İlham veren 100 kadın açıklandı

BBC, 2024’ün en etkili ve ilham veren 100 kadınını açıkladı. Listede Muğla Akbelen’de ormanları için direnen İkizköy muhtarı Nejla Işık da var.

BBC, geleneksel olarak hazırladığı dünyada ilham kaynağı olan "Yılın 100 Kadını" listesini paylaştı. BBC'nin 2024 100 Kadın listesinde, Türkiye'den bir isim yer aldı.

Listede Nobel Barış Ödülü'nü kazanan Nadia Murad, Fransa'da yıllardır eşi tarafından uyuşturularak başka erkeklerin tecavüze uğradığı ortaya çıkan ve bu konuda kamusal alanda mücadele yürüten Gisèle Pelicot ve Türkiye'den iklim aktivisti Nejla Işık yer aldı.

Nejla Işık kimdir?

2023 Temmuz ayında Muğla İkizköy'deki kömür maden sahasının genişletilmesi için Akbelen Ormanı'nda yapılan ağaç kesimine karşı uzun süre eylem yapılmıştı. Nejla Işık, bu süreçte Akbelen Ormanı'nda ağaç kesimine karşı tutulan nöbetlere destek vermişti. 2024 yerel seçimlerinde Muğla'nın İkizköy mahallesinin muhtarı seçilen çiftçi Nejla Işık, 5 yıldır ağaç kesimine karşı mücadele veriyor.

BBC 100 kadın listesi nedir?

İngiliz yayın kuruluşu BBC, her yıl dünyanın dört bir yanından ilham kaynağı ve etkili olan 100 kadını içeren bir liste açıklıyor. Bu yılın kadınlar üzerindeki etkisini, dünyaları değişirken toplumsal değişiklik yaratmaya çalışan kadınları kutlayarak vurguluyor. Bu liste iklim acil durumunun etkilerini araştırma hedefini de koruyor ve kendi toplumlarında iklim krizinin etkileri ile mücadele eden öncülere dikkat çekiyor.

Listedeki diğer isimler:

1. Danielle Cantor, Kültürel aktivist

2. Sunita Williams, Astronot

3. Latisha McCrudden, İrlandalı Göçebeler Hareketi aktivisti

4. Georgina Long, Tıbbi onkolog

5. Silshila Acharya, Sürdürülebilirlik girişimcisi

6. Aruna Roy, Toplum aktivisti

7. Feng Yuan, Kadın hakları savunucusu

8. Lourdes Barreto, Seks işçiliği hakları aktivisti

9. Sasha Luccioni, Bilgisayar bilimci

10. Safa Ali, Kadın doğum uzmanı

Dünyayı değiştiren kadınlar

Bu 52 isim dünyayı böyle değiştirdi.

Büyük Katerina (1729-1796) Rusya'yı 18.inci yüzyılının en büyük gücü haline getiren büyük çariçedir. Rus İmparatorluğunun sağlam temelleri onun zamanında atıldı.

Hürrem Sultan (1500-1558) Ukrayna'ya yapılan akınlardan sonra İstanbul'a getirilerek saraya alınan Anastasia'nın adı Hürrem olarak değiştirildi. Devlet işlerinde etkin rol oynayarak Osmanlı İmparatorluğu'nda 'Kadınlar saltanatı' denilen devri başlattığı kabul edilir. Renkli hayatı ile efsaneleşmiş; entrikaları, zekası, cesareti, ihtiraslarıyla ün salmış bir Hanım Sultan'dır. Sultan Süleyman'ın nikâhlı karısıdır.

Boudicca (M.S 1. yy) Kocası Britanya adasının en önemli klanlarından biriydi. Kocası öldükten sonra Romalıların ülkesini yağmalamasına karşı durarak tüm klanları birleştirdi. Bu sayede Boudica direnişin sembolü oldu.

