Konuşma gecikmesinin nedenleri nelerdir?
Çocuk Nörolojisi Uzmanı Doç. Dr. Adnan Ayvaz, 2 yaşından önce uzun süre dijital ekranlara maruz kalmanın, konuşma bozukluğunun aileler tarafından fark edilmeyen en önemli nedenlerinden olduğunu söylüyor.
En geç 3 yaşına kadar konuşma gelişimini tamamlaması gereken çocuklarda dil ve konuşma bozukluklarının en önemli sebepleri arasında, çocuklara yemek yedirmek, sakinleştirmek için dijital ekranlara maruz bırakılması geliyor. Okan Üniversitesi Hastanesi Çocuk Nörolojisi Uzmanı Doç. Dr. Adnan Ayvaz, 2 yaşına kadar dijital ekranlara uzun süre maruz kalan çocukların, ciddi iletişim ve dil problemleri, sosyalleşme, öğrenme ve analiz yeteneklerinde sorunlar yaşadığını söylüyor. Doç. Dr. Adnan Ayvaz, çocukların dijital ekranlardaki hızlı akışa yetişemediklerini belirterek, “Televizyon tablet, telefon gibi elektronik cihazların ekranlarındaki hızlı akış, bu dönemdeki çocukların algı ve analiz edebilme kapasitesinin çok üzerinde. Çocuklar gördüklerini algılamaya çalışırken çok fazla çaba sarf eder ve bu durum geri kalan dünyaya algılarını ve duygularını kapatmasına neden olur.”
“En büyük yanlış, ailelerin akıllı telefonlarını çocuklarını sakinleştirmek için kullanmaları”
Doç. Dr. Adnan Ayvaz, çocuklarının dijital ekranlar karşısında sabitlendiğini gören ailelerin, çocuklarını sakinleştirmek ve yemek yedirmek için bu programları sağlıksız bir tercih yaparak kullandığını, ancak bu durumun ciddi sosyal sağlık problemlerine yol açtığını belirtiyor. Doç. Dr. Adnan Ayvaz bu durumu şöyle açıklıyor: “Çocukların ekrana baktığı sürede yaşadığı aşırı odaklanma hali, beyni yoruyor ve beynin sağlıklı gelişimini kısıtlayabiliyor. TV karşısında fazla zaman geçiren çocuklar uygun olmayan aşırı uyaran almakla birlikte ebeveynlerinden ve çevresindeki sağlıklı sosyal ortamlardan alması gereken birebir iletişimin sağladığı sağlıklı uyaranlardan da mahrum kalıyor.”
“Çocuklar 2 yaşında konuşmuyorsa mutlaka uzmana danışmak gerekiyor”
Konuşma problemini tek başına değil daha çok iletişim sorunları içinde ele almak gerektiğini söyleyen Doç. Dr. Adnan Ayvaz, iletişim sorunları içinde; anlatım bozukluğu (sözel anlatım bozukluğu, dil algılama bozukluğu), konuşma bozukluğu, fonasyon (ses çıkarma kabiliyeti bozuklukları), kekemelik problemlerinin yer alabileceğini söylüyor.
Doç. Dr. Adnan Ayvaz’a göre bir çocuğun 18. ayda hiç kelimesi yoksa 2 yaşında iki kelimeli bir cümle kuramıyorsa, üç yaşında normal bir cümle kuramıyor veya hiç konuşmuyorsa, anlaşılmaz konuşuyorsa mutlaka dil problemi ve konuşma gecikmesi açısından incelenmesi gerekiyor.
Konuşma nedenleri nelerdir?
Çocuklarda konuşma problemlerinin nedenlerinin arasında sadece dijital ekranlara maruz kalmak değil, psikolojik nedenler de yatıyor olabilir. Doç. Dr. Adnan Ayvaz konuşma bozukluğuna neden olabilecek diğer durumları ise şöyle açıklıyor: “Çocukların istismar edildiği ve psikolojik travmaya uğradığı savaş, terör, ebeveyn kaybı-eksikliği, şiddet görme gibi durumlarda vücudunda bir problem olmasa da konuşma gecikmesi ve bozukluğu görülebilir.” Konuşma bozukluğunun olası diğer nedenleri arasında, beyin anomalilikleri, nörolojik gelişim sorunları, genetik nedenler, çevresel faktörler, dil faktörleri, işitsel süreçler de gösterilebilir.
“Çocuğunuzla vakit geçirin”
Doç. Dr. Adnan Ayvaz, konuşma gecikmesi olan çocuklar için herhangi bir sağlık sorunu tespit edilmemişse öncelikle TV, tablet, bilgisayar, telefon gibi elektronik cihazlardan uzak durulması gerektiğini söylüyor. Bununla birlikte ebeveynlerin çocukla birlikte onun oyununa katılarak oyun oynaması, fırsat buldukça bir birey olarak çocukla sohbet etmesi, öğretilmek istenen kelimelerin ve davranışların oyunla, yumuşak bir şekilde, sık tekrarlayarak, sabırla ve bir süreç dâhilinde üstünde durulmasını öneriyor.
