Anne nerde? Anne Telefonunda!

Bundan 20 sene önce. Evde tek bir telefon vardı. Salonda, komodinin üstünde dururdu, yanında da ailenin telefon rehberi. Kargacık burgacık yazılmış, bazılarının üstü çizilmiş yenisi yazılmış isimler ve numaralar. Telefon çaldığında babam açar ve içeri bağırırdı. “Damla, bilmem kim arıyor.” Telefon sabit olduğundan o arayan bilmem kim ile ne konuşuyorsam ev ahalisi de konudan haberdar olurdu. Serde ergenlik var. Her konuştuğumu aileye açmak istemiyorum. Odama paralel hat çekilsin diye ısrar edip başarılı oldum. Bundan sonra telefon konuşmaları odamın gizli alanında olsa da her an salondaki hattan açılıp da dinlenebilecek bir tatta devam etti. Telefon her halükarda sadece konuşmaya yarayan, isteyen diğer aile üyelerinin de konuya dâhil olabileceği bir gereçti. Ve gün boyu yanında her yere gelememesi de bir avantajdı bu açıdan bakınca.

**

Şimdi herhangi bir anda, Uzay ile akşam yemek masasındayken mesela, sonsuz uygulamalardan birinden gelen “ping” sesi; bir zil çalışı, ekranda beliren “okunmamış mesaj” ibaresi ile olduğum yerden ve andan hızla kopabiliyorum. Sohbetten ani kopuştan sonrası aile üyelerim için sisli. Feysbuk’ta mı dolanıyorum, bitmeyen maillere mi cevap veriyorum, iş için acil bir şey mi yapıyorum, veli whats’up guruplarında laklaka mı dalmışım bilmiyorlar. Elimde, onlardan kopup daldığım gerecin içinde, dışarıdan bakanın göremeyeceği bir seçeneklilik mevcut. İşte 20 yıl önceki ev telefonuyla bu günkü telefon arasındaki farkın aile hayatında şeffaflığa nasıl etki ettiğinin net bir örneği.

**

Uzay’ın gözünden bakmak lazım bir de: Sahildeyiz, Uzay babasıyla oyun oynuyor, benim elimde telefon. Belki de son indirdiğim e-kitabı okumaya çalışıyorum; aslında kendimce edebi bir faaliyet içindeyim. Uzay ne görüyor: Anne telefonuyla meşgul, bizimle değil. O sıradaki aktivitemin edebi ya da işsel ya da sadece el alışkanlığıyla bir o sayfayı bir bu sayfayı kontrol etmek olup olmadığı onun için fark etmiyor. Anne yok. Anne telefonunda. Ev saatlerimde telefonla olan münasabetimi minimuma indirmek için çalışıyorum. Uzay’dan ayrı, onun için kapalı bir dünyada olduğumu zannetmesini istemiyorum. Aynı şeyi o yapsa üzülürüm biliyorum…

**

Bu etkiyi fark ettiğimden beri çevreme başka bir gözle bakıyorum. İş yerinin asansöründe mesela. Asansörle inmek ya da çıkmak ne kadar sürebilir? İçeride 5 kişi varsa 4’ü telefonlarına bakıyor. Merak ediyorum, neye bakıyorlar? O 8 saniye içinde ne kaçıracak ya da kendilerine ne katacak olabilir?

**

Deniz otobüsündeyim. Artık insanların elinde gazete ya da kitap görmek zorlaştı. Herkesin elinde telefonu var; gazeteyi ne yapsınlar. Üniversite yıllarımı hatırlıyorum. Kolumun altına Cumhuriyet Gazetesi takıp vapura bindiğimde; “Bakın ben Cumhuriyet okuyan bir insanım” diye düşünür ve bundan gizli bir haz duyardım. Kimliğimin bir parçasıydı kolumun altında taşıdığım gazete. Şimdi kimse diğerinin ne okuduğunu, neyle ilgilendiğini bilmiyor. Elimizdeki kutuda gözlerimiz, boynumuz eğik (boyun fıtığına meyilli), parmaklarla sağdan sola, yukarıdan aşağıya kaydırıp duruyoruz… Öteki neyle ilgili bilmiyoruz. Tek bildiğimiz telefonuyla meşgul olduğu. Evde bıraktığında kendini çıplak hissedeceği, tek “bip”iyle en derin sohbetlerin kesileceği telefonuyla. İşte şimdi böyle yaşıyoruz: