Vajina girişinde şişlik, şişlikten kaynaklanan ağrı ve kızarıklık şikayetlerine sebep olan Bartholin kisti, birçok kadının yaşadığı sorunlar arasında yer alıyor. Üstelik tedavisinin ardından ne yazık ki bu kistin tekrarlama ihtimali var. Acıbadem Fulya Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı - Tüp Bebek Koordinatörü Prof. Dr. Faruk Buyru, Bartholin kisti ile ilgili merak ettiğimiz soruları yanıtladı.

Öncelikle kist hakkında bilgisi olmayanlara kısaca anlatmak gerekirse... Bartholin kisti nedir?

Bartholin bezleri, vajina girişinde iki yanda bulunan bezelye büyüklüğünde organlardır. Bezler, 0.5 cm büyüklüğündedir ve yaklaşık 2.5 cm uzunluğunda bir kanalla vajina girişine açılırlar. Cinsel ilişkiyi kolaylaştıran, ilişki esnasında ağrı oluşmasını engelleyen vajinayı kayganlaştırıcı bir salgı oluştururlar. Normalde bu bezleri elle hissetmek mümkün değildir ancak özellikle enfeksiyon nedeniyle kist kanalı tıkandığında, bu kanal şişer ve 4-5 cm büyüklüğüne ulaşan bir kist halini alır.

Tıkanıklık dışında Bartholin kistinin nedenleri nelerdir? Ve kişi şişliğin Bartholin kistine işaret ettiğini nasıl anlar? Bartholin kistinin belirtileri nelerdir?

Bartholin kisti; bartholin bezinin salgıladığı sıvıyı vajinaya aktaran kanalın herhangi bir nedenden dolayı tıkanması sonucu gelişir. Sıvı boşalamayınca Bartholin bezinin içinde birikmeye başlar ve bunun sonucunda da Bartholin kisti oluşur. Bartholin kistinin nedeni kist kanalının tıkanmasıdır. Bu travma, tahriş veya enfeksiyona bağlı olarak oluşabilir. Olaya enfeksiyon da eklenirse abse halini alır. Tek taraflı veya her iki yanda kızlık zarının hemen dış kısmında şişlik en önemli belirtidir. Gerek kist, gerekse abse şiddetli ağrıya neden olur. Şişlik, kızarıklık ve ağrı en önemli belirtileridir. Ağrı o kadar şiddetlidir ki oturmak hatta yürümek bile çok ızdıraplıdır. Kist veya absenin olması durumunda cinsel ilişki mümkün değildir. Küçük kistler ilişkiye engel olmasa da, ilişki esnasında ağrı oluşur. Enfeksiyona bağlı olarak yüksek ateş, titreme, halsizlik de görülebilir.

Bartholin kistinin tedavi yöntemleri nelerdir? Tedavinin ardından bazı hastalarda bu kistin tekrar ettiğini biliyoruz. Peki Bartholin kisti neden tekrarlar? Tekrar riskini azaltmak için ne yapılmalıdır?

Küçük ve herhangi bir şikayete yol açmayan kistlerde tedaviye gerek yoktur. Her ne kadar enfeksiyon olsa da antibiyotikler tek başına yeterli değildir. Bu nedenle kist veya abse bir an önce boşaltılmalıdır. Lokal veya genel anestezi altında kist açılır ve içindekiler dışarıya akıtılır. Sadece boşaltma yeterli olsa da bu işlem sonrası tekrarlama riski daha fazladır. Önemli olan açılan kısmın tekrar kapanmamasıdır. Bu nedenle marsupiyalizasyon denilen, boşaltma sonrası kist ağzına dikiş konularak kanalın tıkanma riski azaltılabilir. Yine tekrarlama riskini azaltmak için kist içine alkol uygulaması, gümüş nitrat uygulaması da diğer tedavi seçenekleridir. Kist boşaltıldıktan sonra içine enjektörle alkol verilerek, kist içini döşeyen hücreler tahrip edilir. Aynı şeyi gümüş nitrat ile yapmak da mümkündür. Kist içine gümüş nitrat sürülerek kist duvarı tahrip edilir. Bu şekilde tekrarlama riski yüzde 10’un altına çekilebilir.

Word kateter denilen küçük bir hortumun kist içine yerleştirilip 4-6 hafta kadar tutulması da kanalın açık kalmasını sağlayarak tekrarlama riskini azaltır. Bu, ucunda şişirilebilir balonu olan bir hortumdur. Kist veya abse içeriği boşaltıldıktan sonra, bu hortum kist içine yerleştirilir. Ucundaki minik baloncuk şişirilerek dışarıya çıkmasına engel olunur. Kist iyice boşalıp iyileşinceye kadar hortum içeride tutulur. Kist iyileştikten sonra baloncuk boşaltılıp, hortum çıkartılır. Bezin tamamen çıkartılması pek tercih edilmez. Bez çıkartıldığı takdirde vajinal kuruluk problemi oluşabilir. Bu durumda cinsel ilişki esnasında ağrı oluşabilir. Ayrıca kistin çıkartıldığı yerde oluşabilecek hafif çöküntü görüntüyü bozabilir. Ancak sık tekrarlaması durumunda kistin çıkartılması düşünülebilir.

Bartholin kisti veya apsesinin tekrarlaması halinde ne yapılmalıdır?

Tekrarlaması halinde word kateter uygulaması, kist yatağına alkol veya gümüş nitrat uygulaması tercih edilebilir. Sadece kistin boşaltılması ile yüzde 30-40 olan tekrarlama riski bu yöntemlerle yüzde 10’un altına indirilebilir. Vajinal kuruluk ve cinsel ilişki esnasında ağrıya yol açabileceğinden derindeki bezin çıkartılması son çare olarak düşünülmelidir.

Jinekolojik muayene konusunda çekinen bireyleri düşünürsek... Bartholin kisti olan kişi tedavi yöntemlerine başvurmazsa ne olur?

Ağrı o kadar şiddetli olur ki oturmak, hatta yürümek bile çok zorlaşır. Bu durumda tedavi yapılmaması düşünülemez. Kist veya abse boşaltılarak hasta bir an önce rahatlatılmalıdır. Özellikle ileri yaşta ortaya çıkan Bartholin kistlerinde kanser olasılığı da akla getirilmelidir. Kanser riski çok düşük olsa da özellikle 40 yaş üstündeki kadınlarda biyopsi alınması düşünülmelidir. Kanser durumunda daha geniş kapsamlı cerrahi, lenflerin çıkartılması ve hatta radyoterapi gündeme gelebilir.

Bartholin kistine sahip hastaların yapması gerekenler nelerdir?

Bartholin kisti oluşumu hastanın davranışlarıyla çok ilgili değildir. Yine de genital hijyene dikkat edilmesi önerilir. Dış genital bölge temizliğinde pH değeri uygun sıvı sabunlar tercih edilmelidir. Abse oluşumu ise enfeksiyona bağlı olarak ortaya çıkar. Güvenli bir cinsel yaşam hem cinsel yolla bulaşan hastalıklardan hem de Bartholin enfeksiyonundan korunmak için ilke edinilmelidir. Küçük kistlerin fark edilip antibiyotik uygulanması abse oluşumunu engelleyebilir.

Röportaj: Dilay Argün