Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş Sistemi (TEOG) yerleştirmelerinde Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) 3 yıl önce aldığı kararla özel okulların devlette tercihler başlamadan kayıtlarını tamamlamasını istedi. Bu kararın gerekçesi ise velilerin hem devlete hem özel okula aynı anda kayıt yaptırmaları ve bu yüzden de boş kontenjanların ancak kayıt işlemleri tamamlandıktan sonra görülmesi oldu. Bu yüzden de bakanlık ailelerin özel mi devlet mi kararını verip, kayıt işlemlerini tamamlamalarını istiyor. Birçok aile “Özel okula kayıt yaptırsak da devlet liseleri tercihi yapabilir miyiz?” diye soruyor. Bunun cevabı hayır. Çünkü özel okullara kayıtlar e-okul sistemine işleniyor. Siz tercih için bakanlığın sitesine girdiğinizde bir okulda kaydınız göründüğü için tercih ekranı da açılmayacak. Yani tercih yapamayacaksınız.

Tercih ekranı kimlere açılacak?

Tercih yapma hakkına özel okula kayıt yaptırmamış veliler sahip olacak. MEB e-okul sistemine girdiğinizde tercih işlemleri ekranında karşınıza iki tane buton çıkacak. Bu butonlardan birinin üzerinde “Tercih yapmak istiyorum” diğerinde ise “Özel okula kayıt yaptıracağım, tercih yapma- yacağım” yazıları olacak. Çocuğunuzu özel okula kaydettirmeyi düşünmüyor, merkezi yerleştirmeye katılmak istiyorsanız “Tercih yapmak istiyorum” butonunu işaretleyeceksiniz. Bu butonu işaretledikten sonra size tercih ekranı açılacak ve 25 okuldan oluşan tercih listenizi bu ekrana gireceksiniz.

Sorumluluk veliye ait

Başvurunuzu bireysel olarak gerçekleştirdikten sonra da bir ortaokul müdürlüğüne elektronik ortamda onaylatacaksınız. Onaylatmazsanız tercihiniz geçersiz olacak. Eğer tercihlerinizi bireysel olarak yapamayacağınızı düşünüyorsanız o zaman bir ortaokul müdürlüğüne gidip, işlemlerinizi orada yapacaksınız. Ancak bu okulun mutlaka çocuğunuzun okuduğu okul olması gerekmiyor. Herhangi bir ortaokula gidebilirsiniz. Okul müdürlüğü tarafından onaylanan tercih formu iki nüsha halinde çıktı alınacak. Ancak tercihlerinizde düzeltme yapmak istiyorsanız bunu onay işleminden önce gerçekleştirmeniz gerek. Tercihlerinizden alınacak iki nüsha hem sizin hem de okul müdürlüğü yetkilisi tarafından imzalanacak ve biri sizde kalacak. Bunu tercihler sonuna kadar saklayacaksınız. Tercih listesinden öğrenci velisi, onay işleminden ise hem okul yetkilisi hem de veli sorumlu olacak. Tercih işlemi için açılan ekran butonlardan “Özel okula kayıt yaptıracağım, tercih yapmayacağım” yazısı olanı işaretleyenlere gelince, onlar yerleştirme işlemine katılmayacaklar. Ancak bu butonu işaretleyen veliler 15 Eylül tarihine kadar çocuklarını herhangi bir özel okula kayıt yaptırmamış olurlarsa bakanlık onları açıköğretim kurumuna yerleştirecek. Ancak bu öğrencilerin de nakil uygulaması başladığında buna katılma hakları bulunuyor.

Özel’den vazgeçen veli ne yapacak?

Çocuğunu bir özel okula kesin kayıt yaptıran veliye tercih ekranı açılmayacak ama tercihlerin son bulacağı 25 Temmuz akşamına kadar kayıt sildirirse tercih işlemlerine katılabilecek. Aksi halde nakil uygulamasının başlacağı 14 Ağustos’a kadar beklemek zorundalar. Eğer isterlerse 14 Ağustos6 Eylül tarihleri arasında yapılacak nakil uygulamasına katılabilecekler. Tercih listesi oluşturulurken okulların tercih kodları, öğrencinin yüzdelik dilimi, okulların kontenjan tablolarında ifade edilen yüzdelik dilimi, yerleştirmeye esas puan dikkate alınmalı.

Ankaralı öğrenciler şehirden ayrılmıyor

MEB raporunda dikkat çeken noktalardan biri de lise için şehir değiştiren öğrenci oranları. Öğrencilerin bulundukları illerde kalma oranları incelendiğinde ilk sırada Ankara geliyor. Bu kentteki öğrencilerin yüzde 98.1’i okumak için kendi şehirlerindeki okulları tercih ediyor. İkinci ve üçüncü sırayı ise 97.7 oranı ile Şanlıurfa ve Bursa izliyor. Tunceli ise en çok öğrenci hareketliliğinin olduğu il. Bu ildeki öğrencilerin yalnızca yüzde 74.6’sı kendi şehirlerindeki okullarda kalırken 35.4’ü başka illere gidiyor.