Çocukların kreş gibi başka çocuklarla iletişim kurabileceği, paylaşımlarda bulunabileceği ortamları da dil ve sosyal gelişim açısından faydalı olduğunu söyleyen Doç. Dr. Adnan Ayvaz, bundan sonraki aşamada çocukların bazıları için profesyonel yardım, psikiyatrik inceleme, dil terapisi ve özel eğitim gerekebileceğini belirtiyor.
Çocuğunuzun başarılı olmasını sağlayacak öneriler
Her aile çocuğunun başarılı ve mutlu büyümesini ister. İyi bir eğitimin yanı sıra çocuklarınızın öğrenmesi gereken başka önemli bilgiler de vardır. Bu beceriler ve bilgiler başarıya ve mutluluğa giden yolda çocuklarınızın karşılarına çıkabilecek tüm zorlukları aşmalarında yardımcı olur.
Günümüz çağında bu en önemli becerilerden birisidir. Bu beceri çocuklara erken yaşta aşılanmalıdırçünkü her zaman onların yanında olamayacaksınız. Bunun için aile içinde çocuklarınızın fikirlerininönemli olduğunu göstermelisiniz. Çocuklarınızın onu duyduğunuzu ve anladığınızı bilmesi gerekir. Çocuğunuzu dinlerken onun fikirlerini genelde takdir etmeli ve onu cesaretlendirmelisiniz.
Çocuklar ilgisini ne çekiyorsa ona odaklanmayı tercih ederler. Bu yüzden onlarla sadece işe yarayan değil aynı zamanda heyecan veren dersler yapın. Örneğin, çocuğunuza yazmayı öğretirken dışarıda, kaldırıma yazmasını isteyin veya bir plastiğe yontmasını isteyin. Ve unutmayın ki ebeveynlerin davranışları çocuklar için en iyi örneklerdir. Dikkatinizi bir kaç dakikalığına tamamen çocuğunuza verin. Ayrıca çocuklarınızın odaklanma becerisini yapboz oynayarak veya resim çizerek geliştirebilirsiniz. Son olarak onların yürürken tabelaları, arabaların değişik renklerini, modellerini, şekillerini gibi ilginç detaylarıfark etmesini sağlayın.
Çocuğunuz kendi başına bir şeyler yapmayı ne kadar hızlı öğrenirse ileride o kadar özgüvenli olur. Ayrıca okul ve diğer sorumluluklarla başa çıkması da o kadar kolay olur. Çocuklarınızı kendi başlarına giyinmesine, ayakkabılarını bağlanmasına, oyuncaklarını toplamasına teşvik edin. Hataları için onlarıazarlamayın, sabırlı olun ve iltifat etmeyi unutmayın. Konuşmayı ve yürümeyi öğrendikleri gibi bir şeyleri kendi başlarına yapmayı da zamanla öğreneceklerdir.
Çocuklarınıza toplumda (okulda, oyun parkında) bir kurallar bütünü olduğunu erken yaşta açıklamanız gereklidir. Böylece diğer çocuklar ile iyi bir iletişim kurabilir. Bu kurallardan biri de insanlarla birlikteçalışmak ve el ele vermek. Çocuğunuza takım olarak çalışma becerisini öğrendirirken onu asla diğerçocuklarla karşılaştırmayın. Çünkü bu sadece agresifliğe yol açar. Aksine her bireyin önemini ve eşitliğini vurgulayın.
En azından iki dile hakim olmak, gelecekte çocuğunuzun kariyerine katkıda bulunur ve kültürel ufkunu genişletir. Başka bir ülkenin dilini bilmek, o ülkenin kültürünü öğrenmenin en iyi yoludur.
Bu beceri çocuğunuzun hedeflerini başarmasında ona yardımcı olur. Bu becerinin temeli günlük programı çocuğunuzla planlamada yatar. Zamanla kendi fikirlerinizi azaltarak günlük veya haftalık planlama yapmanız çocuğunuzun olgunlaşmasını ve zamanı kendi başına yönetebilmesini sağlar. Ayrıcaçocuğunuzun sorumluluklarına ayırdığı zaman ile kendisine ayırdığı boş vakti dengeleyebilmesi içinönemlidir. Bir çocuğun oyuna, hobilerine ve diğer aktivitelerine yeteri kadar zamanı olmalıdır.
Çocuğunuzun başarısızlıklara ve başarılara karşı sergilediği davranış onun kendine olan özgüvenini ve insanlarla iletişimini belirler. Çocuğunuzun oyun oynamadaki tavrına dikkat etmelisiniz. Kaybettiğinde sinirlenmesi, ağlaması ve ebeveynlerinin ise çocuğu eve götürmesi... Bu tür bir davranış çocuğunuzun zorluklarla yüzleşmesinde ve karakterinin güçlü tarafının gelişmesinde olumsuz bir etki yaratır. Her başarısında onu övmeyi unutmayın. Ancak başarısızlıklarını da görmezden gelmeyin, tartışın ve sebebini bulun. Çocuklarınızın duygularını ifade etmesine izin verin ve en önemlisi ne olursa olsun çocuklarınıza onları sevdiğinizi gösterin.
YORUMLAR