Adet öncesi sendromu, adet gören kadınların birçoğunda görülen bir sendrom. Ama zannedildiği gibi, kadın olmanın bir şartı değil! Özellikle yoğun stres altında yaşayan kadınlarda daha sık görülen sendromun semptomları, hayat tarzımızda yapabileceğimiz bazı değişiklikler ile önemli ölçüde azaltılabiliyor.

Anlamsız şakalara konu olan, kadınları canından bezdiren bu meseleyi derinlemesine ele aldık, konu ile ilgili istatistikleri ve yapılan araştırmaları derledik. (Cümlelerin sonundaki linklere tıklayarak ilgili araştırmanın linkine ulaşabilirsiniz.)

Adet öncesi sendromu nedir?

Adet öncesi sendromu (PMS – Premenstrual Syndrome), adet kanaması başlamadan önceki haftada görülen huzursuzluk, kaygı, baş ağrıları, karın bölgesinde kramplar gibi belirtileri içeren bir sendromdur. Adet gören kadınların %90’ında görülen bu sendrom, zannedilenin aksine adet görmenin bir şartı değildir. Adet döngsünü mümkün kılan hormonlarda meydana gelen değişiklikler ve dengesizlikler bu sendromu tetikler. Bazı kadınlar adet öncesi dönemde belli belirsiz belirtiler yaşarken bazı kadınlar ise adet olmadan önceki bir haftada sosyal hayatını etkileyecek düzeyde ağır belirtiler yaşayabiliyorlar.

Adet öncesi sendromu kimlerde görülür?

4 kadından 3’ü, hayatının belirli bir döneminde adet öncesi sendromu (PMS) yaşıyor. Ancak bazı kadınlar, bu sendromun belirtilerini oldukça hafif bir şekilde atlatabiliyor. Yapılan araştırmalara göre;

• Yüksek oranda stres yaşayan kadınlar,

• Ailesinde depresyon geçmişi olan kadınlar,

• Geçmişte depresyon veya lohusa depresyonu şikayeti bulunan kadınlar,

adet öncesi sendromu semptomlarını çok daha şiddetli bir şekilde deneyimleyebiliyorlar.

Adet öncesi sendromu (PMS) belirtileri nelerdir?

PMS belirtileri her kadında farklı şekilde görülebilir. Bazı kadınlar aşağıdaki belirtelin hepsini yaşayabilirken bazıları yalnızca birkaç semptomu deneyimleyebilir. Aynı şekilde, belirtilerin görülme sıklığı ve yoğunluğu da kadından kadına farklılık gösterebilir.

Adet öncesi evrede görülebilen fiziksel semptomlar:

• Memelerde şişme ve hassasiyet

• Kabızlık veya ishal

• Şişkinlik hissi

• Kramplar

• Baş ağrısı

• Bel ve sırt ağrıları

• Halsizlik

• Işığa ve sese aşırı hassasiyet

Adet öncesi evrede görülebilen psikolojik semptomlar:

• Tahammülsüzlük

• Sürekli yorgun hissetme hali

• Uyku problemleri (çok fazla uyumak veya hiç uyuyamamak)

• İştahta değişimler (aşırı yeme veya iştahın kesilmesi)

• Konsantrasyon ve hafıza zayıflığı

• Kaygı hissine bağlı tansiyon, çarpıntı

• Depresyon, hüzün veya ağlama atakları

• Ani ruh hali değişimleri

• Libido düşüklüğü

Adet öncesi evrede yaşanan her semptomu PMS olarak adlandırmak da doğru bir yaklaşım değil. Tedavi gerektiren bir adet öncesi sendromu teşhisi koyulabilmesi için yukarıdaki belirtilerin

• En az üç adet döngüsü boyunca her ay yaşanmış olması,

• Kanamanın başlamasından 5 gün önce başlayarak kanamanın dördüncü gününe kadar devam etmesi,

• Günlük aktivitelerinizin tamamını veya bir kısmını engelemmesi kriter olarak kabul ediliyor.

Yukarıda saydığımız belirtiler, dönemsel olarak hormonal dengesizlikler yaşandığında da ortaya çıkabiliyor. O nedenle üst üste yaşanan adet öncesi sendromu belirtilerini de iyi gözlemlemek şart. Örneğin yalnızca stresli olduğunuz aylarda adet öncesi huzursuzluk yaşıyorsanız, stresinizi azalttığınızda belirtilerin kaybolması beklenen bir durum.

