"Plazma Bağışı" farkındalığı

Pandemi; yaşam biçimimizi çoğumuzun rutinlerini değiştirdi. Sevdiklerimizi kaybettik. Ölenler ve ardında bıraktıkları yakınları için yüreklerimiz yandı. Covid-19 nedeniyle yaşam mücadelesini verenler için kaygılandık ve kuşkusuz bu süreci atlatıp iyileşenler adına mutlu olduk. Bu süreçte, farklı tedavi seçenekleri, farklı ülkelerden ve elbette ülkemizde aşı çalışmalarını umutla takip ettik. Farklı tedavi seçenekleri duyuldu; tartışma konusu olan, umut veren seçenekler oldu. Bunlardan biri 'İmmun Plazma Bağışı'… Bu noktada dikkatimi sosyal medya ortamında yapılan çağrılar çekti.

"... hastanede tedavi gören yakınımız için immün plazma tedavisi için bağışçı aranıyor. Kan grubu. Hasta yakını ismi. İletişim bilgisi"

Temel soru şu: Neden bu nitelikte bağış talepleri sosyal medya aracılığıyla bulunmaya çalışılıyor? Hasta yakınlarının çağrılarını ileteceği hızlı ve etkin bir birim mi yok? Plazma mı yok? Ya da yeterli bağışçı mı yok? Bilimsel sonuçlarına ilişkin bir ikilem mi mevcut?

Tüm bu sorulara Kızlay'ın yanıtı ise net: Kızılay, bu noktada sistemin etkin kullanıldığını iletiyor. Bağışa ihtiyacın her zaman mevcut olduğunu, bugüne kadar yapılan plazma bağış oranın da çok yüksek olduğunun altını çiziyor. Ancak sürecin nasıl işlediği konusunda daha fazla farkındalığa ihtiyaç olduğu anlaşılıyor.

Plazma bağışına ilişkin farklı görüşler de mevcut

Bir kısım uzmanlara göre ise; bu tedavi seçeneği ile ilgili farklı görüşler de mevcut. Plazma bağışına ilişkin standart bir protokol, plazma kalitesi, doğru karşılaştırmalarına ilişkin bir netlik yok. Plazma bağışı öncesi ve sonrasına ilişkin daha fazla bilimsel çalışmalara ve doğrulamalara ihtiyaç var. Plazma bağışlarının Uluslararası protokollere uygun olarak özenle, gerekli donanım ve koşullarda uygun olması gerekiyor ve mutlaka Dünya Sağlık Örgütü'nün doğruladığı standart bir protokolünün olması gerektiğinin altı çiziliyor. Kızılay'a göre ise; salgın sürecinde plazma bağışında olumlu geri bildirimler alınıyor. Kuşkusuz bu tedavi seçeneği, mutlak ve kesin iyileştiren bir tedavi seçeneği olarak sunulmasa da Kızılay yetkililerin vurguladığı söylemlere göre bağış oranı yüksek ve iyileşen hasta sayısı ise umut verici.

İmmün plazma tedavisi nedir?

Covid-19 tanısı konulan, tedavi sürecinin ardından iyileşen hastalardan Kızılay tarafından toplanan kan plazmasının kritik durumda olan hastalarda kullanılması yoluyla gerçekleştirilen tedavi yöntemidir.

Covid-19 tanısı konulan hastalar için kimler plazma bağışında bulunabilir?

• Ulusal mevzuata göre tam kan bağışı şartlarını ve Covid-19 İmmün Plazma Tedarik ve Klinik Kullanım Rehberi gerekliliklerini sağlayan bağışçılar,

• 18-60 yaş arası bağışçılar,

• Erkek ya da gebe kalmamış kadın bağışçılar,

• Daha önce kendilerine kan transfüzyonu yapılmamış bağışçılar,

• Covid-19 hastalığına yakalanmış ve sonrasında iyileşmiş bireyler,

• Bağışçı adayının Covid-19 hastalığı tanısı aldığına dair laboratuvar test sonucu olmalıdır.

Koşullar nedir?

• Klinik olarak iyileşmenin üzerinden en az 14 gün geçmiş olması,

• 2 adet PCR test sonucu negatifliğinin (testlerden birisi son 48 saat içerisinde yapılmış olmalı) olması gerekmektedir.

• Klinik iyileşmenin üzerinden 28 gün geçti ise test negatifliği şartı aranmıyor.

Tedavi ücretli mi?

Bu tedavi ücretsizdir. Tüm masraflar Sağlık Bakanlığı tarafından karşılanıyor

Plazma bağışının, bağışçı için riski var mı?

Kanın ayrıştırılması için kullanılan setler tek kullanımlık ve sterildir. Setler kapalı sistem olarak çalışılıyor.

Bir bağışçıdan ne sıklıkla plazma alınabilir?

İmmün plazma bağışı, iyileştikten en az 14 gün sonra, en fazla 3 y içerisinde yapılabilir. En az 10 gün ara ile bir ay içerisinde en fazla 3 kez olmak koşuluyla 3 ay içerisinde toplam 8 kez immün plazma bağışı yapılabilyor.

Plazma bağışı süreci ve transfer süreci nasıl işliyor?

Kızılay'ın aktarımına göre, iyileşen ve ardından negatif sonuç alan iyileşen hastalara en hızlı şekilde iletişime geçiliyor. Hatta gönüllü bağışçı adaylarına randevu verilerek kan merkezlerine davet ediliyor. Kriterlere uygun olan bağışçılardan plazma bağışı kabul ediliyor. Hastanelerden gelen talepler doğrultusunda plazma ürünlerinin transferi gerçekleştiriliyor.

Bu konuda bir uyarıda da bulunuluyor. Plazma talebinin hasta yakını veya hasta tarafından yapılamayacağı. Bu nitelikte taleplere, hastaneler ile Kızılay arasındaki kan talep sistemi üzerinden cevap verdiğini vurguluyor. Bu noktada bir iletişim bilgisi de iletiliyor Alo 168 çağrı merkezi. Veya immün plazma bağışçı formunu doldurarak kan merkezlerinde bağış yapmak için randevu almak mümkün.

"19 bin 198 kişi plazma bağışı yaptı"

Süreç bu şekilde. Türk Kızılay Genel Başkanı Dr. Kerem Kınık, bağışçı olma konusunda duyarlılığın altını çizerek "Uygun kriterleri sağlayan bir kişi yaklaşık 5 kişiye şifa olabiliyor. İlk vaka görüldükten sonra en hızlı immün plazma bağışı alıp en hızlı immün plazma tedavisi yapan ülkeyiz. İyileşmiş olan vakalara ulaşma başarımızı yüksek. Sağlık Bakanlığı ile ciddi bir eşgüdüm içerisindeyiz. Ortak bir veri tabanını kullanıyoruz. Şu ana kadar Covid-19 geçirmiş ve iyileşmiş yaklaşık 144 bin kişiye Kızılay doğrudan ulaştı. Yaklaşık 19 bin 198 bağışçı bu süre içerisinde immün plazma bağışı yaptı" diyor.

Farklı görüşler, açıklamalar ve rakamlar ve geri bildirimler bu şekilde. Pandemi nedeniyle umuda, daha fazla duyarlılığa, farkındalığa ihtiyacımız var. Kesin bir tedavi seçeneğinin bulunup salgının son bulması dileğiyle.