Çoğul gebelik tüm gebeliklerin %2-4’ünde görülür. Son 30 yılda çoğul gebelik görülme sıklığı artmıştır. Bunun başlıca nedeni kadınların evlenmeyi ve çocuk yapmayı ertelemeleridir. Çünkü ileri yaş gebeliklerinde hem doğal yolla hem de tüp bebek tedavisi gibi yöntemlere daha çok ihtiyaç duyulduğu için çoğul gebelik görülme ihtimali artar.

Çoğul gebeliğin anne için riskleri nelerdir?

Bulantı kusma

Gebelikte bulantı kusmanın nedeni kanda yükselen BHCG hormonudur. BHCG beyindeki bulantı merkezini uyarır. İkiz gebelikte daha çok BHCG üretildiği için bulantı kusma ve hiperemesis gravidarum daha çok görülür.

Hipertansiyon ve preeklampsi (Gebelik zehirlenmesi)

Gebelik hipertansiyonu ve preeklampsi genetik yatkınlık varsa gebelik hormonları ile tetiklenir. İkiz gebelikte gebelik hormonları daha çok yükseldiği için preeklampsi riski tekiz gebeliklere göre daha çok görülür. Normalde preeklampsi gebeliğin 20. haftasından sonra görülür. Ancak çoğul gebeliklerde 20. Gebelik haftasından önce de preeklampsi görülebilir.

Gebelik şekeri (Gestasyonel diyabet)

Gebelik şekerinin nedeni human plasental laktojen (HPL) hormonudur. Diyabet hastalığına yatkın olan kadınlarda gebelikte yükselen HPL hormonu gebelik şekerine neden olur. Çoğul gebeliklerde HPL hormonu daha çok salgılandığı için gebelik şekeri daha sık görülür. Gebelik şekerine bağlı olarak anne ve bebekler için bazı riskler gündeme gelir. Bu risklerden en tehlikelisi de ani bebek ölümü riskidir.

Dekolman plasenta

Dekolman plasenta eşin rahim duvarından erken ayrılması anlamına gelir. Dekolman plasenta olması durumunda dakikalar içinde acil doğumun gerçekleştirilmesi gerekir. Aksi taktirde bebek kaybedilebilir veya oksijensiz kalıp serebral palsi denilen komplikasyon ortaya çıkabilir. Dekolman plasenta için en önemli risk faktörü preeklampsidir. Preeklampsi dışında rahimde aşırı gerginlik oluşturan nedenler de dekolman plasentaya sebep olabilir. Çoğul gebelikte hem preeklampsi riski arttığı için hem de rahimde aşırı gerginlik olması nedeniyle dekolman plasenta görülme ihtimali artar.

Zor doğum

Çoğul gebelikte bazı endikasyonlar dışında doğum çoğunlukla sezaryen ile gerçekleştirilir. Ancak kadının pelvik kenik çatısı uygunsa, kadın normal doğum için motiveyse ve bebekler baş geliş ise normal doğum denenebilir. Yapılan çalışmalarda normal doğum olsa bile çoğul gebeliklerde tekil gebeliklere göre zor doğum riskinin daha yüksek olduğu gösterilmiştir. Ayrıca çoğul gebeliklerde normal doğumdan sezaryene dönme ihtimali daha yüksektir.

Doğum sonrası kanama

Doğum sonrası kanama nedenlerinden biri de aşırı gergin rahimin aniden küçülmesidir. Çoğul gebelikte de rahim gebelik boyunca aşırı gergindir ve bebeklerin doğması ile beraber rahimdeki gerginlik aniden kaybolur. Ancak tekil gebelikte rahim kasları hemen kasılıp kanamayı kontrol altına alırken, çoğul gebeliklerde rahim kasları hemen kasılamaz ve buna bağlı olarak da çoğul gebeliklerde doğum sonrası kanama daha sık görülür.

Çoğul gebeliğin bebek için riskleri nelerdir?