Adet öncesi dönemde yaşanan sıkıntılar ciddi şekilde günlük hayatınızı etkileyecek düzeydeyse, bir uzmana danışmanız gerekiyor. Uzmana danışmadan önce üç aylık bir sürede kendinizi gözlemleyip adet döngünüzün evrelerinde yaşadıklarınıza dair notlar almanız sorunun çözümü için uzmanınıza yol gösterecektir.

Adet öncesi sendromu bir hastalık mıdır?

Adet öncesi sendromu (PMS), bu evrede görülen belirtilere verilen genel addır. Sendrom olarak ortaya çıkar ve bir hastalık olarak kabul edilmez. Ancak PMS belirtileri çok ciddi şekilde yaşanmaya başladığında, bu Adet Öncesi Disforisi (PMDD – Premenstrual Dysphoric Disorder) durumuna işaret ediyor olabilir. adet gören kadınların %8’inde görülen bu hastalık, antidepresan ve hormon ilaçları ile tedavi edilebilmektedir.

Adet öncesi sendromu neden olur?

Yapılan araştırmalar, adet öncesi sendromunun sebepleri konusunda yeterli veri elde etmiş sayılmaz. Ancak bazı veriler, adet döngüsü boyunca devam eden hormon döngüsünde meydana gelen bazı dengesizliklerin bu semptomu tetiklediğini doğruluyor.

Adet döngümüz boyunca, yani yaklaşık 28-30 gün süren her döngümüzde, östrojen ve progesteron hormonları dönemsel olarak yükselik alçalırlar ve adet kanaması, yumurtlama, gebe kalma gibi işlevleri mümkün kılarlar. Bu hormonlarda meydana gelen değişimler, adet öncesi dönemdeki ani hormon düşüşlerinden aşırı etkilenmemize neden oluyor olabilir.

Adet öncesi sendromu nasıl atlatılır?

Adet öncesinde yaşanan sıkıntılar, sürekli bir sendrom halinde değil de arada sırada ortaya çıktığında, baş etmek daha kolay olabiliyor. Basitçe dinlenmek, egzersiz yapmak, daha sağlıklı beslenmek, temiz hava almak ve stresten uzak durmak; adet öncesi sendromu belirtileri ile baş etmek için oldukça etkili yöntemler.

Ancak bu belirtileri üç ay ya da daha uzun bir süre boyunca deneyimliyor ve hayat kalitenizi yükseltmenize rağmen belirtileri azaltamıyorsanız, uzman desteğine ihtiyacınız var demektir.

Adet öncesi sendromu (PMS) belirtilerini azaltmak için:

• Düzenli olarak egzersiz yapın. Fiziksel aktivitenin depresyon, yorgunluk ve konsantrasyon bozukluğu gibi PMS belirtilerini azalttığına dair araştırmalar mevcut.

• Sağlıklı beslenin. Özellikle adet öncesi dönemde kafein, tuz ve şekerden uzak durmak, döngünüzün kalitesini önemli ölçüde artırabilir.

• İyi uyuyun. Depresyon ve kaygı gibi rahatsızlıkları tetikleyen uykusuzluk ve iyi uyuyamadığımızda bozulan melatonin hormonu dengesi, adet öncesi sendromunu da doğrudan etkileyebilir.

• Sigaradan uzak durun. Yapılan geniş çaplı bir araştırma, PMS semptomlarının sigara içen kadınlarda daha şiddetli deneyimlendiğini ortaya koyuyor.

• İlaç için mutlaka doktorunuza danışın. Bazı ağrı kesiciler bile, adet öncesi sendromu belirtilerini arttırabiliyor. Herhangi bir ağrı kesici, antidepresan veya hormon ilacı (doğum kontrol hapı da dahil) kullanmadan önce mutlaka bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına danışın.

• Yapılan bazı araştırmalar, bazı vitamin ve minerallerin de adet öncesi sendromuna karşı etkili olabileceğini ortaya koyuyor. Yine bir uzmana danışarak alacağınız kalsiyum, vitamin B6, magnezyum, omega-3 ve omega-6 takviyeleri, PMS belirtilerini azaltmada etkili olabilir.