Çocuklara ölümü anlatmak…

Tam bir hafta önce 11 Mayıs günü Antakya’nın Reyhanlı ilçesinde büyük bir toplumsal travma yaşadık.

Sonrasında hepimiz, korku, üzüntü ve öfke içinde gelen haberleri takip etmeye başladık. Her yanımız yas. Başka türlü de olamazdı şu halde. Bir cumartesi günü 7 çocuk annesi bir kadını yitirdik Reyhanlı’da. 3 gün sonra baba olacak genç adamları, sürücü kursundan evine dönmek isteyen hemşireyi, fırında çalışan bir delikanlıyı, 65 yaşında kollarını havaya kaldırıp yakaran Döne Teyze’nin kızını, torununu ve daha nice insanı yitirdik...

Reyhan’lı da yaşayan insanların bir taraftan kayıplarının yasını tutmak, bir yandan yaralanmış yakınlarını iyileştirmeye çalışmak ve son noktada hayatlarını normal akışına geri döndürmek gibi dertleri ve amaçları var. Yetişkinlerin bile durumu açıklamakta güçlük çektiği, ne yapacağını bilemediği bir ortamda ise elbette çocukların yaşadıklarına daha yakından bakmak gerekiyor.

Bu kadar büyük olaylarda herkes derinden ve güçlü bir şekilde etkileniyor ve bir destek ihtiyacının olduğu da muhakkak.

İnsanların önce çocuklarının sağlığı ve güvenliği üzerine kafa yorması ise doğal bir sonuç.

Psikoloji Istanbul uzmanlarından Tolga Erdoğan gerek Reyhanlı’da yaşayan gerek Reyhanlı dışında yaşayan ve günlerdir bu olayla ilgili görüntü ve seslere maruz kalan çocukları biraz olsun korumak için neler yapılabilir; diğer taraftan neleri yapmaktan

kaçınmak gerekir konularinda bilgi verdi.

Çocuklarınızı bilgilendirin!

Acı verici olaylar karşısında aklımıza ilk gelen şey genellikle çocuklarımızı korumak için onları durumdan haberdar etmemek olur. Çocuklar karşılarındaki kişilerin hissettiği şeyleri anlama konusunda uzmandır. Dolayısıyla içinde bulunduğumuz korkuyu, tedirginliği, üzüntüyü fark ederler. Ancak nedenini anlayamadıklarında çok büyük bir belirsizliğe düşer ve bununla başa çıkmakta çok zorlanırlar. Eğer, iletişim kurulabilecek kadar büyümüşlerse durumun ne olduğunu kısaca anlatmak belirsizliği biraz da olsa ortadan kaldırır. Aynı zamanda çocuğun yakınlarıyla olan güven ilişkisinin güçlenmesine yardımcı olur.

Aradan uzun zaman geçtikten sonra yaşadığı kaybı öğrenen bir çocuk kendini kandırılmış hissedecektir. Daha sonra yakınlarıyla güven ilişkisi kurmakta zorlanacaktır. Bu nedenlerle, çocukla güvendiği bir yetişkinin olayın ayrıntılarına girmeden ve kısaca durumu paylaşması son derece önemlidir.

Duygularını ifade etmesi için destekleyin!

Çocuklar için duygularını ifade edebileceği alanlar yaratmak son derece önemlidir. Acı verici duyguları hafifletmenin en iyi yolu bu duyguların ifade edilmesidir. Çocuklar bunu konuşarak, oynayarak, resim çizerek ya da farklı bir şekilde yapabilir. Burada önemli olan, çocukları durdurmak yerine kendini ifade edebilmeleri için onları cesaretlendirmek ve desteklemektir.

Verdikleri tepkileri normalleştirin

Travmatik yaşam olaylarının sonrasında hepimiz zihinsel ve bedensel olarak sarsılırız. Böyle bir dönemde, uyku ve beslenme sorunları çıkabilir. Kâbus görmek, kolay öfkelenmek, belli bir konuya dikkatini verememek ya da belki anlam veremeyeceğimiz ölçüde neşeli görünmek son derece normaldir.

Küçük çocuklar altını ıslatmaya başlayabilir ya da yakınlarının yanından hiç ayrılmak istemeyebilir. Tüm bunlar ve daha fazlası travmaların doğal sonuçlarıdır. Böyle zamanlarda çocuklarla biraz daha yakın olmak, şefkat göstermek, göz teması kurmak hem çocuklar hem de yetişkinler için doğal iyileştiricilerdir.

Ayrıca bunların olabileceğini ve bir süre sonra geçeceğini konuşmak da iyi gelecektir.

Günlük rutini sürdürün

Çocuklara hayatın devam etmekte olduğunu anlatmanın en kolay ve etkili yolu günlük rutinin devam etmesini sağlamaktır.

Sofra kurmak, çocukların temizliklerini yapmak, uyku saatleri geldiğinde uyutmak ve diğer ihtiyaçlarını karşılamak çocukların daha güvende hissetmelerine yardımcı olacaktır. Özellikle küçük çocuklar sevdikleri oyuncakları yanlarındayken daha güvende hisseder. Bu oyuncakların yakınlarında olması onların durumla daha rahat başa çıkmalarına yardımcı olacaktır. Evinden uzaklaşmak zorunda kalan aileler çocukları için yeni bir oyuncak temin edebilir. Oyuncak bir ayı, bebek ya da araba bir çocuğun durumla çok daha rahat başa çıkmasını sağlayabilir.

Olayla ilgili görüntü ve seslerden uzak tutun

Televizyon ve internet aracılığıyla olayı tekrar hatırlatan görüntü ve sesler çocuklar için çok zorlayıcı olabilir. Bu nedenle çocukların yanında bu tür görüntülerin olduğu televizyon kanallarından, internet sitelerinden ve gazetelerden uzak durmak çocuklar için iyi olacaktır.

Uzman desteği isteyin

Yapılan araştırmalar bu tür büyük travmaların ardından kısa süre içinde yapılan doğru müdahalelerin, travmaların uzun süreli etkilerinin pek çoğunun daha ortaya çıkmadan engellenebildiğini gösteriyor. Bu konuda destek vermek için görevlendirilmiş ya da gönüllü olarak çalışma yürüten kişilerle iletişim kurun.

Eğer çocuklar için ilçe merkezinde çalışma yapılıyorsa çocuklarınızı bu çalışmalara gönderin. Eğer bu tür çalışmalar yapılmıyorsa yerel yöneticilerinizle temas kurarak bunu talep edin.

Şu anda ve bir arada...

Böyle bir şeyi yaşadıktan sonra kimse kendini güvende hissetmez ve bu son derece doğaldır. Geçmişe bakmak, korkutucu geleceği düşünmek ise endişe verici olabilir.

Bu nedenle içinde bulunduğumuz zamana odaklanmak en rahatlatıcı olandır.

Çocuklar yaşadıklarını tekrar tekrar konuşma ve cevaplanması zor sorular sorma ihtiyacı duyabilir. İletişimi koparmadan onları dinlemek ve sorularına elimizden geldiğince cevap vermek son derece önemlidir.

Cevabını bilmediğimiz sorularla karşılaştığımızda ise bilmediğimizi söylemek çocuklarımızla aramızdaki güven ilişkisini destekler.

Ve böyle zamanlarda çocuklara “Şu anda burada ve bir aradayız” diyebilmek çocuklar için de yetişkinler için de iyileştiricidir. Bu, yaşanan tüm zorlukların ve hissedilen acıların o an içinde hafiflemesine yardımcı olacaktır.