Catherine de Medici (1519-1589) 14 yaşındaki Fransa kralıyla evlenip Avrupa'nın en büyük gücünün başına geçti. Eşi öldükten sonra 3 oğlu ile birlikte Fransa'yı yönetmeye başladı. Bartholomew's Günü Katliamı'nda 50 bin kişinin ölümünden sorumlu oldu.

Cleopatra (M.Ö 69-30) Antik Mısır'ın son hellenistik kraliçesidir. Dönemin en güçlü iki ismi Sezar ve Marc Antony ile beraberliği sayesinde ülkesinin varlığını korumuştur. 9 dil bilen Cleopatra'nın güzelliği de dillere destandır.

Elizabeth I (1533-1603) İngiltere'nin 'Altın Saçlı Kraliçesi' olarak biliniyor. Yaşamı boyunca hiç evlenmediği için Bakire Kraliçe adıyla da anılır. Ülkesini yok olmanın eşiğinden kurtardı ve bir dünya imparatorluğu haline getiren ilk adımların atılmasında büyük rol oynadı.

Emily Dickinson (1830-1886) Dış dünyayla olan ilişkisi ve deneyimleri sınırlı olsa da, yazılarında yaratıcı ve imge gücü yüksek bir edebiyatçıdır. Hayatını şiir yazmaya adadı ve şiirleri Amerikan Edebiyatını çok etkiledi.

Emmeline Pankhurst (1858-1928) Emmeline radikal-feminizm kuramcısı ve kadın hakları savunucusudur. Kadınlara oy hakkı sağlanmasına hayatını adayan İngiliz aktivist.

Florence Nightingale (1820-1910) Modern hemşireliğin kurucusudur. Ayrıca İtalyanca, Fransızca ve İngilizce öğrenmiştir. Savaşın zor koşullarında, gece gündüz demeden yaralılara baktığı için askerler ona 'Lambalı Kadın' adını vermiştir. Savaştan sonra da bekar kalıp Londra'da hemşirelik okulu açmıştır.

Harriet Beecher Stowe (1811-1896)
Amerika İç Savaşı dönemindeyken köle karşıtı romanlar yazmıştır. 'Tom Amca'nın Kulübesi' adlı kitabı ise en bilinen eseridir.

Hildegard von Bingen (1098-1179) Şiddetli migren ağrılarını yüzünden gördüğü sanrıları kağıda dökmeye başlayan rahibe, hayatının çoğunu bir manastırda geçirdi. Bu sırada kendini şiire verdi ve kadınlık hislerini yazıya döken ilk kişi oldu.

Aquitaine'li Eleanor (1122-1204) Fransa'nın ilk kraliçesi. Güzelliği ve çekiciliğiyle dikkat çekmesinin yanı sıra politika üzerinde oldukça etkiliydi. Tüm Avrupa'yı kontrol etti.

Jane Austen (1775-1817) 12 yaşına geldiğinde kendi hikayelerini yazan Jane'in ilk romanının yayımlanması için yaklaşık 25 yıl gerekti. Kadınların çok nadir roman yazdığı bir dönemde 'Aşk ve Yaşam', 'Gurur ve Önyargı' gibi başyapıtları yazdı.

Jeanne d'Arc (1412-1431) Fransa'nın en vatansever kadınıdır. İngiltere'ye karşı korumak için Tanrı'dan vahiy geldiğini söyleyen Jeanne, Yüzyıl Savaşları'nın sembolü oldu. 400 yıl sonra Vatikan onu Azize ilan etti. Jeanne bugün Fransa'nın en önemli azizelerinden ve kutsal ikonlarındandır.

Kraliçe Victoria (1819-1901) 63 yıl, 7 aylık bir süreyle Birleşik Krallık tarihinde en uzun süre saltanat sürmüş hükümdarıdır. Victoria'ya Almanca, İngilizce, İtalyanca, Yunanca, Fransızca, aritmetik, müzik ve tarih öğretildi. İngiltere'yi güneş batmayan imparatorluk yapan kraliçedir.

