Topuklu ayakkabı giymenin ayaklarınıza verdiği zararlardan biri de Hallux valgus...

“Açık ayakkabı ile ayağım çirkin görünüyor” diyorsanız!

Yaz ayları yaklaşırken açık ayakkabı ve sandalet mevsimi de geliyor. Ayak başparmağındaki şişlik ve çıkıntı ile kendini gösteren hallux valgus ise özellikle kadınları estetik açıdan kaygılandırıyor. Ancak bu çıkıntı ve şişlik estetik görünümü olumsuz etkilemesi bir yana; tedavi edilmediği takdirde ciddi ağrılara ve kişiyi ameliyata kadar gidebilen ayak problemlerine neden olabiliyor. Memorial Hizmet Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Op. Dr. Tuluhan Yunus Emre, hallux valgus ve tedavi yöntemleri hakkında bilgi verdi.

Sivri burun ve topuklu ayakkabılar rahatsızlığınızı tetikleyebilir

Hallux valgus; ayak 1. parmağı ve 1. tarak kemiği arasındaki eklemi etkileyen bir hastalıktır. Eklemde oluşan bu şişlik ve çıkıntı ise “bunion” olarak adlandırılır. Aslen bu durum, ağırlıklı olarakkadınlarda görülen ve sosyal hayatı olumsuz etkileyen, ayak başparmaklarında oluşan ağrılı çıkıntı ve şekil bozukluğunun kendisidir. Bu şekil bozukluğu aslında oluşan şişlik ve çıkıntıdan daha kompleks bir yapıya sahiptir. Bu hastalığa ayakkabı giymeyen kültürlerde rastlanılmamaktadır. Kadınlarda % 40 oranında görülürken; % 70 gibi yüksek oranda genetik bir yatkınlık söz konusudur. Uzun yıllar topuklu ve sivri burunlu ayakkabı giyen kadınlarda sıklıkla görülmektedir. Ayak parmakları için bol miktarda alan sağlayan geniş ayakkabılar, bu şekil bozukluğunun gelişme şansını azalttığı gibi; eğer bunion gelişmişse, buna bağlı oluşan rahatsızlığın azaltılmasında da yardımcı olur.

Dayanılmaz ağrılarla kendini gösterebilir

Hallux; 1. parmak için kullanılan medikal terim ve valgus ise şekil bozukluğunun orta hattan dışarıya doğru yönlenmiş olduğunu ifade eden anatomik bir terimdir. Dolayısıyla hallux valgus; ayak başparmağın ayağın dış tarafına doğru yönlendiği bir ortopedik rahatsızlıktır. Bu deformite ağırlaşırsa; ayakta problemi artıran ikincil değişiklikler ortaya çıkar. İlk önce o bölgede kızarıklık ve şişlik gelişir. Zaman geçtikçe buradaki doku kalınlaşır ve ayakkabının sürtmesine yol açan daha büyük bir çıkıntı oluşur. Ayaktaki birçok problemin sebebi anormal basınç ve sürtünmedir. Zaman geçtikçe cilt ve yumuşak dokunun içerideki sert kemik ve dışarıdaki sert ayakkabı arasında kalmasından dolayı şikâyetler ortaya çıkar. Kemikteki herhangi bir çıkıntı durumu daha da kötüleştirir. Cilt sürekli basınç ve sürtünmeye “nasır dokusu” oluşturarak yanıt verir. Alttaki yumuşak doku ise kalınlaşarak tepki verir. Bu yapılar hastada ağrıya sebep olur. Bu ağrıyı azaltmak için basıncı azaltmak gerekir. Bu ise dışarıdan ayakkabının oluşturduğu basıncı azaltmakla veya içerideki kemik çıkıntıyı cerrahi olarak ortadan kaldırmakla mümkündür. Hallux valgusa bağlı şikâyetler; genellikle bunion denilen çıkıntı üzerindedir. Bunion ağrılıdır. Ciddi hallux valgus deformitesi aynı zamanda kozmetik olarak da probleme yol açar. Özellikle bayan hastalar, ayaklarına uygun ayakkabı bulmakta güçlük çekerler. Deformite arttıkça 2. parmak yukarı doğru kalkar ve ayakkabı içinde basınca ve sürtünmeye maruz kalarak hastalarda ağrıya sebep olur.

Mutlaka bir ortopedi uzmanına görünün

Tanı dikkatli, ayrıntılı bir hikaye ve klinik muayeneden sonra konulur. Hastanın ayakkabı seçimleri konusunda bilgi edinilir. Ayak röntgenleri çekilir. Doktorunuz tarafından, röntgenlerle tedavi yöntemini belirlemede yardımcı olan, kemikler arasındaki açılar ölçülür. Hallux valgus tedavisi; ayağa uygun ayakkabının seçimi ve giyilmesi ile başlar. Hastalığın erken evrelerinde, sivri uçlu ayakkabıların önü geniş ayakkabılar ile değiştirilmesi, hastanın şikâyetlerini azaltabilir. Geniş ayakkabılar bunion üzerindeki basıncı azaltarak ağrının azalmasında faydalı olurlar. Ayrıca bunion pad ve parmak arası makaralar ile basıncın ve ağrının azaltılması amaçlanabilir.

Cerrahi yöntem ile kesin sonuç elde edilebilir

Bütün cerrahi dışı yöntemler hastanın ağrısını gideremiyorsa veya hastalık ileri evrede teşhis edilmişse cerrahi tedavi seçenekleri değerlendirilir. Hallux valgus cerrahisinde 100`den fazla yöntem tanımlanmıştır. Bu yöntemlerden başlıcaları şunlarıdır:

Bunionektomi (Bunionun çıkarılması) nedir?

Hallux valgus erken evrede ise yalnızca bunion çıkarılması etkili olabilir. Bunion üzerinden yapılan kesi ile alttaki çıkıntı yapan kemik doku uygun ortopedik malzeme ile kesilir. Kemik üzeri tıraşlanır.

Metatarsal Osteotomi (Kemiğin düzeltilmesi) nasıl yapılır?

Genellikle hallux valgus cerrahisinde deformiteyi düzeltmede bunionektomi tek başına yeterli olmaz. Metatarsal osteotomi (tarak kemiğinin kesilerle düzeltilmesi) ameliyatları gerekli olabilir. Kemikte bir kesi yapılıp; kemik ve eklemdeki deformiteyi oluşturan açının düzeltilmesi sağlanır. Hastalar ameliyat sonrası bandaj veya alçı tedavisi ile takip edilir. Ameliyattan sonra ilk gün koltuk değneği ile ayağa kaldırılan hasta yürütülür. Ameliyat edilen ayağa basmasına izin verilmez. Ameliyatın 15. günü dikişleri alınır. Kontrol grafileri çekilir. 6 haftada kemikteki kaynama mevcut ise metal çiviler çıkartılıp hastanın basmasına izin verilir. Yaklaşık 6 haftalık bu iyileşme süreci, hastalığın sosyal hayatınızda yarattığı olumsuzluklar ve her daim ağrı gibi büyük şikâyetleriniz yanında küçük bir problem olarak düşünülmelidir.