Beyin fonksiyonlarını iyileştirme çabalarından daha hızlı kilo vermeye, yaşam tarzını ve sağlığı iyileştirmek için kullanılan geniş bir terim olan biyohacking, bazı durumlarda kendi kendine uygulamak için nispeten güvenli görünürken bazı durumlarda sağlık riskleri oluşturabilir ve yeni problemlere yol açabilir.
Biyohacking nedir, nasıl uygulanır?
Bu terim, çok çeşitli kavram ve uygulamaları içerir. Bir uçta, herkesin sağlığını iyileştirmek için kullanabileceği basit stratejiler veya “hack'ler”, başka bir deyişle “hileler” vardır. Bunlar, uyku takibi veya egzersiz trendleri gibi şeylerdir. Diğer uçta ise laboratuvar veya hastane ortamı dışında yapılan deneysel prosedürler vardır.
Chicago'daki Northwestern Medicine'de bütünleyici tıp uzmanı olan Dr. Melinda Ring, “Temelde, biyolojik hacklemenin çoğu aslında bir çeşit sağduyudur; İyi beslenin, vücudunuzu hareket ettirin, yeterince uyuyun, stresi yönetin” diyor. Ancak; bazı “hilelerin” birçok insanı daha iyi alışkanlıklar edinmeye motive edebileceğini söylüyor.
Biyohackleme çeşitleri
İşte bazı biohacking örnekleri ve bunların olası faydaları;
Aralıklı oruç
İnsanlar binlerce yıldır inanca dayalı sebeplerle oruç tutmaktadır. Son zamanlarda, oruç tutmak biohacking ile ilgilenen insanlar arasında popüler hale gelmiştir. Bunun nedeni, uygun şekilde tutulan orucun genellikle belirli metabolik durumları iyileştirme veya “sıfırlama” yeteneğidir. Oruç tutmanın kilo yönetimini destekleme, diyabet riskini azaltma ve kalp sağlığını iyileştirme gibi kanıta dayalı birçok faydasından bahsedilmektedir. Aralıklı oruç hakkında daha fazla bilgi için tıklayın.
Soğuk su terapisi
Soğuk su terapisi, insanların sağlığı için çeşitli faydaları olabilecek, giderek popüler hale gelen bir sağlık ve egzersiz trendi. Bu terapi, insanların genellikle 15 °C'nin altındaki bir sıcaklıktaki suya dalmalarını ile uygulanır. Bu, açık suda yüzmek veya buz banyoları kullanmak suretiyle yapılabilir.
2020 yılında yapılan bir inceleme, soğuk suda yüzmenin kardiyovasküler, bağışıklık ve endokrin sistemi, ayrıca ruh sağlığı üzerinde olumlu etkileri olduğunu göstermiştir ancak soğuk suda yüzmenin soğuk şok, hipotermi ve ani ölüm gibi ciddi riskleri de bulunur.
Soğuk suda yüzme veya soğuk suya dalışla ilgilenen kişiler, eğitimli bir profesyonelin gözetiminde hazırlanan bir programı denemeliler. Bu program, kısa süreler için soğuk suya maruz kalmayı ve kişinin suya toleransını artırmak için suda geçirdiği süreyi yavaşça artırmayı içecektir.
Kafein
Kafein, uyanıklığı ve üretkenliği artırmaya yardımcı olabilir ve kişinin daha odaklanmış hissetmesini sağlayabilir. Ancak, kafein kan basıncının yükselmesi, mide ekşimesi ve baş ağrısı gibi yan etkilere de neden olabileceğinden, ölçülü bir şekilde tüketilmelidir. Kafein, vücutta birçok etki yaratabilir.
Nootropikler
Biohacking'in popüler bir türü, nootropikler veya “akıllı ilaçlar” olarak adlandırılan bir grup maddedir. Reçetesiz satılan nootropikler arasında tabletler, takviyeler, içecekler ve gıdalar bulunur. Bunlar, üreticilerin beyin performansını artırmaya yardımcı olduğunu iddia ettiği maddeler içerir. Kreatin ve kafein bunlara örnektir. Reçeteli nootropikler ise Alzheimer hastalığı veya dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi tıbbi durumlar için doktorlar tarafından reçete edilebilen uyarıcı etkileri olan ilaçlardır. Reçeteli ilaçlar sadece doktorlarının talimatına göre almalıdır.
Giyilebilir teknoloji
Akıllı saatler, başa takılan ekranlar ve fitness takip bantları gibi giyilebilir teknolojiler, modern teknolojinin yaygın parçalarıdır. Sağlık durumlarını takip etmek ve bu verileri iyileştirmeler yapmak için kullanmak, fitness ve sağlık hedeflerine ulaşmak, üreme sağlığı döngülerini takip etmek için bu araçlar kullanılabilmektedir. Bir sonraki aşamada ise teknoloji şirketleri, giyilebilir biyo-hackleme araçları geliştiriyor. Vücuda gömülü implantlar ile kişinin sağlığı ve biyolojik işlevleri hakkında ayrıntılı veriler toplanması hedefleniyor.
Nutrigenomik
Nutrigenomik, gıdaların insanların genleriyle nasıl etkileşime girdiğine odaklanan bir başka biyolojik hackleme türüdür. Kişi, genetik yapısının analiz edileceği özel bir laboratuvara DNA örneği gönderebilir. Ardından, sağlık ekibi bu sonuçları kullanarak optimize edilmiş bir beslenme planı oluşturabilir. Kişi böylece, genetik yatkınlıkları olan durumlarla bağlantılı belirli gıdalardan kaçınabilir.
Yale Üniversitesi'nde nöroloji doçenti Dr. Steven Novella, internette veya sosyal medyada biyohacking hakkında yer alan şeylerin çoğunun abartı olduğunu söylüyor ve şöyle diyor: "Çok çalışmadan veya genel olarak sağlıklı bir yaşam tarzına sahip olmadan bir tür sağlık faydası elde etmek için bir tür kısa yol olması fikri insanlara çok cazip geliyor.”
ABD’li Diyetiysen Kylie Ivanir, "Aralıklı oruç, HIIT (yüksek yoğunluklu aralıklı antrenman), keto diyeti, soğuk suya dalmak gibi biyohacking uygulamaları, sağlık üzerinde olumlu etkiler yaratmaları için kullanılsalar da vücuda stres yüklerler." diyor ve kadınların biyohack adı verilen küçük “hileleri” kendi biyolojilerine göre uyarlamasının onlar için daha uygun olacağını belirtiyor. Bu nedenle, biyohacking'i denemek istiyorsanız, ne olduğunu, gerçekten neyin işe yaradığını ve kendinizi nasıl güvende tutacağınızı anlamanız önemlidir.
Referanslar:
"Biohacking: Types and Safety Considerations"https://www.medicalnewstoday.com/articles/biohacking#risks
"Biohacking: Types and Safety Considerations". https://www.webmd.com/a-to-z-guides/biohacking
En yeni ve realist sağlık trendi: Dirty wellness