Mary Wollstonecraft (1759-1797) İngiliz yazar, filozof ve kadın hakları savunucusudur. Feminizm kavramından ilk bahsedenlerden biri olan yazar, 'Kadın Haklarının'nın yasalaşması fikrini ortaya attı.

Mecdelli Meryem (M.Ö 4 - M.S 40) Hz. İsa öldükten ve gömüldükten sonra dirilen İsa'yı ilk gören ve İsa'nın takipçilerinden biridir. İsa ondan 'yoldaş'ım diye bahsetti ve Hıristiyanlığın yayılmasında çok önemli rol aldı.

Mirabai (1498-1565) Soylu bir Hindu ailede doğan Mirabai geleneklere göre kendisine seçilen eşi reddederek kendini 'Krishna' dinine verdi. Yazdığı şiirler ve söylediği şarkılar Hint kültürünü etkisi altına aldı ve Hinduizme yepyeni bir soluk getirdi.

Sappho (M.Ö 570) Antik yunan lirik şairi, tarihin ilk kadın edebiyatçısı ve Afrodit'in rahibelerinden biriydi. Yazdığı lirik şiirler nesiller boyunca yaşadı ve günümüze kadar geldi.

Susan B.Anthony (1820-1906) ABD'de kadınlara oy hakkı tanınması ve köleleğin ortadan kalkması için verilen mücadelenin ilk öncülerinden birisidir.

Agatha Christie (1890-1976) İngiliz yazar, polisiye edebiyatın en önemli isimlerinden biri ve dedektif Hercule Poirot karakterinin yaratıcısıdır. Mary Westmacott takma adıyla aşk romanları da yazmıştır.

Amelia Earhart (1897-1937) Atlas Okyanusu'nu uçakla tek başına geçen ilk kadın pilottur. Fred Noonan ile çift motorlu bir uçakla dünya turuna çıktı. Yolculuğunun üçte ikisini tamamladığı sırada, uçak Pasifik Okyanusu'nun ortalarında kayboldu ve Earhart'ın izine bir daha rastlanamadı.

Anne Frank (1929-1945) 13 yaşında yazdığı günlüklerle Nazi zulmünü tüm dünyaya duyurdu. Yaş gününde kendisine hediye edilen bir ajandayı günlük olarak kullanmış ve saklandıkları iki yıl boyunca yaşanan olayları günü gününe yazmıştır. Yazdığı yazılar 'Kitty' adında birine ithafen yazılmıştır. İki yıl sonra polis tarafından basılır.

Audrey Hepburn (1929-1993) İngiliz-Hollandalı sinema oyuncusu, Hollywood yıldızı ve moda ikonudur. Yirminci yüzyılın güzellik ve zarafet sembolü haline gelen Audrey Hepburn aynı zamanda uzun yıllar UNICEF bünyesinde bir yardım meleğiydi.

Benazir Bhutto (1953-2007) Müslüman bir ülkenin ilk kadın başbakanı oldu. Pakistan'ın diktatörlükten demokrasiye geçişini sağladı. Yoksulların ve kadınların haklarının gözetilmesinde ülkesine ve dünyaya örnek oldu.

Betty Frieden (1921-2006) ABD'li en önemli feminist yazarıdır. Friedan, kadınların anne ve ev hanımı rolüne alçaltılmalarını eleştirdi.

Betty Williams (1943-...) Kuzey İrlandalı barış gönüllüsüdür. Kuzey İrlanda'daMairead Corrigan ile kurdukları Barış Topluluğu ve yaptığı çalışmalar nedeniyle 1977'de Nobel Barış Ödülüne layık görüldü.

Billie Holiday (1915-1959) ABD'li en büyük kadın caz şarkıcısı, şarkı sözü yazarı, bestecisidir.

Billie Jean King (1943-...) Tarihin en önemli kadın atletlerinden biri olan Billie Jean, kadın sporcuların eşit haklarda yarışabilmesi için savaştı.

