Kolik nedir?

İnfantil kolik, iyi gelişen sağlıklı bebeklerde, daha çok akşam saatlerinde görülen, ataklar halinde ortaya çıkan, etyolojisi tam olarak aydınlatılamamış, aşırı ağlama ile karakterize bir sendromdur.

Kolik için tanımlama kriterleri şunlardır: İlk haftalarda başlayan en az 3 haftadır süren, günde 3 saatten fazla ve haftada 3 günden fazla ataklar halinde belirli bir sebep olmaksızın, öğleden sonra veya akşam saatlerinde görülen aşırı ağlamalar. İnfantil kolik görülme sıklığı kaynaklarda yüzde 10-40 arasındadır.

İnfantil koliğin nedenleri

Gastrointestial nedenler: Kalınbağırsakta gaz yapımının arttığı ve yutulan havanın bağırsak duvarında gerilmeye neden olduğu ileri sürülmüştür. Ancak ataklar sırasında yapılan tetkiklerde diğer bebeklere göre bağırsak içeriğinin farklı olmadığı görülmüştür.

Biberonla beslenme, yatay pozisyonda beslenme, beslenme sonrası gaz çıkarmama infantil kolik nedeni olabilir.

1. Psikososyal faktörler: Anne ile bebek arasındaki iletişimin ve yakınlaşmanın azalması neden olarak gösterilmektedir. Annenin doğumda, doğum öncesi ve sonrası psikolojik durumunun infantil kolik oluşmasına katkıda bulunduğunu gösteren çalışmalar vardır. Genç anne, annenin eğitim düzeyi, baba ile birlikte yaşamama, sosyal desteğin yetersiz olması da diğer faktörlerdir. Kolikli bebeklerin anneleri incelendiğinde daha sinirli, tahammülsüz oldukları ve bebek ile iletişimlerinin daha kötü olduğu tespit edilmiştir.

Ayırıcı tanı

Kabızlık, anal fissür, reflü hastalığı, orta kulak ve idrar yolu enfeksiyonları, inek sütü alerjisi, parmağa saç turnikesi, aşırı sıcak dış ortam.

Tedavi

Tedavide ailelere 3-4 aydan sonra geçeceği, bunun mutlak bir hastalık olmadığı, prognozunun iyi olduğu, bebeğin gelişiminin normal olarak devam edeceği ve bebeğe karşı daha sakin yaklaşmaları gerektiği anlatılmalıdır.

İlaç tedavisi

Bağırsak düz kaslarında gevşemeye neden olan ilaçlar: Bu ilaçların etkili olduğu ama bazen nöbet, bayılma, solunum durması, morarma, kas zayıflığı bildirilmiştir. Yan etkileri nedeniyle bu ilaçlar artık kullanılmamaktadır.

Simetikon: Gaz baloncuklarının yüzey gerilimini değiştirerek birleşmelerini önleyerek gaz atılımını sağlar. Emilmediği için sistemik yan etkisi yoktur.

Antiasitler: Reflu açıklanamayan ağlamaların, irritabilitenin yaygın nedeni değildir. Bu nedenle infantil koliğin tedavisinde asit baskılayıcı ilaçlar önerilmez. Kolik reflüden ayrılmalı, bu ayrım yapılmadan antiasitler başlanmamalıdır.

Masaj: Bebeğin rahatlamasını ve uyumasını sağlar, kolik semptomları üzerinde etkilidir. Anne ile bebek arasındaki iletişimi kuvvetlendirerek bebeğe daha doğru yaklaşmasına yardımcı olur.

Diğer tedavi seçenekleri

• Anne sütü: Anne sütü alan bebeklerde formula ile beslenen bebeklere göre infantil koliğin daha sık görüldüğüne dair yayınlar olsa da net bir fikir birliği yoktur. Ayrıca annenin kullandığı çay, sigara ve alkol de kolik riskini artırır.

• Bitkisel çaylar: Bağırsak düz kaslarında gevşeme sağlayarak kolik şikâyetlerinde gerilemeye neden olur. Rezene, papatya, mine çiçeği, meyan kökü, limon yağı, tarçın, karanfil, dereotu, zencefil, nane, civanperçemi, kakule, ıhlamur, kedi nanesi, sinameki ve benzeri çaylarının etkinlikleri değerlendirilmiştir. Bu çaylar tek tek kullanılabildiği gibi karışım halinde de kullanılabilir.

Laktozsuz formula kullanımı

Sindirilemeyen sütün bağırsakta fermente olması sonucu ortaya çıkan fazla hidrojen gazının bağırsaklarda gerilmeye neden olduğu, bunun da koliğe neden olduğu yönündeki hipotez nedeniyle kolikli bebeklerde kullanılmış, ancak beklenen fayda görülmemiştir.

Ayrıca laktoz intoleransı da olabileceği düşünülerek laktazlı mama kullanılması veya öğünlere laktaz veya sindirim enzimi ilavesi yapılması önerilmiştir.

Probiyotiklerin diyete eklenmesi

Uzun süredir erişkinlerde probiyotikler birçok faydasından dolayı güvenle kullanılmaktadır. Bağırsak florasının düzenlenmesi, özellikle allerjenlere karşı duyarlılığı etkilemektedir. Bağırsak mikroflorasının düzenlenmesi bağırsak hareketlerini de düzenleyebilir.

Süt çocuğu koliğinde geçici rahatlatma sağlayan uygulamalar

• Araba ile gezmeye çıkarmak
• Yumuşak masajlar
• Kucakta sarmalayarak taşımak
• Saç kurutma makinesi ya da elektrik süpürgesi sesi
• Su sesi ya da ortam değişikliği yaratmak
• Ninni söylemek
• Banyo yaptırmak

Süt çocuğu koliğinde uygulamada sık yapılan hatalar

• Üriner enfeksiyonu tanısını atlamak
• Hemen bebeğe ilaç ya da bitkisel çay başlamak
• Hemen emziren annenin diyete sokulması
• Bebeğin aç kaldığı düşünülerek mama desteği yapılması
• Gereksiz yere alınan pahalı araçlar (Vibrasyonlu beşik vb.)

Sonuç olarak infantil kolik çok sık görülmesine rağmen anne-baba tarafından dayanılması, hekimler açısından da çözülmesi zor olan bir durumdur. Birçok olguda sadece sabır, direnme ve zaman olayı çözmek için yeterlidir.

Prof. Dr. Vildan Ertekin

Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Gastroenteroloji Bilim Dalı Başkanı