Minangkabau nedir?

Minangkabaular, günümüzde bilinen nadir anaerkil topluluklardan biridir. Günümüzde 5 milyondan fazla nüfusa sahip oldukları biliniyor. Efsaneye göre, 12. Yüzyılın ortalarında ölen hükümdar Maharajo Dirajo’nun ilk karısı Puti İndo Jalito, çocukların bakımını ve krallığın yönetimini ele geçirerek Minangkabauların anaerkil kültürünü başlatan isim oldu.

Minangkabaular nerede yaşar?

Minangkabau kabilesi, Endonezya’nın Batı Sumatra bölgesinde yaşıyor.

Minangkabauların anaerkil yaşamı

Anaerkil toplum yapılarıyla tüm dünyanın dikkatini çeken kabilede, alışkın olduğumuz ataerkil sistemin aksine, ekonomik iktidarı elinde bulunduranların tamamı kadın. Ailede kadının sözü geçiyor, yeni bir yuva kurulacağı zaman kadınlar erkekleri ‘istiyor’ ve başlık parası ödeyerek ‘damat alıyorlar’. Erkekler din ve politika konularında aktif olarak rol alsalar da, son sözü yine kadınlar söylüyor.

İlk zamanlar dünyadaki toplulukların neredeyse tamamı gibi animist bir dünya görüşüne sahip olan Minangkabaular, zamanla Hinduizm ve Budizmin etkisi altına girmiş. 14. Yüzyılda ise bölgeye ulaşan İslamiyet inancı, kabileyi etkisi altına almış. Bugün hala İslami koşullara göre yaşayan kabile, kadının sözünün geçtiği tek İslami topluluk olarak da anılıyor.

İslami kurallara göre yapılan nikahtan sonra damat, gelinin evine taşınıp kayınvalidesiyle beraber yaşıyor. Evlenmeden önce gelinin ailesi damat için de bir başlık parası belirleyebiliyor.

Minangkabau kadınları evlenince sosyal ve ekonomik imtiyazlar kazanır. Ev halkı ve varlığı yaşlı kadınların idaresi altındadır. Evin reisi olarak toprak mülkiyeti ve akrabalık ilişkileri onlardan sorulur, anlaşmazlıkları çözmede, evlilik ilişkilerinde ve törensel olaylarda önemli rolleri vardır.

Erkeklerin ise eve düzenli gelir getirecek bir iş yapması ve çocukların masrafını karşılaması beklenir. Çoğu iş bulmak için köylerinden ayrılır ve arada bir eve uğrar. Döndüklerinde evin idaresi konusunda söz hakları yoktur.

Anaerkil yapısını koruyan 6 toplum

Yüzlerce yıldır dünyada erkek egemen toplum yapıları hakim olsa da, anaerkil yapısını koruyan topluluklar hala mevcut.

6

Mosuo Himalaya Dağları'nın eteklerinde yer alan Mosuo bölgesi anaerkil toplumlar arasında gösterilebilecek en iyi örneklerden biridir. Veraset sistemi kadından kadına geçmekte ve eş seçimini kadınlar yapmaktadır. Bölgede "yürüyüş evliliği" denilen bir usul uygulanmaktadır. Kadınlar partnerlerinin evlerini ziyaret ederek onları seçerler ve kadınların birden çok evliliği, partneri vardır. Çocuklar annelerinin isimlerini alır ve onlarla yaşar. Babalar ise çocuk yetiştirme dönemine dahil edilmeyebilir. Genel olarak geniş aile yapısı vardır. Bu kalabalık aile yapılarının içinde tüm kararlar kadınlar tarafından verilir ve ailelerde en çok saygı duyulan birey büyükannedir. Ayrıca dillerinde "baba" veya "koca" için bir kelime karşılığı yoktur.

Minangkabau Minanglar olarak da bilinen bu toplum Endonezya'da yer almaktadır. Bölge anaerkil anlayışla yönetilmekte ve yönetim anneden kıza geçmektedir. Bölgenin geliri gibi düşük değerli miraslar babadan oğula geçmektedir. Bu durum geçmişte kadınları iktidara getirmiştir ancak günümüzde toplumun modernleşmesiyle bu durum biraz değişmiştir. Anneler hala aileden sorumlu kişiler olarak görülmektedir. Geleneksel olarak damatlar, ailelerinin kadın bireyleri tarafından gelinlere verilmektedir. Otorite çoğunlukla erkekler ve kadınlar arasında paylaştırılmaktadır. Kadınlar ailesel görevleri üstlenirken, erkekler ise dini ve politik görevleri üstlenirler. İki taraf da bu durumun eşit bir ilişki olduğuna inanmaktadır. Kabilelerin reisi erkek olmasına rağmen bu seçimi kadınlar yapar ve bir erkeği liderlikten geri alabilirler.

Akan Akan toplumu Gana'da yer alan ve kadınlar tarafından kurulan bir multi etnik gruptur. Kabilelerin lideri genelde erkeklerdir. Fakat bu liderlik gücü erkeğe anaerkil soydan; yani anneden ve kız kardeşlerden gelmektedir. Erkekler hem kendi ailelerini hem de kadın akrabalarının ailelerini desteklemekle yükümlülerdir. Kadınlar genel olarak ayinleri ve törenleri yönetirler. Ayrıca beslenmede ve aile içi konularda önderlik ederler.

Bribri Kuzey Panama ve Kosta Rika bölgelerinde yaşayan Bribri topluluğu anaerkil yapıda bir topluluktur. Doğan çocuklar annenin kabilesine girmiş olur. Kabilelerdeki büyükanneler yasalarda ve geleneklerin oluşumunda söz sahibi olarak görülür. Erkeklerin önemli bir rolü olmasına rağmen bu yasalarda herhangi bir söz hakları yoktur. Kadınlar kutsal Bribri ayinlerinde kullanılan kakaonun hazırlama rolünü almaktadır ki bu tüm kabilelerde en önemli rol olarak görülür.

Garo Garo halkı Hindistan'da yer alan yerli gruptur. Garolular kabile isimlerini annelerinden almaktadırlar. Toplumun yapısı anasoyluluk sistemine dayanmasına rağmen iktidar ve yönetim erkeklere verilmiştir.

Tuareg Tuareg halkı göçebe yaşam stilini benimsemiş olan ve Sahara çölünde yaşayan Berberilerdir. Kadınlar okuma yazma gücü ile toplumda yüksek statüye sahiplerdir. Erkekler ise hayvan güderler. Çiftlik hayvanlarının ve diğer taşınabilir mal varlıklarının çoğu kadınlara aittir. Kişisel eşyalar ise ortak kullanımdadır. Halk Müslümandır ancak yaşam öncesi inançlarından etkilenmişlerdir.