Düşük

İkiz gebeliklerin %70’inde bebeğin biri ilk 3 ay içinde kaybedilir. Buna tıbbi olarak vanishing twin adı verilir. Vanishing twin de gelişimi duran bebeğin diğer bebeğe zararı olmaz. Diğer fetüs gebelik haftasına göre normal gelişimine devam eder.

Erken doğum

Çoğul gebeliklerdeki en büyük risk erken doğumdur. Rahimdeki gerginlik doğum kasılmalarının en önemli nedenidir. İkiz gebelikte de rahime binen yük arttığı için erken doğum riski tekil gebeliklere 4-5 kat daha yüksektir. Çoğul gebeliklerin sadece %40’ı miyadda doğar. İkiz gebeliklerin ortalama doğum haftası 35. Gebelik haftasıdır.

Erken doğumun en büyük sıkıntısı bebeğin prematür olmasına bağlı gelişen komplikasyonlardır. Erken doğuma bağlı bebekte görülebilecek komplikasyonlar şunlardır:

Solunum problemleri

Kalp problemleri

Beyin kanaması

Vücut ısısı kontrol bozukluğu

Sindirim sistemi problemleri

Kansızlık

Sarılık

Kan şekerinde düşme

Bağışıklık sisteminde zayıflık ve enfeksiyonlara yatkınlık

Serebral palsi

Öğrenme bozukluğu

Görme ve işitme problemleri

Astım

Düşük doğum ağırlığı

Doğumda bebeğin kilosunun 2500 gr’ın altında olmasına düşük doğum ağırlığı adı verilir. Düşük doğum ağırlığının 2 nedeni vardır:

1- Erken doğum (prematürite)

2- Intrauterin gelişme geriliği (IUGR)

Gebeliğin 30. haftasına kadar tekiz gebelikler ve çoğul gebelikler aynı şekilde büyürler. 30. Haftadan sonra çoğul gebeliklerde bebekler gebelik haftasına göre daha düşük kiloya sahip olurlar. Bunun 2 nedeni vardır:

1- Plasentanın yetersiz kalması

2- Yeterli anatomik alanın olmaması

Perinatal asfiksi (Bebeğin oksijensiz kalması)

Yapılan bilimsel çalışmalarda ikiz gebeliklerde anne karnında veya doğumda bebeğin oksijensiz kalma riskinin daha yüksek olduğu gösterilmiştir. Bu nedenle çoğul gebeliklerde gebelik takibi ve doğum daha yakın monitörizasyon gerektirir. Ancak bu şekilde perinatal morbidite (hastalık) ve mortalite (ölüm) engellenebilir.

Konjenital anomaliler

Çoğul gebeliklerde genetik anomali riski tekil gebeliklere göre daha yüksektir. Genetik problemler dışında mekanik nedenlerle de bebeklerde doğuştan bazı sakatlıklara rastlanabilir. Bu nedenle ikiz, üçüz veya dördüz gebelikler kendi başına riskli kabul edilmeli ve ona göre takip ve tedavi planlanmalıdır.

İkizden ikize transfüzyon sendromu (TTTS)

İkizden ikize transfüzyon sendromu aynı plasentayı paylaşan (monokoryonik) ikiz gebeliklerde görülür. Bebeğin birinde kansızlık, suyun azalması, gelişme geriliği varken; diğer bebekte kan fazlalığı, su fazlalığı ve iri bebek vardır. TTTS her iki bebek için de risk oluşturan bir çoğul gebelik komplikasyonudur.

Ölüm

Çoğul gebeliklerde anne karnında veya doğumdan sonraki 1 hafta içinde bebek ölüm riski 3-5 kat artmıştır.

Sonuç olarak çoğul gebelik yukarıda yazılan sebepler nedeniyle tek başına riskli gebeliktir. Gebelik takibi ve doğumun bu yaklaşım ile yönetilmesi hem anne hem de bebeklerin sağlığı için çok önemlidir.