İstanbul Florence Nightingale Hastanesi İç Hastalıkları Bölümü'nden Uzm. Dr. Funda Orakdöğen, haşimoto hastalığı hakkında merak edilenleri anlattı.

Haşimoto tiroidi nedir?

Haşimoto tiroidi, vücudumuzu mikroplardan korumak için çalışan bağışıklık sisteminin, vücudun tiroid hücrelerine saldırdığı bir bağışıklık sistemi hastalığıdır. Bağışıklık sisteminin, vücudun kendi dokularına karşı savaş açtığı bu tip hastalıklara otoimmün hastalıklar denir.

Haşimoto tiroidi neden olur?

Haşimotonun nedeni tam olarak bilinemektedir. Haşimoto tipi tiroid bezi iltihabı, en çok tiroid bezi yetmezliği yapan hastalıktır. Diğer bir deyimle tiroid bezi yetmezliğinin en önemli nedeni haşimoto tipi tiroid bezi iltihabıdır. Vücudumuz tiroid bezini yok etmek için çok miktarda anti-TPO antikoru ve anti-tiroglobulin antikoru üretir. Bu antikorlar tiroid bezine bağlanarak tiroid hücrelerini harap ederler; bu arada tiroid bezinde birçok iltihap hücresi birikir. İltihap sonucu tiroid hücreleri tahrip olarak azalınca bez küçülür ve hormon yapacak hücre kalmaz. Sonunda tiroid hormon yetmezliği ortaya çıkar. Bu hastalarda tiroid bezi yıllar içinde gittikçe küçülür.

Haşimoto tiroidi olanların yüzde 95’i kadındır!

Hastalığın ailesel özellik gösterdiğine dikkat çeken Uzm. Dr. Funda Orakdöğen, aile üyelerinden birinde haşimoto tiroidi varsa diğer üyelerinde de tiroid tetkikleri yaptırması gerektiğini söylüyor.

Haşimoto tiroidinin görülme sıklığı nedir?

Haşimoto tiroidi toplumun yüzde 2’sinde bulunur. Tüm yaşlarda ortaya çıksa da çoğunlukla 30-50 yaş arasında görülür. Ergenlik çağındaki kızlarda görülme sıklığı yüzde 0.8-1.6’dır. Haşimoto hastalarının yüzde 95’i kadındır.

Haşimoto tiroidinin belirtileri nelerdir?

Hastalığın erken dönemlerinde genellikle bir şikayet olmaz. Check-up tetkikleri veya rutin sağlık taramalarında tesadüfen tespit edilir. Bazı hastalarda küçük bir guatr ve anti-TPO antikor yüksekliği vardır. Ancak ilerleyen evrelerde görülebilen belirtiler şunlardır:

• Orta derecede kilo alımı (5-7 kg),
• Soğuğa karşı hassasiyet artışı,
• Kolayca yorulma, yavaşlamış hareketler
• Düzensiz ve ağır adet dönemleri,
• Genç kadınlarda hamile kalmada zorlanma,
• Cinsel isteksizlik,
• Memeden süt gelme,
• Kuru cilt ve kabarık yüz,
• Saç kaybı ve kaş incelmesi,
• Ses kısıklığı,
• Depresyon, unutkanlık
• Uyku apnesi ve gün içinde uyuklama,
• Kabızlık,
• Yavaş kalp atışları,
• Kolesterol seviyesinde artış

Yaş ilerledikçe haşimotolu hastalarda tiroid bezi yetmezliği sıklığı artar. Haşimoto tiroidi olan hastalarda lastik sertliğinde bir guatr vardır. Çok nadiren tiroid bezi sert olabilir. Tiroid bezinde ağrı veya hassasiyet yoktur.

Haşimoto tiroidi nasıl anlaşılır?

Haşimoto hastalığının tanısı muayene, tiroid hormon testleri, tiroid bezi ultrasonu ve gerekirse sintigrafisi ile konur. Kanda serbest T3 ve serbest T4 hormonlarında düşme (ancak hastalık seyrinin bazı dönemlerinde tiroid hormonlarında geçici artışlar saptanabilir), TSH (tiroid bezinin çalışmasını sağlayan hormon) hormonunda yükselme ve tiroid dokusuna karşı antikorlar (anti-TPO ve anti-TG) saptanır. Anti-TPO antikorlar hastaların yüzde 95’inde ve anti-Tiroglobulin antikorlar yüzde 60’ında yüksek olarak bulunur.

Haşimoto tiroidinin tedavisi nasıldır?

Tedavide tiroid dokusundaki tahribatı önlemeye yönelik bir uygulama günümüzde yoktur. Amaç tiroid hormonu vererek, bunun eksikliğine bağlı bulguları ortadan kaldırmaktır. Ancak bu basitçe her gün bir tablet hormon ilacı almak şeklinde olmayıp; her hastanın yaşına, aktivitesine kilosuna ve hormon değerleri ile eşlik eden diğer hastalıklarına göre belli periyodlarda takip ve tetkik ile ayarlama yapılmasını gerektiren bir süreçtir. Kontrolsüz hormon kullanımı yetersiz tedaviye neden olabileceği gibi fazla miktarda alınması hipertiroidi dediğimiz ciddi bir hastalığa yol açabilir.

Yaşlı hastalarda veya koroner kalp hastalığı olanlarda tedaviye çok düşük dozlarda başlanır ve 4-6 haftalık aralıklarla artırılır. Kadınların çoğunda gebelik süresince dozda yüzde 25-50 oranında bir artış gerekir. Tiroid hormon ilacının ( levotiroksin ) aç karna içilmesi gerekir. Aç karna alınan ilacın emilimi daha iyi olur. Özellikle kalsiyum, demir ve mide ilaçları tiroid ilacının emilimini bozar.

Haşimoto ve gebelik...

Gebe kalmayı düşünen kadınlar doktoruna mutlaka ilaç dozunu danışmalıdır. Gebe kalınca da tiroid ilaçları alınacaktır. Çocuğa zararı yoktur. Tiroid ilacı alınmazsa, düşük riski artar. Doğum sonrası da kontroller mutlaka yapılmalıdır.