Uzun zamandır bu konuda yazmak istiyordum. Yazacaklarımın sertliğinden çekindiğim için erteledim. Fakat şuan tam da bu konuda yazma psikolojisindeyim.

İzlediğim birçok video beni gerçekten hayrete düşürüyor.

Ve izlerken “Bu kadarına da pes!” diyorum…

Bazı hobiler, uğraş alanları sadece gönüllülük esasına göre yürümeli bence. Çünkü öbür türlüsü çıkarların ön plana geçmesine neden oluyor ki, bu da çocuklar üzerinde son derece olumsuz etkilere sebep oluyor.

Ben de 3 yaşındaki oğluma günde toplamda 45 dakika ya da en çok 1 saati geçmeyecek şekilde izin veriyorum. Ve o izlerken bende yanında duruyorum. Hem bu sayede birlikte izleme etkinliği de yapıyoruz. Çok güzel çocuk şarkıları ve eğitici içerikler var. Mesela, oğlum renkleri, sayıları hatta 5-6 tane İngilizce kelimeyi bu sayede öğrendi. Bunlar zaten genelde insan içerikli olmayan çocuk şarkıları kapsamında yer alıyor (“Sevimli Dostlar” gibi).

Ama bazı videolar var ki bunlar zaten ya kendi ya da çocukları adına kanal açan ebeveynler tarafından çekilen ve yüklenen videolar. Yani, anne-babaların o videoyu çocuklarıyla nasıl çektiğini anlamıyorum. Abone sayıları yüksek, kazandıkları paralar yüksek, aldıkları reklamların sayısı belirsiz…

Maddi çıkar sağlamak için bu tarz son derece zararlı videolar çekmek, izleyen çocukları hemen etkisi altına alıyor ve emin olun ki bu onların ilerleyen yaşlarında yeni bir kalıplaşmış davranış şekli olarak karşımıza çıkıyor. Yine kendi oğlumdan örnek vereceğim. Birkaç gün önce bir markette şu küçük kutulu, içinde minik bir sakız ve minik bir oyuncak olan şeyden istedi. Normalde diretme huyu yoktur. “Bir tane alabilirsin” deyince eğer o an 2 çeşit beğendiyse bile birini bırakır. Ama bir anda bir şey oldu, ağlama krizine girdi. Mümkünü yok, susturamıyoruz. Bize de o anda ne istediğini anlatmaya çalışıyor. Ağlayarak anlattığı için de zor anlıyoruz. Ve anladık ki bütün kutuyu istiyormuş. Şaşırdık biz de. Her zaman koca bir kutunun içinden sadece bir adet alan çocuk, kutuyu almamızı ve hepsini açmak istediğini anlatıyor bize. Biz de sonradan anladık ki izlediği videoda o küçük kutulu oyuncakları bir koli içerisine neredeyse 50 tane olacak şekilde koymuşlar ve tek tek açıp oyuncakları gösteriyorlar. Makul sayıda 2-3 tane açıp içinden çıkan oyuncakları birleştirmek varken bir koliyi açmak neden? Bunların çocukları doyumsuzluk noktasına getirdiğinin farkında değiller, maalesef. İsteklerinin sınırı olmuyor bu yüzden.

Ayrıca o videolarda şu çok bilindik hamburger markalarının menülerini iştahla çocuklarına yediren ve sonrasında izleyen çocukları imrendiren ebeveynler, size de diyecek sözüm yok. Televizyonlar, uzmanlar bunların ne kadar tehlikeli ve zararlı olduğunu bu kadar vurgularken sırf reklam için hem kendi çocuğunuzu zehirliyorsunuz hem de izleyen çocukları yanlış yönlendiriyorsunuz. O istediği hamburger alınmadığında annesi ve babası ile çatışmaya giriyor ve kafa karışıklığı yaşıyor.

Başka bir örnek ise yine beni dehşete düşürmüştü.

Çocuk videosunda hiç anlam veremediğim çok ünlü bir otomobil markasının bir aracı vardı. O aracın tekerlikleri altına oyuncak arabalar ve bebekler konmuş, üstlerinden geçiyorlardı. Neden insanların hayvana ya da insana bu denli şiddet yönelimli olduğunu daha iyi anlamanızı bekliyorum. Siz çocuk videosunda bir hayvan ya da bebek figürünü, şiddet içerecek bir şekilde araçla eziyorsunuz ya da bebekleri kavga ettiriyorsunuz. Hayvanları dövüştürüyorsunuz. Başka bir YouTube ebeveyni ise iki çocuk arasında oyuncak paylaşamama durumunu videoya çekmiş ve bunu 4-5 yaşındaki çocukların karşısında gülerek yapıyor. Ve çocuklar izlendiklerini biliyorlar.

Şu söylemi de kabul edemiyorum:

“İzletmeyin efendim çocuklarınıza.”

Böyle bir şey yok. Bir moda ya da makyaj videosu değil bunlar. Yani izleyenlerin kendi iradeleri söz konusu olsun… Bunu çocuklar izliyor. Kaldı ki zaten bu tarz videolar bir anda her yerden çıkabiliyor. Toplumun en hassas kesimine hitap ederken bunu karşı tarafın iradesine bırakamazsınız. Çünkü karşı tarafta bilinçli bir irade yok.

Eğitici-öğretici videolar, zararlı içerikli reklamlar olmadan, ticari kazançlar ön planda tutulmadan video çekmek zorundasınız…

Her şeyden önce bu videoları çekenlerin hepsi ebeveyn. Yani kendi çocuklarını bu sağlıksız besinlerin içine atıyorlar. Kavganın, karşılaştırmanın odağında tutuyorlar. Olmayacak şeyler içine sokuyorlar. Bazı videolarda çocukları hayali kahramanlar yapıp oradan oraya uçuruyorlar ya da yüksek bir yerden atlatıyorlar. Sizin montaj ile yaptığınız o hileleri çocuklar mümkün değil idrak edemezler. Sonu çok tehlikeli durumlara varan camdan atlama, merdivenden atlama gibi taklitlere bürünebilirler.

YouTube buna engel olmaya çalışmalı. Kendi bünyesinde bir ekip ile özellikle çocuk içerikli videoları uzmanlar eşliğinde inceleyip yayınlamalı.

Yok, eğer bu olmuyorsa her ülkenin kendi uzmanlarına böyle bir fırsat vermeli ve o uzmanların onayından geçenler yüklenmeli.

Bu konunun önemsenmemesine çok üzülüyorum ve dikkat çekmek istiyorum.

Çocuklar kendilerine söyleneni yapmazlar. Gördüklerini, izlediklerini takip ve taklit ederler…

Sevgilerimle,

Derya Dönmez