Eğer farklı ebeveynlik stillerini araştırdıysanız, muhtemelen hayvan isimleriyle adlandırılan birçok ebeveynlik stiline rastlamışsınızdır: fil ebeveynlik, panda ebeveynlik… En yeni ve popüler ebeveynlik stili ise "koala ebeveynlik" olarak adlandırılıyor. Terim nispeten yeni olsa da, bu ebeveynlik yaklaşımının temel özellikleri ve felsefesi onlarca yıldır var.

Eğer kendinizi bir koala ebeveyn olarak görüyorsanız, yani bebeğine sevgi gösteren, bağ kurmaya odaklanan ve çocuğunuzun duygularına duyarlı bir ebeveynseniz veya sadece bu ebeveynlik stilini denemek istiyorsanız, işte ebeveynlik uzmanlarından koala ebeveynliğin faydaları, dezavantajları ve koala ebeveynlikte başarılı olma ipuçları...

Koala Ebeveynlik nedir?

Birçok kişi koala ebeveynliği, 1980’lerde Dr. William Sears, tarafından ortaya atılan bağ odaklı ebeveynlikle eş tutuyor. Dr. Sears, çocuk yetiştirmeye yönelik yaklaşımında yedi temel ilke önermiştir: doğum sonrası bağlanma, emzirme, bebek taşıma, birlikte uyuma, bebeğin ağlamalarına yanıt verme inancı ve herhangi bir tür eğitime (özellikle uyku eğitimi gibi) karşı temkinli olma. Günümüzün koala ebeveynler ise bu ebeveynlik stilinin daha serbest bir yorumu olarak kabul ediliyor.

Anne ruh sağlığı üzerine uzmanlaşmış klinik psikolog Lilit Ayrapetyan, koala ebeveynliği “Bir anne koala ve yavrusu gibi, koala ebeveynler çocuklarıyla yakınlığı önceliklendirir, son derece şefkatlidir ve çocuklarının ihtiyaçlarına duyarlıdır,” diye açıklıyor. Ayrapetyan’a göre bu ebeveynlik felsefesi, ebeveyn ile çocuk arasında duygusal güven ve yakınlık inşa etmeye odaklanır ve bağ odaklı olma teorisine dayanır. Bu da, koala ebeveynlerin çocuklarında sağlıklı ve güvenli bağlar kurmayı amaçladığı anlamına gelir ki bu bağlar onların büyüdükçe gelişimine fayda sağlar.

“Araştırmalar, özellikle bir çocuğun gelişim yıllarında son derece duyarlı bakım verenlerin; çocukların duygusal düzenleme becerilerini geliştirmelerine, ilerleyen yaşlarda daha sağlıklı ilişkiler kurmalarına, daha dirençli olmalarına ve daha fazlasına yardımcı olduğunu gösteriyor,” diyor.

Koala ebeveynin özellikleri

"Koala ebeveynler genellikle çocuklarıyla yakın bir ilişkiye sahiptir ve ebeveyn ile çocuk arasında güçlü bir duygusal bağ bulunur. Koala ebeveynlik, çocuğa fiziksel ve duygusal olarak yakınlığı, duyarlılığı ve varlığı teşvik eder. Bu da birçok ebeveynin daha otoriter rutinlere kıyasla, yöneldiği bir yaklaşım,” diyor Edenburgh. Ancak bu özellikler tamamen katı kurallar anlamına gelmez; koala ebeveynliği benimsemek isteyen ebeveynler, bazı esnek yönergeleri takip ederek bunu kendi aile dinamiklerine uyarlayabilirler.

Örneğin, koala ebeveynler yalnızca sarılma ve kucaklaşma gibi sık fiziksel teması önceliklendirmekle kalmaz, aynı zamanda bol miktarda duygusal sıcaklık da gösterirler. İşte koala ebeveynlerin sıklıkla sergilediği diğer bazı özellikler:

• Bebeğin ağlamalarına hızlı yanıt verme: Bağ odaklı ebeveynlikte olduğu gibi, koala ebeveynlik de bebeğin ağlamalarına yanıt vermeyi ve onları kendi hâline bırakmamayı teşvik eder.

• Duyarlılığı gösterme: Ayrapetyan’a göre koala ebeveynler çocuklarının duygularıyla uyum içindedir ve ihtiyaçlarını hızlıca karşılamak için çaba gösterirler. Zamanla ebeveynler bebeklerinin iletişim tarzını öğrenir ve neye ihtiyaç duyduklarını sezgisel olarak anlarlar.

• Ten teması önceliği: Celebree School eğitim direktörü Kristen Miller’a göre, doğumdan itibaren koala ebeveynler genellikle doğum sonrası hemen ten temasını ve mümkün olan en kısa sürede emzirmeyi içeren ayrıntılı doğum planlarına sahiptir.