Coco Chanel (1883-1971) Fransız moda tasarımcısı, Chanel markasının kurucusu. Modern tasarımlarıyla moda kavramını yaratan tasarımcıdır. 1930'lu yıllarda Atatürk, Türk Silahlı Kuvvetleri'nin üniformalarını Coco Chanel'e tasarlattı.

Dian Fossey (1932-1988) Goriller üzerine çalışmış ABD'li etolojisttir. Birçok goril grubuyla kapsamlı incelemeler yapmış, Ruanda'nın dağ ormanlarında yıllarca onları gözlemlemiştir. Fossey soyu tükenmekte olan birçok hayvanın korunması çalışmalarına öncülük etti.

Dorothy Hodgkin (1910-1994) En önemli başarıları kolesterol, penisilin, B12 vitamini ve insülin'in moleküler yapılarının keşfidir. Hodgkin, daha sonra kendini nükleer silahsızlanmaya adadı.

Eleanor Roosevelt (1884-1962) İnsan Hakları Bildirisi'ne büyük katkılar sağlamıştır. 'Uluslarası İnsan Hakları Bildirgesi'ni Birleşmiş Milletler Genel Kuruluna sunan ve kabul edilmesini sağlayan dünyanın ilk First Lady'sidir.

Emily Murphy (1868-1933) Kanada'nın ilk kadın yargıcıdır. Ülkede kadınların insan olarak sayılmadığı hükmünü içeren kanunun değiştirilmesini sağladı.

Eva Peron (1919-1952) Arjantinli lider Juan Peron'un eşi, işçi sendikalarının örgütlenmesinde önemli rol üstlendi ve 1947 yılında kadınların oy verme hakkı elde etmesini sağladı. Fakir halka yiyecek, para ve ilaç yardımında bulundu, çocuklar için de yardım kampanyaları düzenledi.

Germaine Greer (1939-...) Avustralyalı akademisyen, gazeteci, yazardır. İngiliz edebiyatı alanında öğretim üyesi ve feminizm hakkında 20. yüzyılın önemli bilim insanıdır. Kitapları o zamandan beri kadınlarca bir manifesto olarak okunuyor.

Helen Keller (1880-1968) ABD'li pedagog ve aktivist. Bebeklik yıllarında görme konuşma ve duyma yeteneğini kaybetmesine rağmen beş lisan bilen, bisiklet, kano ve yelkenli ile gezintiye çıkan, yüzen, satranç oynayan Helen Keller, yazdığı makaleler ve bir dizi kitapla kendisini engellilere yardımcı olmaya adamıştır.

Helena Rubinstein (1870-1965) Kozmetik kavramını bulan ve bir servet sahibi olan Polonyalı girişimcidir. İşçi kadınların yüzlerindeki güneş yanıklarını yanında getirdiği kremlerle iyileştirince, bu kremlerin üretimine başladı.

Indira Gandhi (1917-1984) Hindistan'da 2 defa başbakanlık yapmış politikacıdır. Hindistan tarihindeki tek kadın başbakan olan Gandhi, ayrıca en uzun süre görev yapan ikinci başbakandır. 1984'te Sih koruması tarafından suikaste kurban gitti.

Jiang Qing (1914-1991) Dörtlü Çete olarak adlandırılan grubun üyesi olan Çinli siyasetçi. Çin kültür devrimi sırasında ülkedeki entelektüellerin ve sanatçıların başlıca düşmanıydı. Mao Zedong'un üçüncü karısıdır. Mao'nun ölümünden sonra yargılanarak 'karşıdevrimci suçlar'dan ötürü hüküm giymiş, kendini asarak intihar etmiştir.

Katharine Hepburn (1907-2003) ABD'li film, tiyatro ve televizyon sanatçısıydı. İnatçı, bağımsızlığı ve ruhlu kişiliğiyle bilinirdi. Yaşamına 4 Oscar ve 12 Oscar adaylığı sığdıran ve oynadığı rollerle tabuları yıkan oyuncudur.

