Bu içerik Uzm. Veteriner Hekim Dr. Onur Ülgenalp tarafından kaleme alınmıştır.

Hayvanlar, insanlarda olduğu gibi birçok sağlık sorunuyla karşılaşabilir ve bunların arasında kanser en ciddi hastalıklardan biri olarak öne çıkar. Kanser, hücrelerin kontrolsüz bir şekilde çoğalması sonucu ortaya çıkan ve genellikle ölümcül olabilen bir hastalıktır. Hem evcil hem de vahşi hayvanlar kanserden etkilenebilir ve bu durum onların yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir.

Hayvanlarda kanserin nedenleri nelerdir?

Hayvanlarda kanserin nedenleri çok çeşitli olup, genetik, çevresel ve yaşamsal faktörlerle ilişkilidir. Genetik faktörler bazı hayvan ırklarının belirli kanser türlerine daha yatkın olmasına neden olabilir. Örneğin Golden Retriever cinsi köpekler lenfomaya, Boxer cinsi köpekler ise mast hücreli tümörlere daha duyarlıdır. Bunun yanı sıra, çevresel etkenler de önemli rol oynar. Tarım ilaçları, böcek ilaçları ve endüstriyel kimyasallar gibi zararlı kimyasallar, radyasyon ve çevre kirliliği gibi faktörler hayvanlarda kanser riskini artırabilir. Ayrıca, beslenme alışkanlıkları da risk faktörleri arasında yer alır; işlenmiş gıdalar ve yüksek yağlı diyetler kanser riskini artırabilir.

Yaş da bir diğer önemli etkendir. Hayvanlar yaşlandıkça bağışıklık sistemleri zayıflar ve DNA hasarları birikir, bu da kanser riskini artırabilir. Hormonal dengesizlikler de bazı kanser türlerini tetikleyebilir. Ayrıca, sigara dumanına maruz kalma ve obezite gibi diğer faktörler de hastalık riskini yükseltebilir.

Hayvanlarda kanserin belirtileri nelerdir?

Kanserin erken teşhisi başarılı bir tedavi süreci için kritik öneme sahiptir. Hayvan sahiplerinin dikkat etmesi gereken bazı belirtiler şunlardır: İştahsızlık, ani kilo kaybı, halsizlik ve azalmış aktivite kanserin genel belirtileri arasında yer alır. Kusma ve ishal gibi sindirim sorunları, nefes almada zorluk veya öksürük, idrar ve dışkılama alışkanlıklarındaki değişiklikler de uyarıcı olabilir. Ciltte görülen şişlikler, iyileşmeyen yaralar, anormal kanamalar ve ağızda oluşan yaralar da kanser belirtileri arasında sayılabilir. Ayrıca, topallama, gözlerde şişlik ve nöbet gibi fiziksel ve davranışsal değişiklikler de hastalığın işaretleri olabilir.

Hayvanlarda kanser nasıl önlenilir?

Kanserin tamamen önlenmesi zor olsa da, riski azaltmak ve erken teşhis şansını artırmak mümkündür. Evcil hayvanların düzenli veteriner kontrolleri, sağlıklı bir yaşam tarzı ve dengeli beslenme önemlidir. Evcil hayvanların yılda bir, yaşlı hayvanların ise 6 ayda bir veteriner hekim tarafından kontrol edilmesi önerilir. Ayrıca, sigara dumanından kaçınmak, aşırı güneş ışınlarına maruz kalmamak ve düzenli olarak parazit kontrolleri yaptırmak da hayvanların sağlığını korumak için önemlidir.

Kanser tarama testlerinin sıklığı hayvanın yaşı, ırkı ve sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Veteriner hekim hayvanınız için uygun tarama programını belirleyecektir. Bu tarama testleri arasında fiziksel muayene, kan ve idrar testleri, görüntüleme teknikleri (röntgen, ultrason, BT, MR) ve biyopsi yer alır.

Hayvanlarda kanserin tanı ve tedavi süreci nasıldır?

Kanser tanısı koymak genellikle birkaç adımda gerçekleşir. Fiziksel muayene ve anamnezle başlayan süreç, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemleriyle desteklenir. Şüpheli durumlarda biyopsi yapılır ve bu testler sonucunda kesin tanı konur.

Tedavi yöntemleri kanserin türü ve evresine bağlı olarak değişir. Cerrahi müdahale tümörlerin çıkarılması için uygulanır. Kemoterapi ve radyoterapi kanser hücrelerini yok etmek veya büyümelerini durdurmak için kullanılır. İmmünoterapi hayvanın bağışıklık sistemini kanser hücreleriyle savaşması için desteklerken, hedefe yönelik tedaviler kanser hücrelerinin belirli özelliklerini hedef alır. İlerlemiş vakalarda palyatif bakım uygulanarak hayvanın yaşam kalitesi artırılır ve ağrıları hafifletilir.

Sonuç olarak, erken teşhis ve uygun tedaviyle birçok hayvan kanserle başarılı bir şekilde mücadele edebilir ve uzun, kaliteli bir yaşam sürdürebilir. Evcil dostlarınızda herhangi bir kanser belirtisi fark ederseniz, vakit kaybetmeden veteriner hekime başvurmanız hayati önem taşımaktadır.