Özellikle hamilelik döneminde ihtiyaç duyulan minerallerden biri olan çinkonun, insan vücudu için önemi ve eksikliğinde ortaya çıkan sağlık sorunları ancak 1960’lı yılların başında ortaya çıktı. Büyüme ve gelişimin yavaşlaması, ciltte döküntüler, bağışıklık sistemi bozuklukları gibi birçok hastalığa yol açan çinko eksikliğinin tedavisi mümkün. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Senai Aksoy hamilelerde çinko alımının önemini anlatıyor:

Hamilelikte çinko neden gerekli?

Çinko, proteinlerin ve hücre zarının yapısında yer alan minerallerden biri. Bununla birlikte, genlerin sorumlu olduğu proteinleri üretmesi üzerinde de etkili. Ayrıca vücudumuzda yeterli miktarda çinkonun bulunması 100’den fazla enzimin sağlıklı ve düzgün bir şekilde işlevini yerine getirebilmesini sağlar.

Eksikliği ise proteinlerin dengelenmesini sağlayan hücrenin işlevinin bozulmasına ve hasar veren durumlara karşı hassas hale gelmesine yol açar.

Hamilelikte çinko eksikliği nelere sebep oluyor?

İnsan vücudu için çinkonun ne kadar önemli olduğu genetik bir hastalık olan Acrodermatitis Enteropatica’nın keşfedilmesinden sonra ortaya çıktı. Hastalığın seyrinde çinko emilimi ve dolaşım bozukluğu görülür.

Geçmişte bu hastalığa yakalanan çocuklar erken yaşlarda kaybediliyordu. Fakat hastalığın ve nedeninin keşfinden sonra tedavi, çinko takviyesiyle kolayca yapılabiliyor.

Aşırı derecede çinko eksikliğinde ortaya çıkan sorunlar şunlar:

• Çocuklarda büyüme ve gelişimin yavaşlaması ya da tamamen durması
• Cinsel gelişimin gecikmesi
• Ciltte döküntüler
• Şiddetli ishal
• Bağışıklık sistemi bozuklukları
• Yara iyileşmesinde gecikme
• İştahsızlık
• Tat alma duyusunda bozulma
• Gece körlüğü
• Gözün kornea tabakasında şişme ve bulanıklaşma
• Davranış bozuklukları

Sıralanan çinko eksikliği belirtileri neredeyse sadece Acrodermatitis Enteropatica hastalığında görülür. Aldığı besinlerden yeteri kadar çinko alamayan kişilerde bu belirtilere rastlanmazken, kronik ishal ve şiddetli çinko eksikliği durumlarında yukarıdaki belirtiler ortaya çıkabilir.

Çinko kimler için daha önemli?

• Yenidoğanlar ve çocuklar
• Hamile ve emziren anneler (Özellikle 20 yaşından küçük anne ve anne adayları)
• Çeşitli nedenlerle ağızdan beslenemeyip hastane koşullarında damardan beslenmesi gereken kişiler
• Anoreksiya Nevroza gibi şiddetli beslenme bozukluğu olan kişiler
• Çölyak hastalığı ya da kısa bağırsak sendromu gibi hastalığı olanlar
• Crohn ya da Ülseratif Kolit gibi kronik bağırsak hastalığı olanlar
• Alkolikler
• Orak hücreli anemi adı verilen kan hastalığı olanlar
• 65 yaş üstü kişiler
• Vejetaryenler

''Hamilelikteki yaşanan çinko eksikliği, bebeğin gelişimini olumsuz yönde etkiler. Ayrıca bebeğin ''Nöral Tüp Defekti'' olma riskini de artırır. Bunu önlemek için beslenmenize dikkat etmelisiniz.''

Çinkonun hamilelikteki önemi

Hamilelik döneminde vücudun çinko ihtiyacı artar. Bu dönemde yeterli miktarda çinko almanız, DNA ve protein yapısında önemli rol oynar. Bundan dolayı hücre yapımının son derece hızlı olduğu hamilelik döneminde, çinko alımı çok derece önemlidir. Hamile olmayan 19 yaşından büyük bir kadının günlük çinko gereksinimi günde 8 mg’ken hamilelikte bu oran 11 mg’ı bulur. Emziren bir annenin günde 12 mg çinko alması gerekir. Kesin bir kanıt bulunmamasına rağmen, hamilelikte çinko eksikliğinin erken doğum ve düşük doğumla ilgili olabileceğini gösteren çalışmalar mevcut.

Çinko hangi besinlerde var?

Çinko en çok et ve deniz ürünlerinde bulunur. Çinko açısından en zengin besin maddelerinin başındaysa istiridye gelir. Fakat hamilelikte çiğ istiridye ve diğer deniz kabuklularının yenilmesi tavsiye edilmediğinden çinko gereksiniminizi diğer gıdalardan karşılamalısınız. Vejetaryen beslenen kadınların hamilelik döneminde yeterli çinko alamama olasılığı var. Bu gibi durumlarda çinkoyla desteklenmiş mısır gevreği, müsli gibi gıdaların tüketilmesi yararlı olabilir.