. Araştırmada kahvaltıcıların kalp damar sağlığı için önemli bir gösterge olan trigliserid seviyeleri azalırken, ‘iyi kolesterol’ denen HDL seviyesi de arttı. Ayrıca kahvaltı grubunda glukoz, insülin ve ‘iştah hormonu’ denilen ghrelin seviyeleri daha çok düştü, insülin seviyesi ise stabil kaldı.

Kahvaltı yapan çocuklarda zekâ seviyesi yüksek

Bir de çocukları mercek altına alalım. Kahvaltı etmeyen çocukların vücut kitle endeksinin daha fazla olduğu, ancak bazı çocuklarda belirgin bir fark görülmediği söylenir. Ama düzenli kahvaltı yapan çocukların IQ’larının akranlarına kıyasla daha yüksek olduğunu gösteren çalışmalar var. Kahvaltı yapan çocuklarda tip 2 diyabet ve ileride yaşanabilecek kalp hastalıkları riskinin de azaldığı söyleniyor. Diyetisyen Brian St. Pierre, “Elbette kahvaltı çocuklar ve yaşlılar için yetersiz beslenme riski doğurabilir ama bunun dışındakiler için sıradan bir öğün olabilir” diyor ve ekliyor: “Her vücut aynı reaksiyonu göstermeyebilir. Sabah açlığı ve enerji düşüklüğünü hissedenlerin yüzde 75’i kahvaltı insanı.”

‘Kilo verdirdiği de görülmedi, aldırdığı da...’

Kolombiya’daki Missouri Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde beslenme üzerine araştırmalar yapan Doç. Dr. Heather Leidy, “Kahvaltının kilo verdirdiği de görülmedi, aldırdığı da” diyor. Uzman diyetisyen Krista Casazza’ya göreyse kahvaltı yapmasanız da gün içinde kahvaltıda yediğiniz kadar hatta daha fazla kalori alma ihtimaliniz var. Mesela bir araştırmada kahvaltı yapmayan öğrencilerin öğle yemeğinde ortalama 145 kalori fazladan yemek yediği görüldü. Kahvaltılarının yaklaşık 600 kalori olduğu göz önünde bulundurulursa yine de 450 kalori kârdasınız. Ama Harvard Üniversitesi’nden halk sağlığı üzerine araştırmalar yapan Rania Mekary, bu duruma şüpheli yaklaşıyor ve “Bu zaman içinde kilo kaybına yola açabilir de uzun vadede gerçekten iyi mi dersiniz?” diye soruyor.

İyisi mi kahvaltıya dair kesin veriler ortaya çıkıncaya dek, siz keyfiniz nasıl istiyorsa öyle yapın. Aç uyandıysanız bir şeyler atıştırın; istemiyorsanız kendinizi çok da zorlamayın. Vücudunuza kulak verin...

Önemli olan vücudu şaşırtmak!

Uzmanlar, vücudu arada şaşırtmanın faydalı olduğunu da söylüyor. Obez kadınlar üzerinde yapılan bir araştırmada yeme alışkanlıklarının tersini yapanların daha fazla kilo verebileceği görüldü. Yani kahvaltı etmeyenler kahvaltı etmeye ya da kahvaltı edenler etmemeye başladığında bir süre kilo kaybı görülebiliyor. Bu arada kahvaltıyı atlamanın erkeklere kıyasla kadınlara daha çok zarar verebileceği de öne sürülüyor.

Bunları unutmayın!

Uyandığınızda aç değilseniz bile en geç 2 saat içinde kahvaltı yapın. Böylelikle vücudunuz güne başladığını hissedecek, metabolizmanız çalışacak.

Tam tahıllı besinlerin tüketimini artırın. Çünkü tam tahıllar sizi daha uzun tok tutar.

Günün ilk öğününde yediğiniz kek, kurabiye gibi şekerli yiyecekler kan şekerinizde oynamalara sebep olacağından sizi çabuk acıktırır ve halsiz hissetmenize sebep olur.

Yumurta yiyin. Çünkü en kaliteli proteinlerden yumurta, sizi tok tutar, gün içinde daha enerjik hissetmenizi sağlar.

Klasik kahvaltı sevmeyenlere öneriler

Sütlü tam tahıllı gevrek

Kepekli kraker ve ayran

Yoğurtlu yulaf

1 porsiyon meyve ve ceviz

Peynirli omlet, zeytin

Kahvaltısı en çok övülmeye layık ülke: Türkiye

Zeytin, yumurta, bal, kaymak, leziz peynirler, reçel, gözleme... Kuşkusuz geleneksel kahvaltımız dünyanın dilinde, “Kahvaltısı en çok övülmeye layık ülke” olarak anılıp duruyoruz. Türkiye’ye gelenlerin denemeden dönmediği yegane şeylerin başında geliyor hal böyle olunca. En çok rağbet gören lezzerler; yumurtalı ekmek, sucuklu yumurta, salçalı sosis ve sigara böreği...