Av yasağı bitti ve balıkçılar denize açılıyor. Sağlıklı bir besin ve protein kaynağı olan balığı herkesin tüketmesi önerilirken, hamilelerde bu durum farklılık gösteriyor. Yapılan araştırmalar gebelik döneminde yüksek civa barındıran balıkları sık sık tüketmenin, fetusun beyin ve sinir sistemi gelişimini olumsuz yönde etkilediğini ortaya koyuyor.

Central Hospital’dan Beslenme ve Diyet Uzmanı Deniz Şafak, somon, ton balığı, sardalya, beyaz balık, alabalık ve uskumrunun gebelik döneminde tüketilebilecek balıklar olduğunu söylüyor ve ekliyor: “Deniz ürünleri hamile kadınların beslenmesinde önemlidir ancak civa içeren balıklar tercih edilmemelidir.”

Omega 3 ve Omega 6 yağ asitleri yönünden oldukça zengin bir besin türü olan balığın gebelik döneminde tüketilmesi, anne karnındaki bebeğin beyin ve göz gelişimi için oldukça önem taşıyor. Aynı zamanda hayvansal protein kaynağı olan balığın diğer hayvan etlerinden önemli farklılıkları bulunuyor. Protein ve D vitamini açısından da zengin bir besin kaynağı olan balık bebeğin gelişimine kritik derecede katkı sağlıyor. Sağlıklı bir hamilelik için tüketilmesinde oldukça fayda görülüyor. Ancak bazı balıklar içlerinde barındırdıkları yüksek düzeyde civa maddesi sebebiyle gebelik döneminde anne adayları ve bebek için zararlı etkilere yol açabiliyor. Bu tür balıkların tüketimi bebeğin gelişimini olumsuz yönde etkileyebiliyor.

Civa içeren balıklar, bebeğin beyin ve sinir sistemini olumsuz etkiliyor

Deniz ürünleri hamile kadınların beslenmesinde önemlidir ve dengeli olarak yer almalıdır. Deniz ürünleri yüksek kalitedeki protein ve diğer besin öğeleri bakımından iyi bir kaynaktır. Ancak civa maddesi içeren bu tür balıklar tüketildiğinde, basit bir şekilde vücut tarafından emilirek, buradan plasentaya geçer. Yapılan araştırmalar gebelik döneminde yüksek civa barındıran balıkları sık sık tüketmenin, fetusun beyin ve sinir sistemi gelişimini olumsuz yönde etkilediğini ortaya koymuştur. Bebeğin bilişsel becerileri, motor becerileri, dil becerileri ve görme yeteneği bundan az veya çok etkilenebilmektedir.

Hamileler ve çocuklar dikkat etmeli

Son yıllarda tartışılan önemli bir konu da, hangi balıkların yenmesi gerektiğidir. Bu durum özellikle hamile kadınlar ve çocuklar açısından büyük önem taşıyor. Denizlerin kirlenmesiyle birlikte suyun derinlerinde ağır metaller birikmeye başladı. Toksik maddelerin başında ise kurşun, kadminyum ve civa geliyor. Bu sularda yaşayan balıkların da sağlık açısından risk oluşturabileceği biliniyor. Zehirlenme başta olmak üzere, üreme bozuklukları, DNA ve kromozomlarda bozulma, öğrenme bozuklukları gibi ciddi etkileri olabiliyor. Bunun dışında kısa vadede ishal, bulantı, kusma, şiddetli baş ağrıları gibi etkilere de rastlanmaktadır. Bu nedenle hamile kadınlar ve çocuklar bu konuda çok dikkatli olmalıdır.

Hangi balıklar tercih edilmeli?

Derin sularda en riskli olan deniz ürünü midyedir. Ağır metalleri tutma kapasitesi oldukça yüksektir. Bunun dışında mezgit, levrek, lüfer, barbunya, kefal ve kalkan gibi derin su balıklarının besleyici değerleri çok yüksektir ancak hangi denizden avlandıkları çok önemlidir. Temiz denizlerdeki bu balıklar rahatlıkla tüketilebilir. Risk almadan balık yenmek isteniyorsa da yüzey balıkları tercih edilmelidir. Hamsi, istavrit, palamut ve uskumru gibi balıklar bu kategoriye girer. Tazeliğine dikkat edildiği müddetçe çok rahat tüketilebilir. Her balıkta bir miktar civa maddesi bulunabilir. Ancak hepsi insanlarda zararlı etki yaratmaz. Uzun yaşayan, diğer balıkları yiyerek beslenen büyük balıklarda, metil civa seviyesi en yüksek seviyededir ve bu balıkları sürekli yiyen kişiler büyük risk altındadır. Balık seçiminize dikkat etmeniz sizi bu riskten korur. Bunların dışında somon balığı, ton balığı, sardalya, beyaz balık, alabalık ve uskumru gebelik döneminde tüketilebilecek balıklardır ve besleyici özelliklerinin yanında folik asit yönünden de zengindirler. Bunlar hem yüksek omega 3 yağ asitlerine sahiptir hem de civa oranları oldukça düşüktür. Hamile anneler için önemlidir. Ancak yine bu balıkların da hangi denizlerden geldiği sorulmadan alınmamalıdır. Balık tüketmeyen anne adayları ise, omega 3 içeren balık yağı desteklerinden alabilirler. Fakat bu tür vitamin ve mineral desteklerini mutlaka hekim tavsiyesiyle almaları gerekmektedir.

Çiğ balık ve katkılı konservelerden uzak durulmalı

Haftada ortalama 350 gram pişmiş balık yemek, hamileler için güvenilir bir miktardır. Bir haftadaki balık tüketimi metil civa seviyesini hemen etkilemez. Eğer bir haftada aşırı balık tüketildiyse, bir sonraki hafta balık tüketimi azaltılmalı ya da o hafta balık yenmemelidir. Hamilelik süresince çiğ balık ve katkılı konservelerin tüketilmemesi önerilir. Balık hazırlanırken de bazı özelliklere dikkat edilmelidir. Buğulama, ızgara, fırınlama gibi yöntemler tercih edilmelidir. Kızartmada balıklar tüm vitamini kaybeder. Bu nedenle uzun pişirmemek önemlidir. Balık yerken yanında taze hazırlanmış bol salata yenmelidir. Yanında çorba veya tahıllı ekmekle çok sağlıklı ve çok besleyici bir öğün oluşturulabilir.