Doğum kontrol hapı, en yaygın kullanılan gebelik önleme yöntemlerinden biri. Piyasada farklı isimlerle bulunan ve eczanelerden reçetesiz olarak da satın alınabilen doğum kontrol hapları, genellikle uzman doktorunuzun önerisiyle kullanılmalıdır.

Doğum kontrol hapı nedir?

Doğum kontrol hapı, kadınlık hormonları olarak bilinen östrojen ve progesteron hormonu miktarları üzerinde etkili olarak kadınların döngüleri üzerinde etkili olan ve bu sayede ovülasyonu (yumurtlamayı) engelleyerek gebeliği önleyen ilaçlardır.

Yumurtlama evresi gerçekleşmediği için, korunmasız cinsel ilişki gerçekleşmiş olsa dahi spermler yumurtayı dölleyemez ve hamilelik gerçekleşmez. Yumurtlama döneminde olabilecek kanamalarla ilgili olarak bu yazıya göz atabilirsiniz.

Doğum kontrol hapının hormonal etkileri nedeniyle, spermlerin rahim içerisine ulaşması da engellenir ve eğer yine de yumurta oluşur ve döllenirse, bu embriyonun rahimde tutunarak gelişmesini de engelleyebilir.

Doğum kontrol hapı çeşitleri nelerdir?

Kombine kontraseptif haplar olarak bilinen doğum kontrol hapları, aile planlama seçenekleri arasında oldukça popülerdir ve östrojen ile progestin hormonlarını içerirler. İki ana kategoriye ayrılırlar:

Monofazik kontraseptifler: Her kutuda 21 adet tablet vardır ve tüm haplar aynı hormon konsantrasyonuna sahiptir. Kolaylık olması için her tabletin üzerine günler yazılmıştır.

Multifazik kontraseptifler: Her kutuda toplamda 30 adet tablet barındırır. Bu tabletlerin yedisinde, kalan 21 tablete göre farklı bir hormon bileşeni vardır. Bu haplar üzerinde numerik sıralamalar bulunur ve bu sıralamaya uygun bir şekilde tüketilmelidirler.

Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır?

Doğum kontrol hapı kullanımı, çeşidine göre farklılık gösterebilir, bu nedenle düzenli kullanacağınız hapı nasıl kullanmanız gerektiğini muhakkak bir doktora danışmanız önerilir.

Doğum kontrol hapları genellikle günde bir adet olmak üzere kullanılırlar. İlacınızı her gün aynı saatte (en azından aynı üç saatlik dilimde) almanız önerilir ve düzenli kullanım, ilacın etkinliğini arttırmak için önemlidir.

Doğum kontrol hapına ne zaman başlanır?

Doğum kontrol hapına başlama zamanı genellikle ilk adet günü, adetin beşinci günü olarak; ya da bir sağlık uzmanının tavsiyesi doğrultusunda belirlenir.

Doğum kontrol hapı regli keser mi?

Doğum kontrol haplarının adet kanamasını nasıl etkileyeceği kişiden kişiye değişiklik gösterebilir, bu yüzden bir sağlık uzmanıyla konuşmak her zaman en iyisidir. Bazı doğum kontrol hapları, adet kanamasını tamamen durdurabilir veya azaltabilir. Bu, içerdikleri hormon türüne ve miktarına bağlı olarak değişiklik gösterebilir.

Doğum kontrol hapları genellikle iki tür hormon içerir: östrojen ve progestin. Bu hormonlar, doğal adet döngüsünü taklit ederek rahimi hamileliğe hazırlamak yerine, ovulasyonu (yumurtanın serbest bırakılmasını) engeller. Ayrıca, rahim astarını inceltir ve servikal mukusu yoğunlaştırır. Bunlar, döllenmiş bir yumurtanın rahime yerleşmesini zorlaştırır.

Birçok doğum kontrol hapı, bu etkileri sayesinde adet kanamasını daha düzenli ve daha hafif hale getirebilir. Ancak bazıları, özellikle de yalnızca progestin içeren haplar, adet kanamasını tamamen durdurabilir. Bu, hormonların rahim duvarını inceltmesi ve kanamanın daha az olmasını sağlamasıyla olur.

Doğum kontrol hapının olası yan etkileri / zararları nelerdir?

Doğum kontrol hapları, genellikle etkili bir gebelikten korunma yöntemi olmasına rağmen, çeşitli yan etkilere sahip oldukları da bilinen bir gerçektir. Bu etkiler arasında ani kanamalar, baş ağrıları, meme hassasiyeti, mide rahatsızlıkları ve hipertansiyon gibi semptomlar yer alabilir. Kullanım süresi uzadıkça, baş ağrısı, meme hassasiyeti gibi belirtilerin azaldığı görülmüştür. Ancak, kombine doğum kontrol hapları aynı zamanda ciddi sağlık sorunlarını tetikleyebilir; örneğin, kan pıhtıları, kalp krizi ve felç riskini artırabilir, özellikle sigara içenler için.

Kombine haplar, herkes için uygun bir seçenek sayılmaz. Belirsiz rahim kanamaları, auralı migrenler, yeni doğum yapmış olmak, karaciğer hastalığı ve 35 yaş üstü ve sigara içen bireyler için genellikle önerilmez. Ayrıca, bu haplar yalnızca uygun bir şekilde kullanıldığında etkilidir; istatistiklere göre, ilk yıl içinde 100 kadından yaklaşık 9'u hamile kalabilir.

Ayrıca, doğum kontrol hapı kullanırken göz sorunları, sarılık, depresyon, ciddi alerjik reaksiyonlar ve diğer belirgin semptomlar ortaya çıkarsa da acilen bir sağlık uzmanına başvurmak gerekir. Adet döneminde normal olan ve normal olmayan durumlara ise bu içerikten göz atabilirsiniz.

Doğum kontrol hapı kullanırken hamile kalınır mı?

Kombine doğum kontrol hapları oldukça etkili bir aile planlama yöntemi olmasına rağmen, %100 koruma sağlamazlar. İstatistiklere göre, doğru ve düzenli bir şekilde kullanıldığında, ilk yıl içinde 100 kadından yalnızca 1'i hamile kalabilir. Ancak, ilaçlar düzensiz bir şekilde veya yanlış alındığında, bu oran 100 kadından yaklaşık 9'una çıkabilir. Bu, antikonsepsiyon konusunda yüksek bir etkinlik gösterse de, herhangi bir yöntemin kesin bir garanti olmadığını gösterir.

Birçok faktör, doğum kontrol hapının etkinliğini azaltabilir. Bu faktörler arasında başka reçete ilaçlar ya da bitkisel takviyeler kullanmak, unutulan dozlar ve sindirim problemleri (örneğin, kusma veya ishal) yer alır. Eğer böyle durumlar yaşanırsa, ek bir koruma yöntemi (örneğin, prezervatif) kullanmak önerilir. Yani, hamilelik riskini tamamen ortadan kaldırmak mümkün olmayabilir, fakat bu riski en aza indirmek için ilaçların doğru bir şekilde kullanılması esastır.

(Görsel: Sharon Waldron on Unsplash )