Tüp bebek tedavisindeki başarısızlıklar, genellikle iki başlık altında incelenir;

• birkaç denemeye rağmen embriyo kalitesinin kötü olduğu durumlar,
• kaliteli embriyo transferine rağmen hamile kalamayanlar.

Tüp bebek tedavisinde iyi embriyo elde edilemediğinde ne yapılır?

Embriyo kalitesi kötü olduğunda, sonucu değiştirecek çok fazla yöntem bulunmamaktadır ancak çiftlerde herhangi bir kromozom anormalliği olup olmadığına dair genetik incelemeler yapılması gerekebilir. Bazen kadında veya erkekte dengeli olarak taşınan kromozom bozukluklarına (translokasyon) rastlanabilir. Bu gibi durumlarda oluşacak olan döllenmiş yumurtaların %80′inden fazlası anormal veya taşıyıcı olacaktır.

Eğer yumurtalık kapasitesi iyiyse ve buna bağlı olarak fazla sayıda embriyo elde edilebiliyorsa, Preimplantasyon Genetik Tanı (PGD) yapılarak sağlıklı embriyoyu bulup rahim içine yerleştirmek yararlı olabilir. Genetik herhangi bir problemi olmayan ancak tekrarlayan kötü embriyo kalitesi olan olgularda ise çeşitli yöntemler denenmiş ancak bunların etkinliği ve/veya güvenilirliği kanıtlanamamıştır. Bu yöntemlerin arasında Sitoplazma transferi, Ko-Kültür’ler, embriyo yapıştırıcı (embriyo glue) ve destekli yuvalama sayılabilir.

Tekrarlayan kötü embriyo kalitesinin genelde nedeni yumurtalara bağlıdır. Çok nadiren sperm kalitesizliğine bağlı olabilir. Özellikle Azospermik erkeklerden testlerde alınan olgunlaşmamış (spermatid) spermler ile dölleme yapıldığında embriyo kalitesi kötüdür ve bu embriyoların transferi ile gebelik elde edilme şansı yoktur. Eğer genetik inceleme de normal çıkacak olursa bu çiftlerde genellikle yumurtalık seviyesinde bir genetik problem olabilir ki bunun da tamiri mümkün değildir. Ancak donör yumurta ile uygulama yapılabildiğinde gebelik mümkün olacaktır.

Kaliteli embriyolara rağmen hamile kalınamadığında ne yapılır?

İyi kalitede embriyo transferine rağmen gebe kalamayan çiftlerde ise başka araştırmaların yapılması gerekebilir. Bunların başında rahim içinde herhangi bir anormallik olup olmadığının değerlendirilmesi amacı ile histeroskopi yapılmasıdır.

Histeroskopi, ışıklı bir teleskop yardımı ile rahim içine girilerek rahim su ile şişirilmesinden sonra içine gözle bakılması işlemidir. Histeroskopi de daha önce gözden kaçmış olan miyom, polip veya yapışıklıklar görülebilir. Bunların aynı anda histeroskopi ile tedavisi de çoğu zaman mümkündür. Kötü embriyo transfer tekniği veya zor embriyo transferi de gebelik oranlarını düşürecektir.

Embriyo transferleri hep zor olan kadınlarda rahim ağzının genişletilmesi veya histeroskopi ile tıraşlaması yapılabilir. Tüpleri tıkalı olan kadınlarda eğer tüplerin içinde su birikmiş ise (hidrosalpinks) bu tüplerin yeni bir tüp bebek denemesinden önce çıkarılması gerekir. Bu şekildeki tüplerin mevcudiyeti tüp bebekteki başarıyı yarı yarıya azaltacaktır. Eğer embriyo transferleri hep 2 veya 3. günlerde yapılmış ise, gecikmiş bir embriyo transferinin (Blastokist transferi) yararı olabilir. Bu şekilde daha önceki denemelerinde başarısız olan çiftlerde gebelik oranları artırılabilmektedir.

Bu sayılanların dışında antifosfolipid taramalarının veya tüp bebek tedavisi sırasında verilecek olan kan sulandırıcı ajanların herhangi bir yararı gösterilmemiştir.

Preimplantasyon genetik tanı ise bu grup hastalarda bilgilendirici olmasına rağmen gebelik oranlarında herhangi bir artışa neden olmaz.

Azospermik erkeklerde testislere kök hücre nakli mümkün mü?

Azospermik yani menide sperm olmaması durumunda bugünün teknolojisi TESE adı verilen bir cerrahi yöntem ile testislerden sperm bulunduğu takdirde mikroenjeksiyon işlemi ile gebelik olasılığı tanımaktadır. Bir tür tüp bebek uygulaması olan bu işlem maalesef cerrahi olarak testis içinde sperm bulunmayan olgular için herhangi bir çözüm getirmemektedir. Bu çiftlere bugün için önerilen beklemek ve teknolojinin gelişmesi ile yarın neler olacağını görmektir.

TESE işleminde de sperm bulunmayan Azospermik erkeklerde ise kök hücreler dahi kaybolmuş olduğundan bu teknik en azından kendi kök hücrelerinin nakli bugün için mümkün değildir. Ancak vericiden alınan kök hücrelerin testis içine nakli belki gelecekte mümkün olacaktır. Beklenen teknolojik gelişmelerden biri de embriyona kök hücrelerden gamet yani döl hücresi yapımıdır (stem cell derived gametes). Burada klonlama gibi tekniklerin gereksinimi uygulamayı zorlaştırmakta ve etik tartışmalara yol açmaktadır.