Bu içerik Avukat Yıldız Argün tarafından kaleme alınmıştır.

Nişanlılık, evlilik yolunda önemli bir adım olsa da her zaman evlilikle sonuçlanmayabiliyor. Peki, nişan bozulduğunda tarafların birbirine verdiği hediyeler ve yapılan harcamalar ne olacak?

Nişanın bozulması halinde maddi tazminat istenebilir mi?

Türk Medeni Kanunu’nun 120. maddesine göre, “Nişanlılardan biri haklı bir sebep olmaksızın nişanı bozduğu veya nişan taraflardan birine yükletilebilen bir sebeple bozulduğu takdirde; kusuru olan taraf, diğerine dürüstlük kuralları çerçevesinde ve evlenme amacıyla yaptığı harcamalar ve katlandığı maddî fedakârlıklar karşılığında uygun bir tazminat vermekle yükümlüdür. Aynı kural nişan giderleri hakkında da uygulanır.” Tazminat isteme hakkı yalnızca nişanlıya değil, onun anne ve babasına veya onlar gibi davranan kişilere de tanınmıştır. Ancak bu kişilerin talepleri, yalnızca yaptıkları nişanla ilgili harcamalarla sınırlı olabilir.

Nişanın bozulması halinde manevi tazminat istenebilir mi?

Türk Medeni Kanunu’nun 121. maddesine göre, "Nişanın bozulması yüzünden kişilik hakkı saldırıya uğrayan taraf, kusurlu olan diğer taraftan manevî tazminat olarak uygun miktarda bir para ödenmesini isteyebilir." Manevi tazminat ise maddi tazminattan farklı olarak yalnızca nişanlılara tanınmış bir hak nişanın bozulması yüzünden kişilik hakları zedelenen taraf, kusurlu olan diğer nişanlıdan manevi tazminat talep edebilir. Ancak anne, baba veya onlar gibi davranan kişiler manevi tazminat isteyemez. Maddi tazminat ile manevi tazminat birbirinden farklıdır; manevi tazminat, kişinin yaşadığı duygusal zararın giderilmesine yöneliktir. Manevi tazminat ödemesi gereken tarafın kusurlu olması gerekmektedir. Manevi tazminat isteyen nişanlının kusursuz olması aranmamakla birlikte kusurun diğer nişanlıdan daha az olması yeterli olur.

Nişanın bozulması halinde hediyelerin iadesi istenebilir mi?

Kanuna göre nişanlılık evlenme dışındaki bir sebeple sona ererse, nişanlılar veya anne-babaları tarafından verilen “alışılmışın dışındaki hediyeler” geri istenebilir. Bu düzenlemede hediyenin değeri önem taşır.

“Alışılmışın dışındaki hediyeler”, tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına göre yüksek değerde kabul edilen mallardır. Örneğin, pahalı mücevherler, otomobil ya da gayrimenkul bu kapsama girebilir. Buna karşılık, örf ve adet gereği verilen, tarafların mali durumuyla uyumlu hediyeler geri istenemez. Örneğin, nişan pastası, çiçek, ya da makul değerde bir yüzük bu kapsamda değerlendirilmez. Hediyenin “alışılmış” ya da “alışılmışın dışında” olup olmadığını hâkim, tarafların sosyal ve ekonomik durumlarına, örf ve adete, hediyenin değerine ve günün koşullarına göre takdir eder.

İade davasında zamanaşımı süresi nedir?

Nişanlılığın sona ermesinden doğan dava hakları “bir yıl” içinde kullanılmalıdır. Yani, hediyelerin iadesi ya da tazminat talepleri, nişanın bozulmasından itibaren bir yıl içinde dava konusu yapılmazsa zamanaşımına uğrar.

Kimler hediyeleri geri isteyebilir?

Hediyelerin iadesini yalnızca nişanlılar değil, onların ana-babaları veya onlar gibi davranan kişiler de isteyebilir. Ancak bu hak sadece “alışılmışın dışındaki” hediyelerle sınırlıdır. Ailelerin birbirine verdiği, örf gereği sunulan hediyeler ise geri alınamaz.

Nişanın bozulması yalnızca duygusal değil, hukuki sonuçlar da doğurabilir. Türk Medeni Kanunu’na göre tarafların mağdur olmaması için hem tazminat hem de hediye iadesi hakları düzenlenmiştir. Ancak bu hakların kullanılabilmesi için bir yıllık zamanaşımı süresine dikkat edilmesi gerekir.

Nişanın sona ermesiyle ilgili uyuşmazlıklarda her olayın kendine özgü koşulları bulunduğundan, en doğru adımı atabilmek için bir hukukçudan destek alınması önerilir.