Özellikle Kuzey tarafına bakan evlerin ısı geçişi sebebiyle, tavanlara su bırakmasıyla oluşan rutubet, ev sahiplerinin rahatsız olduğu büyük sorunlar biri. Rutubet engellenmediği ve önlemler alınmadığı takdirde küf, mantar ve yosunların oluşmasına sebep oluyor. Rutubet belirtileri görsel açıdan kötü göründüğü gibi, sağlık açısından da hastalıklara yol açabiliyor. Küf, kontrolsüz büyüyen ve insan sağlığı üzerinde sorun yaratan bir organizmadır. İç mekanlarda özellikle bodrum katlarda, yağmur alan ve Kuzey’e bakan duvarların iç kısımlarında rastlanan siyah küf, genellikle stachybotrys chartarum adı verilen bir yeşilimsi-siyah mantar türüdür. Pek çok küf dairesel desenlerde büyür ve parlak bir yüzeye sahipken siyah küf birkaç önemli yönden farklılık gösterir; Yamalı bir şekilde büyür ve çok daha açık, yeşilimsi bir tonu vardır. Sunta, alçıpan ve kâğıt gibi yüksek selüloz içeriğine sahip malzemeler üzerinde gelişebilir. Binalarda oluşabilecek su baskınları, su sızıntıları, su sızması, yoğuşma veya selin sebep olduğu nem olduğunda gerçekleşir.

Küf sporları, akciğer rahatsızlıklarına sebep olabilir. Evde oluşan küf sadece görsel bir sorun değildir. Bu sebeple küfün tespit edilmesi ve uygun şekilde ortadan kaldırılması gerekir. Özellikle yazlık evlerde ve müstakil evlerde kullanılan şömine ve barbekü iç yüzeylerine isli bir görünüm veren siyah küf, çoğu zaman kömür tozu ile karıştırılabilir. Küfle temas sağlamak; küfün burun, gözler ve akciğerde rahatsızlık oluşturabilen mitotoksinler salmasına neden olur. Başka bir deyişle küf sporları, onu rahatsız etmememizi sağlamak için gaz çıkarır. Bu da solunum yolu rahatsızlıklarına yatkın olanlar açısından istenmeyen bir durumdur. Bu, küfü sildiğiniz zaman hapşırmaya veya öksürmeye başlamanın sebebidir.

İlginizi çekebilir: Evde kötü koku oluşumunu önlemek ve gidermek için kabartma tozu

Küf sporları, akciğer rahatsızlıklarına sebep olabilir ve evde rutubetin yaratacağı etkiler bu sebeple dikkate alınmalıdır. Öyle ki 1993-1994'te, Cleveland, Ohio'da bebeklerde alışılmadık bir pulmoner hemoraji salgını gerçekleşmesi sebebiyle araştırmacılar hasta olan bebeklerin evinde söz konusu stachybotrys chartarum mantarının yani siyah küfün varlığını tespit etti. Bu olay, ev/bina küflerine yönelik farkındalığı artırdı ve bu mantar tıp camiasının dikkatini çekti.

Evde küf neden oluşur? Evde küf olmaması için ne yapmalı?

Yemek yaparken ya da banyo sırasında biriken fazla nemden dolayı odalarınızda rutubet oluşumunu görmek mümkün. Oluşan fazla nem soğuk yüzeylerde birikerek küf ve rutubete sebep olur. Eğer oluşan rutubet binanın dış cephe izolesinden dolayı kaynaklanmıyorsa bir takım önemlerle odalarınızdaki rutubetten ve sebep olduğu küften kurtulabilirsiniz. Rutubet ve küf oluşumunun önüne geçmek için:

• Isı kaybını en aza indirmeye çalışın ve evinizi sürekli sıcak tutun.

• Havalandırma deliklerini kapamayın.

• Banyo yaparken ya da yemek yapma sırasında oluşan buharlanmalara engel olmak için muhakkak camı açarak havalandırın.

• Çamaşırlarınızı ev içinde kurutmamaya özen gösterin.

• Her gün düzenli olarak evinizi havalandırın.

• Ev içinde çok fazla bitki olması nemi arttıracağı için rutubete sebep olur. Bu yüzden bitkilerinizi cam ya da balkon önünde yetiştirmeye özen gösterin.

• Bozuk doğalgaz tesisatı ya da ısıtıcılar rutubete yol açabilir. Her odanın eşit ısınmasına dikkat edin.

• Fazla nem biriken yerleri kurulamayı ihmal etmeyin. Özellikle gün ışığı almayan köşeleri ve banyonuzdaki kuytu yerlerı sık sık temizleyin ve iyice kurulayın.

Küf nasıl temizlenir?

İdeal olan, küfü silerek temizlemeye çalışmak yerine onu yerleştiği yerden çıkarıp uzaklaştırmaktır. Küflü yüzeyin onarımı iki aşamayla yapılır. Küfün büyüdüğü alanın çıkarılması yani alçıpan veya diğer malzemelerin kesilip değiştirilmesi ve küfe neden olan suyun kaynağının bulunması gerekir. Küfü temizlemek kadar önemli bir şey varsa o da tekrar küf oluşumunu önlemektir. Küfü gidermeden önce sporların diğer odalara geçmesini önlemek için havalandırma sistemi kapatılmalıdır.

Siyah küf olabileceğini düşündüğünüz bir leke görürseniz, ona dokunmayın. Küfü bozmak, mantar sporlarının toksin salmasına neden olacaktır. Öncelikle küfü kontrol almak için küflü alanın üzerini kaplayabilirsiniz. Bunu yaparken bir torba ve koli bandı kullanabilirsiniz. Torbayla küflü yüzeyin üstünü kapatabilir, torbanın dış kenarlarından bantlayarak küfün üzerini kaplayabilirsiniz. Bunu yaparken bantların küfe temas etmemesine dikkat edin. Küfe müdahale edeceğiniz zaman ise öncelikle bir maske takın ve varsa evcil hayvanlarınızı ve evin diğer üyelerini odadan uzaklaştırın. Ardından su ile seyrelttiğiniz beyaz sirke ile küfü silin. İdeal olanı, küf temizliği için özel geliştirilmiş ev tipi temizleyicileri kullanmaktır. Eldiven kullanmayı asla ihmal etmeyin.

Referanslar: "Stachybotrys chartarum: The Toxic Indoor Mold" (2001) Şuradan alındı: https://www.apsnet.org/edcenter/apsnetfeatures/Pages/Stachybotrys.aspx

"What to Do If You Find Black Mold in Your Home" (2021) Şuradan alındı: https://www.marthastewart.com/7797407/black-mold-in-home-solutions