Portekiz, endometriozis veya adenomyozis nedeniyle şiddetli adet sancısı çeken çalışanlar için ayda üç gün üst üste, işveren tarafından ödenen izin uygulamasını başlattı. Endometriozis veya adenomiyozis hastaları için işe ve derslere mazeretli devamsızlık hakkı oluşturan kararname, Cumhurbaşkanı Marcelo Rebelo de Sousa imzası ile yayınladı.

Endometriozis veya adenomiyozis hastalarına devamsızlık hakkı

Nisan sonunda yürürlüğe giren değişikliğe ek olarak endometriozis veya adenomiyozis teşhisi konan kişiler, oositlerin (yumurta hücrelerinin) toplanması ve depolanması da dahil olmak üzere NHS aracılığıyla doğurganlık koruma hizmetlerine erişme hakkına sahip olacak.

Yasa ile birlikte, Endometriozis veya adenomyozis hastalıkları kronik hastalık haklarından yararlanmaya başladı. Bu hastalıkların tedavisi için kullanılan ilaçlar da geri ödeme kapsamına alındı.

İş hukukunda adet sancısı

Endometriozis, üreme çağındaki kadınların %10'undan fazlasını etkileyen, genellikle ağrılı ve güçten düşüren bir rahatsızlıktır. Rahim iç zarına benzer bir dokunun rahim dışında büyümesiyle ortaya çıkar. Depresyon, kronik ağrı ve kısırlık gibi çeşitli fiziksel ve zihinsel komplikasyonlara yol açabilir.

Nispeten yaygın olmasına rağmen, bir engellilik olup olmadığı konusunda yeterli araştırma bulunmasa da gelişmiş ülkelerden bazılarının iş hukukunda, endometriozis belirli kriterleri karşılıyorsa engellilik olarak kabul edilebilmektedir.

Kanada’da, belirli koşullar altında, özellikle de bir bireyin işini sürdürme veya günlük aktivitelerini yerine getirme becerisini etkilediğinde bir engellilik olarak varsayılmaktadır. Şiddetli ağrı ve rahatsızlığa yol açarak üretkenliklerini ve çalışma becerilerini etkileyebildiği, hukuken kabul edilmektedir. Dolayısıyla iş hukukunda yapılan düzenlemeler; esnek çalışma saatleri, iş görevlerinde değişiklik, konforu artırmak için fiziksel çalışma alanında değişiklikleri içermektedir.

İngiltere'de her endometriozis vakası yasal olarak otomatik olarak bir engellilik sayılmamaktadır. "Engellilik" terimi genellikle bir veya daha fazla önemli yaşam aktivitesini önemli ölçüde kısıtlayan bir durumu ifade eder. Endometriozis söz konusu olduğunda, öngörülemez yapısı ve işe, sosyal aktivitelere ve ilişkilere müdahale etme potansiyeli, sınıflandırması hakkında sorular doğurur. Ancak, bir bireyin semptomları şiddetli, öngörülemez veya devam ediyorsa, yasal testi geçme olasılığı yüksektir; bu da iş yerinde makul düzenlemelere hak kazandıkları anlamına gelir. Çalışanların günlük faaliyetleri üzerinde önemli ve uzun vadeli olumsuz bir etkiye sahipse, İngiltere'de hukukundaki 2010 Eşitlik Yasası kapsamında bir engellilik olarak sayılabilmektedir.

Referanslar: https://www.resolutelegal.ca/learning-centre/is-endometriosis-a-disability-in-canada/#:~:text=Yes%2C%20endometriosis%20is%20a%20disability,employment%20or%20perform%20daily%20activities.

https://global.lockton.com/us/en/news-insights/portugal-introduces-paid-menstrual-leave-for-endometriosis-and-adenomyosis

https://www.theportugalnews.com/news/2025-03-23/justified-absence-approved-for-people-with-endometriosis/96384