• Sık sık kucaklama ve sarılma: Koala ebeveyn olmanın bir parçası; birbirine yakın olmak, çocuğu sık sık kucaklamak, ona sarılmak veya onunla fiziksel temas kurmaktır.

• Bebeği taşımak: Gerçek bir koala gibi, ebeveynler genellikle bebeklerini bir taşıma askısı veya başka bir aparatla taşır ve ağladıklarında ya da sıkıntı yaşadıklarında onları hemen kucaklarına alırlar.

• Yakın uyumak: Koala ebeveynler genellikle bebekleriyle aynı odada uyur, bu süre çoğu zaman bebeğin ilk yaşına kadar devam eder. Bu durum, Amerikan Pediatri Akademisi’nin (AAP) bebeğin yaşamının en az ilk altı ayında aynı odada ancak kendi yatağında uyumasını öneren tavsiyesiyle de uyumludur.

• Nazik rehberlik sunma: Ayrapetyan’a göre çocuk büyüdükçe koala ebeveynler, katı disiplin yöntemleri yerine daha çok rehberlik etmeyi ve sıcak bir iletişim tarzını tercih eder. Buna olumlu pekiştirme ve yönlendirme de dâhil olabilir.

“Koala ebeveynler ayrıca, çocuklarının güvenli bir şekilde kendi başlarına keşfetmelerine izin verirken onlara ihtiyaç duydukları desteği ve yönlendirmeyi sağlama konusunda da başarılıdır,” diyor Ayrapetyan. Bu ebeveynlik yöntemi, yakınlık ve bağ kurmayı önceliklendirirken aynı zamanda çocuğun bağımsızlık duygusunu geliştirmeye de yardımcı olur.

Koala ebeveynliğin faydaları

Koala ebeveynliğin en büyük avantajı, ebeveyn ile çocuk arasında sağlıklı bir duygusal gelişimi ve güçlü bir bağlanmayı desteklemesidir. Koala ebeveynlik üzerine çok fazla spesifik araştırma olmasa da bazı çalışmalar çocuğunuzla erken yaşta bağ kurmanın faydalı olduğunu göstermektedir. Örneğin, bilim insanları güvenli bağlanma geliştiren çocukların yetişkinlikte daha dirençli ve yetkin olma eğiliminde olduğunu; güvenli bağlanma yaşamayan çocukların ise insanlarla geçinmekte zorlandığını, insanlara güvenme konusunda sıkıntı yaşadığını ve özgüven eksikliği çektiğini bulmuşlardır. “Koala ebeveynler ve çocukları genellikle güçlü bir duygusal bağa sahiptir; çocuk kendini desteklenmiş ve değer verilmiş hisseder,” diye açıklıyor Ayrapetyan.

“Koala çocuklar ayrıca güçlü bir duygusal düzenleme ve başa çıkma becerisine de sahip olma eğilimindedir.” Ek olarak, ebeveynlerine duygusal olarak bağlı olan çocuklar, Miller’ın belirttiğine göre, genellikle daha gelişmiş dil becerilerine sahip olur ve yaşamlarının ilerleyen dönemlerinde daha düşük stres seviyeleri gösterirler. “Koala ebeveynliği savunucuları, bu ebeveynlik tarzının empati, güven ve emniyet hissine dayandığı konusunda hemfikirdir.”

Koala ebeveynliğin dezavantajları

Koala ebeveynlik faydalı olsa da fiziksel ve duygusal olarak oldukça yorucu bir ebeveynlik yaklaşımı olabilir. Ayrapetyan’a göre, ebeveynlerin çocuklarının duygusal ihtiyaçlarını sürekli olarak karşılamaya hazır olmaları ve her zaman fiziksel olarak yakın olmaları nedeniyle tükenmiş hissetmeleri normaldir. Aslında, çocuğun aşırı derecede yapışkan davranması durumunda ebeveynlerin fiziksel temastan yorulmaları da yaygın bir durumdur, diyor Ayrapetyan.

“Bu yaklaşımı daha yoğun tempolu evlerde veya yüksek stres dönemlerinde sürdürmek de zor olabilir.” Böyle zamanlarda ebeveynler, biraz rahatlamak için “ikinci en iyi ebeveyn” gibi farklı yöntemleri denedikleri için kendilerini suçlu hissetmemelidir. Edenburgh, ebeveynlerin kendilerine dinlenme ya da kendi ihtiyaçlarına zaman ayırma fırsatı bulamadıklarını düşündükleri için tükenmişlik yaşadıklarına tanık olduğunu söylüyor. Ayrıca ebeveynler, mükemmel ebeveyn olmaya çalışırken, bebeklerinin neye ihtiyacı olduğunu çözemeyince ya da zamanlarını diğer çocuklar veya ebeveynlik dışındaki sorumluluklar arasında bölmek zorunda kalınca, hayal kırıklığına uğrama tuzağına düşebiliyorlar.