Madonna (1958-...) Otuz yılı aşkın süredir en önemli kültürel simgelerden biri ve en başarılı kadın pop sanatçısıdır. Dünya genelinde çok sayıda sanatçı üzerinde etki bıraktı, sık sık 'Popun Kraliçesi' unvanıyla anıldı.

Margaret Thatcher (1925-2013) Birleşik Krallık'ta en uzun süre başbakanlık yapan kişi ve ülkenin tek kadın başbakanı. 'Demir Leydi' lakaplı Thatcher, soğuk savaş boyunca ülkesinin gelişmesinde çok önemli rol oynadı.

Marie Curie (1867-1934) Polonya asıllı kimyager ve fizikçi. Radyoaktivite üzerine yaptığı çalışmalarla 1903 Nobel Fizik ödülü, 1911 Nobel Kimya ödülü sahibi oldu ve radyoloji biliminin kurucusudur. Uranyumla yaptığı deneyler sonucu radyoaktiviteyi keşfetti. Nobel Ödülü'nü alan ilk kadın, bu ödülü iki kere alan ilk biliminsanı olmuştur.

Marilyn Monroe (1926-1962) ABD'li sinema oyuncusu, şarkıcı ve model. 20. yüzyılın en ünlü sinema yıldızlarından, seks sembollerinden ve pop ikonlarından biriydi. Amerikan Film Enstitüsü'nün tüm zamanların en büyük kadın film yıldızı sıralamasında altıncı sıraya yerleşti.

Oprah Winfrey (1954-...) ABD televizyon tarihinin en çok izlenen talk show programlarından birisi olan ve kendi adıyla anılan The Oprah Winfrey Show'un sunucusu olan sanatçıdır. Hem en genç haber sunucusu hem de Nashville'deki WTVD-TV'nin ilk siyahi kadın haber sunucusuydu. Oprah, Amerikan kadınları olmak üzere dünyadaki kadınların sorunlarına dikkat çekti

Prenses Diana (1961-1997) Galler Prensi Charles'in ilk eşidir. Gelmiş geçmiş en çok fotoğrafı çekilmiş kişi olmasının dışında Prenseslik ünvanıyla yaptığı hayır işleri ve toplumun alt kesimleriyle kurduğu yakın ilişkilerden dolayı 20. yüzyılın en çok tanınan ve sevilen hümanist ikonlarından biri haline geldi... 1997'deki ölümü dünya çapında büyük ses getirmiştir.

Rahibe Teresa (1910-1997) Arnavut bir Katolik hayırsever ve Misyonerler Cemaati'nin kurucusudur.1979 yılında Nobel Barış Ödülü kendisine verilmiştir. Hayatını güçsüz, bakıma muhtaçlara adayan ve 1000 kişiyi kurtaran din insanıdır.

Rosa Luxemburg (1870-1919) Polonya doğumlu Alman marksist politika teorisyeni, filozof ve devrimcidir.

Rosa Parks (1913-2005) 1930'larda siyahilerle beyazlar otobüslere ayrı kapıdan biniyor, ayrı yerlere oturuyorlardı. Rosa bir gün Montgomery'de otobüse bindi. O otobüste bir beyaz, beyazlara ayrılan yerde yer bulamayınca, siyahilere ait bölümde oturmakta olan Rosa Parks'tan koltuğundan kalkıp kendisine yer vermesini istedi. Şoför de kalkması için uyardı ama Parks yerinden kalkmadı. Tutuklandı ve hapse girdi. Bu olay Amerika'da siyahi direnişin milatlarından biri olarak kabul ediliyor.

Simone de Beauvoir (1908-1986) Fransız yazar ve filozof. Roman, felsefe politik ve sosyal deneme, biyografi ve otobiyografi yazarı, gazeteci. En önemli eseri 1949'da yazdığı, kadınların gördüğü baskıların bilimsel incelemesini yaptığı ve modern feminizmin temellerini kurduğu İkinci Cins sayılabilir.