Dünyada saygın üniversitelerin yaptığı araştırmalar, günde 20 dakikalık egzersizin kalp-damar sorunlarının azaltılmasında balon-stent tedavisinden daha etkili olduğunu gösteriyor. Florence Nightingale Şişli Hastanesi’nden Uzm. Dr. Özgür Şamilgil, “Günümüzde hastaların büyük bölümüne balon ve stent uygulaması birlikte yapılıyor ve ileri derecede darlık bulunup başlangıç kısmından daralma olan büyük damarlara sıklıkla stent takılıyor” diyor. Kriterlerin uygun olduğu hastalarda risk fayda oranı by-pass cerrahisine göre daha iyi ise stent tercih ediliyor.

Gereksiz takılıyor

Hangi uygulamanın yapılacağına, hastanın mevcut hastalıkları, yaşı ve diğer kalp damarlarının durumları değerlendirilerek karar veriliyor. İleri koroner damar darlıkları olan hastaların yaklaşık üçte birinden fazlasına balon – stent işlemi uygulanabiliyor. Normal stent takılan yaklaşık 5-6, ilaç kaplı stent takılan her 20 kişiden 1’inin damarında tekrar daralma olabiliyor. Stentin en yararlı olduğu durumun, ani kalp krizi esnasında tıkanan damarın açılması olduğu belirtiliyor. Bu durum, hayat kurtarıcı olarak görülüyor ve ileride gelişebilecek kalp yetersizliği ve ritim bozukluğu gibi sorunları engelleyebiliyor. Dünyada yılda bir milyonun üzerinde stent kullanılırken (bir kişiye birkaç tane takılabiliyor) bunun yüzde 37’si ABD’deki hastalara takılıyor. Bu konuda dünyadaki yıllık pazar payının 6.4 milyar dolar olduğu belirtiliyor, bu meblağın her yıl yüzde 6.6 civarında büyüme ile 2016 - 2017 yılları arasında 8.2 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Dünyada ve Türkiye’de herhangi bir şikâyeti olmayan veya yapılan kalp testlerinde damar tıkanıklığına ait önemli bulguları bulunmayan kişilere check-up sırasında anjiyo yapılarak gereksiz stent uygulanabiliyor. ABD’de bir doktorun bu konuda görevini kötüye kullanmaktan 8 yıl hapis cezası aldığı belirtiliyor.

Stent ne zaman gerekli?

Yapılan bir çalışmada kalp krizinin ilk saatlerindeki anjiyo ile tıkalı damarı balon-stent ile açmanın çok büyük yararı bulunurken, krizin 3. gününden sonra anjiyo yapılan hastalara stent takmanın yararı olmuyor. Tek damarı tıkalı olduğu halde hiçbir şikâyeti olmayan hastaların olduğu araştırmalar, bu kişilere by-pass veya stent uygulamanın da yararı olmadığını gösteriyor. Ancak efor testi sırasında hastada ilk dakikalarda EKG değişiklikleri, göğüs ağrısı, tansiyon düşmesi gibi belirtiler olursa, by-pass ya da stent uygulanmasında yarar görülüyor. Ayrıca kalp adalesinin damar tıkanıklıklarına bağlı olarak zayıflaması ya da görüntüleme yöntemlerinde kalpteki damarlardan kan geçişinin az olmasının saptanması halinde de yapılan girişimin yararlı olduğu belirtiliyor.

Sorunları nasıl azaltabilirsiniz?

• Sigarayı kesmek, alkolü azaltmak, düzenli egzersiz yapmak ve 6 - 7 saat uyumak yüzde 35

• Balık ve sızma zeytinyağı tüketimine ağırlık vermek, Akdeniz diyeti uygulamak yüzde 25

• Karbonhidrat denilen rafinerize şekerli unlu gıdalar ile işlenmiş fazla pişirilmiş hayvansal gıda tüketimini azaltmak yüzde 30

• Kan basıncını normal düzeyde tutmak yüzde 20

• Stresle baş etme yolları ve hobiler bulmak yüzde 10

• Kandaki D vitamini düzeyini normal sınırlarda tutmak yüzde 10

• Varsa fazla kiloları vererek göbeklilik oranını düşürmek yüzde 10

Düzenli spor damar sertliğini önlüyor

2004 yılında saygın ABD dergisi “Circulation’da” yayımlanan ve Almanya Leipzig Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada, egzersizin; göğüs ağrısız yürüme mesafesi, kalp adalesine kan yayılımında artış, kalp krizi ve kalbe bağlı ölüm, inme, by-pass olma mecburiyeti, ağrıda ve hastaneye yatış ihtiyacında artış gibi unsurlar dikkate alındığında balon-stent tedavisine üstün olduğu gösteriliyor. Çalışma, önce 12 aylık süreyle 101 erkek hasta üzerinde günlük 20 dakikalık bisiklet egzersizi şeklinde uygulanıyor ve 12 aylık takip sonuçları yayımlanıyor.

Egzersizin üstünlüğü

2006’da 4 yıllık sonuçlar yine aynı dergide yayımlanıyor. Bu süre içerisinde balon-stent uygulaması yapılan hastalarda kalple ilgili 44 sorun saptanmışken, egzersiz grubunda bu sayının 23 olduğu görülüyor. Olaysız sağ kalım oranı ise balon-stent grubunda birinci yılda yüzde 70, dördüncü yılda yüzde 50 iken, egzersiz grubunda birinci yılda yüzde 88, dördüncü yılda ise yüzde 70 olarak belirleniyor. Bu durum egzersizin üstünlüğünün zamanla da devam ettiğini gösteriyor.

Sadece darlığı düzeltiyor

Stentler sadece kondukları noktadaki darlığı düzeltiyor, egzersiz (ve yaşam tarzı değişiklikleri) ise damarın diğer kısımlarındaki damar sertliğinin ilerlemesini yavaşlatıp durdurarak yeni yan dalların gelişmesini sağlamaya yarayarak damar genişletici, iltihap giderici ve kan sulandırıcı maddelerin

üretimini arttırıyor.

Hazırlayan: Ceyda Erenoğlu