Koala ebeveynlik uygulamak için ipuçları

Koala ebeveynlik, çocuğunuzun duygusal sinyallerine yakından dikkat etmek ve onlara sürekli şefkatli bir şekilde karşılık vermekle ilgilidir; ancak bu, çalışan ebeveynlerin koala ebeveynliği deneyemeyeceği anlamına gelmez; sadece çocuklarıyla birebir zaman geçirdiklerinde bu ipuçlarını uygulamaya çalışmaları gerekir. “Benim deneyimlerime göre, bu yaklaşım duygusal düzenleme, güven ve zihinsel sağlıkta çok daha iyi sonuçlar veriyor,” diyor Edenburgh. “Okul öncesi dönemlerinde küçük çocuklarımla bunu uyguladım ve kişisel olarak çok sağlam bir temel oluşturduğunu düşünüyorum. İhtiyaçlarını ifade etme şekillerindeki değişikliği hissetmek mümkündü.”

Eğer koala ebeveynliği denemek istiyorsanız ya da zaten uyguluyorsanız, bu ebeveynlik stilinden en iyi şekilde yararlanmanıza yardımcı olacak bazı uzman ipuçları şöyle:

• Doğum planı oluşturun: Koala ebeveynliğe bebeğiniz doğmadan önce başlayabilirsiniz. Miller, eğer sizin için önemliyse, bebeğinizle ten temasıyla ilişkiyi başlatmak için bir doğum planı hazırlamanızı öneriyor. Ayrıca, emzirmeyi ve bebeğinizle aynı odada kalmayı isteyip istemediğinize de karar verin.

• Bu stili kendi durumunuza uyarlayın: Koala ebeveynlik stilini birebir kopyalamak zorunda değilsiniz; bunun yerine, ailenizin ihtiyaçlarına göre uyarlamanız daha iyi olur, diyor Edenburgh. Ayrıca, bir eşiniz varsa, onun da bu ebeveynlik türünü desteklediğinden emin olun.

• Duygusal olarak da orada olmaya çalışın: Edenburgh, küçük çocuğunuz için fiziksel olarak orada olmanın önemli olduğunu söylerken, aynı zamanda onların yoğun duygularını karşılamaya, kendilerini ifade ettiklerinde dinlemeye ve duygusal düzenlemeyi öğretmeye de açık olmanız gerektiğini vurguluyor.

• Kendi ihtiyaçlarınızı da unutmayın: Bebeğinizin yanında olmak önemli olsa da, kendi enerjinizi de yenilemeniz gerektiğini söylüyor Edenburgh. “Güvenli bir ebeveyn, güvenli bir çocuk demektir.”

• Tükenmişlik belirtilerine dikkat edin: Miller, bu ebeveynlik tarzında tükenmişlik ve kendinize alan ihtiyacı hissetmenin çok gerçek riskler olduğunu belirtiyor. Kendinizi bunalmış hissetmeye başlarsanız, mutlaka bir mola verin ya da yalnız kalacak zaman yaratın; tabii bunun için güçlü bir destek sistemine sahip olmanız gerekiyor.

• Mükemmel olamayacağınızı kabul edin: Çocuğunuzun neden üzgün olduğunu anlamadığınız ya da her isteğe cevap verecek enerjinizin olmadığı günler olacak. Başarısız gibi hissetmemeye çalışın, elinizden gelenin en iyisini yapıyorsunuz, ve bunun yerine mükemmel olmaya çalışmanın baskısı olmadan çocuğunuzla bağ kurmaya odaklanın.

• Çocuğunuzun bağımsızlığını destekleyin: Koala ebeveynliğin riski, çocuğun ihtiyaçlarını karşılamak için size aşırı bağımlı hale gelmesidir. Miller, kaçınılmaz ayrışmanın zor olmaması için çocuğunuzun bağımsızlık pratiği yapabileceği güvenli bir alan yaratmanızı öneriyor.

• Aşırılıklardan kaçının: Unutmayın, koala ebeveynlik çim biçme ebeveynliği (lawnmower parenting) veya helikopter ebeveynlik (helicopter parenting) ile aynı değildir. Evet, çocuklarınızın yanında olmak istiyebilirsiniz ama aynı zamanda onların hata yapmasına ve kendi başlarına yeni şeyler denemesine de izin vermelisiniz.

Referanslar: Sherri Gordon, “7 Signs You're a Koala Parent”, https://www.parents.com/7-signs-you-are-a-koala-parent-11713820