Özel’de burslu okuyacaklar nasıl belirlenecek?

Merkezi yerleştirme ile öğrenci alan yalnızca devlet okulları olmayacak. Ayrıca bazı özel okullar da MEB tarafından yapılan merkezi yerleştirmeye katılacak. Bu okulları da veliler tercih listelerine alabilecek. Bu okullarda yüzde 100 burslu okuyacak öğrenciler yine bakanlık tarafından belirlenecek. Her okulun yüzde 3 burslu öğrenci okutma zorunluluğu bulunuyor. Bu da merkezi yerleştirme ile yapılacak. Okulların okutacağı burslu öğrenciler bakanlık tarafından puan üstünlüğü esasına göre yüzde 5’lik dilimden seçilerek yapılacak. Yerel şartları dolayısıyla Türkiye genelindeki ilk yüzde 5’lik dilimden öğrenci alamayan özel okullar, tam bursluluğa karşılık gelen boş kontenjanlarını il genelindeki ilk yüzde 5’lik dilimden karşılayabilecek. 

En yüksek ortalama Anadolu’da

Milli Eğitim Bakanlığı’nın TEOG yerleştirme analizlerine göre geçen yıl Yerleştirmeye  Esas Puanı (YEP) hesaplanan 1 milyon 149 bin 489 öğrencinin YEP ortalaması 304.38 oldu. Bu oran özel okullarda 421.40 iken devlet okullarında 296.36. Öğrencilerin YEP ortalamaları bölgelere göre incelendiğinde İç Anadolu Bölgesi’dekilerin en başarılı oldukları görülüyor. Bu öğrencilerin YEP ortalaması 319.74. İkinci sırada yer alan Ege Bölgesi’nde bu oran 317.06. Puan ortalaması açısından en düşük başarı 262.51 ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki öğrencilerde. En başarılı ve başarısız bölge arasındaki 57.23 puanlık bir fark ise bölgeler arasındaki eşitliği de gösteriyor. Doğu Anadolu Bölgesi’nde de YEP ortalaması 278.96. Bu iki bölgedeki YEP ortalamasının da Türkiye ortalaması olan 304.38’den daha düşük olduğu dikkat çekiyor. Rapordaki bir başka çarpıcı sonuç ise sınava giren öğrencilerin yüzde 16’sının yani 193 bin 367’si hiç tercih yapmamış ya da tercihine yerleşememiş. 

Puanı değil, yüzdelik dilimi kullanacaksınız

Tercihlerinizde öğrencinizin puanını değil, yüzdelik dilimlerini kullanacaksınız. Çünkü puanları belirleyen sınavların zorluk ya da kolaylık derecesidir. Bu yüzden puana göre tercih yapmak doğru değildir. En iyi tercih ise başarı sırası ile yapılır. Ancak MEB başarı sıralarını değil, yüzdelik dilimleri paylaşıyor. Bu yüzden de yüzdelik dilim tercih ediliyor. Puanı dikkate alarak hazırlayacağız bir tercih listesi ise hatalı olacak. Sadece puana göre yapılmış bir liste ise çocuğunuzun açıkta kalmasına neden olacak. Unutmayın geçen yılın 460 puanı ile bu yılın 460 puanı aynı şey değil. Ama yüzdelik dilimlerde yanılma payı daha az oluyor. Liselere yerleştirmelerde kullanılan YEP hesaplamasında 12 TEOG sınavlarının sonuçları yüzde 70, 3 yıllık okul notları yüzde 30 etkili oluyor. Sınavlarda eşit iki öğrenciyi bu okul notları eliyor. Tıpkı bu yıl olduğu gibi. İki dönem sınavlarında tüm soruları doğru yapan öğrenci sayısı 655 olmasına rağmen, okul notlarının katıldığı YEP hesaplamasında puanı 500 olan öğrenci sayısı 176 oldu. Bu sınav puanları eşit olan 479 öğrenci okul notları yüzünden elendi. Bu sonuçta da akla gelen soru bu öğrencilerin elenmesinde okul notları ne kadar etkili oldu?

Hangi liselere merkezi yerleştirme yapılacak?

• Fen Liselerine,

• Sosyal Bilimler Liselerine,

• Anadolu Liselerine,

• Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerine,

• Çok Programlı Anadolu Liselerine,

• Anadolu İmam Hatip Liselerine,

• Açık Öğretim Kurumlarına,

• Mesleki Eğitim Merkezlerine,

• Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezlerine,

• Özel Öğretim Kurumları Genel Müdürlüğü’ne bağlı YEP ile öğrenci alan özel okullara.

Pervin Kaplan Teog tercih rehberi yazı dizisi için tıklayın!

Yazı: Pervin Kaplan