Uzun zamandır köpeklerin burunlarının özel olduğunu biliyoruz. Köpeklerin bizimkinden 10.000 ila 100.000 kat daha keskin koku aldıkları tahmin edilmektedir. Köpekleri, bombaları, uyuşturucuları, ateşli silahları ve insanları koklamak için düzenli olarak koku alma duyularını kullanmaları için eğitiriz. Peki ya hastalık kokusunu tespit etme konusunda ne kadar iyiler?


Sahibini hastalık konusunda uyaran ilk köpek, 1989'da yayınlanan bir rapora ait. Sahibinin bacağını bir köstebeğin ısırması sonucu bölgeyi koklayan ve ısırarak melanom olduğu ortaya çıkaran bir köpeği tanımladı. Bu, kanserin ve diğer hastalıkların kokuyla tespit edilebileceği ve köpeklerin teşhis aracı olarak kullanılabileceği fikrini gündeme getirdi.


O günden bugüne pek çok çalışma, köpeklerin kanserler, bakteriyel enfeksiyonlar, nöbetler, COVID-19 ve diğer hayvanları ve bitkileri etkileyen hastalıklar dahil olmak üzere hastalıkları koklama yeteneklerini inceledi. Köpekler Covid-19 vakalarını tespit edebiliyor! yazısını okumak için tıklayınız...

Texas'ta bulunan A&M Üniversitesi, hayvan refahı bilimcisi Courtney Daigle ve meslektaşları, yeni bir inceleme makalesinde, köpeklerin ne kadar güvenilir hastalık göstergeleri olarak hizmet edebileceğini belirlemek için mevcut köpek koku tespiti çalışmalarını değerlendirdi.



Koklama testleri

Daigle, doktora derecesi ile öğrenci Aiden Juge ve meslektaşı Margaret Foster, köpeklerin insanlardaki, diğer hayvanlardaki, bitkilerdeki hastalıkları ya da sağlık durumlarını tespit etmek için eğitildiği 58 çalışmanın meta-analizini gerçekleştirdi. Genel olarak, araştırmacılar, kullanılan ölçümün duyarlılık (hastalık örneğini tespit edebildikleri sürenin oranı) olup olmadığına bakılmaksızın, özgüllük (sağlıklı bir örneği doğru seçemedikleri zamanın oranı) ya da doğruluk (genel olarak doğru şekilde sınıflandırabilecekleri örnek sayısı) gibi çoğu çalışmada yüksek düzeyde bir başarı kaydettiler.


Juge yaptığı açıklamada, köpeklerin genel olarak köpekler gerçekten iyi iş çıkardığını ve metriklerin üçü için de medyan %90'larda olduğunu dile getirdi. Köpeğin cinsi pek bir fark yaratmamış gibi görünse de, çalışma tasarımındaki farklılıklar dikkat çekiciydi ve sonuçları etkilemiş olabilir. Örneğin; test çift kör yapılmadıysa, çalışmalarda özgüllük daha yüksekti. Çift kör; hem köpeğin hem de bakıcısının, hangi numunelerin hastalık için pozitif ve hangilerinin negatif olduğunun farkında olmadığı anlamına gelmektedir.


Önceki çalışmalar, akciğer kanseri ve prostat kanserinin en sık çalışılan koşullar olmasıyla birlikte, saptanacak hastalık türüne göre de değişiklik gösteriyordu. Araştırmacılar, hastalık tipinin tespit üzerinde bir etkisi olduğunu, kanserler ve bakteriyel durumlar için nöbetler, uyku apnesi ve diyabet gibi kronik hastalıklardan daha başarılı olduğunu buldular.


Araştırmacılar, kronik sağlık koşullarıyla ilgili buldukları birkaç çalışmanın daha tutarsız sonuçlara sahip olduğunu söylüyor. Bunun nedeni, bu araştırmalardaki köpeklerin başlangıçta, bakıcılarının özel kokusuna odaklanmak için tıbbi uyarı köpekleri olarak eğitilmeleri olabilir. Yeteneklerini tanımadıkları kişiler üzerinde test ederken doğrulukları zarar görebilir.



Doktorun en iyi arkadaşı

Köpekler laboratuvar testleri için kaynak ya da zamandan yoksun ortamlarda hastalık tespitini kolaylaştırmak için yararlı bir araç olabilir. Köpekler, çok sayıda örneği hızlı bir şekilde taramakta çok iyidir. Daha doğru laboratuvar testlerine ihtiyaç duyabilecek bireyleri belirlemek için iyi bir birinci basamak tarama testi sağlayabilirler. Ancak gerçek dünya senaryolarını daha yakından simüle eden durumlarda nasıl performans gösterdiklerini görmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç var.


Daigle ve Juge'nin tespit köpekleri uygulamakla ilgilendikleri durum, hasta inekleri koklamaktı. Köpeklerin, besi sığırlarında yaygın olabilecek bir durum olan sığır solunum hastalıklarını tespit etmek için eğitilip eğitilemeyeceğini öğrenmek istediler. Daigle, köpeklerin bu görev için onları mükemmel hale getirebilecek iki özelliği olduğunu dile getirdi. Biri, inkar edilemez derecede keskin koku alma duyularıdır. Diğeri ise bilişsel ve iletişim yetenekleri ve insanlarla çalışma istekleridir.


Daigle, "İnekler bir av türü olduğundan, güvenlik açıklarını ya da zayıflıklarını gizlemede iyidirler ve bu, yardıma ihtiyacı olanları belirlemeyi zorlaştırabilir. Ama vücut kimyanızı gizleyemezsiniz. Köpekler insanlarla inekler arasındaki köprü olabilir: Onlarla iletişim kurabiliriz ve onlar sığırlardan bizim göremediğimiz koku alma ipuçlarını alabilir ve bize neyin doğru koktuğunu ve neyin kokmadığını söyleyebilir" açıklamasında bulundu.


Araştırmacılar, burun sürüntülerini kullanarak ineklerden alınan inek solunum hastalıklarını saptamak için iki köpeği eğittikleri bir pilot çalışmayı tamamladılar. Köpekler, eğitim sırasında sağlıklı ve hastalıklı numuneleri ayırt etme konusunda bir miktar yetenek gösterse de, test sırasındaki performansları şanstan sadece biraz daha iyiydi. Sahada toplanan numunelerden gelen ekstra “gürültü” de dahil olmak üzere, görevin karmaşıklığının, köpeklerin bu hastalık için etkili bir tarama yöntemi olup olmayacağını belirlemek için daha fazla test yapılması gerektiğini öne sürüyor. Şu anda metodolojilerini geliştirmek için takip araştırmaları planlıyorlar.


Daigle ve Juge'nin pilot çalışma sonuçları, meta-analizlerinden çıkardıkları sonuçları vurgulamaktadır. Köpekler, daha istilacı taramanın pratik olmadığı ya da büyük popülasyonların hızlı ve düşük maliyetle taranması gereken bağlamlarda hastalık dedektörleri olarak umut vericidir. Ancak başarılarına ilişkin kanıtların çoğu şu anda laboratuvar temelli. Gerçek dünyadaki hastalık tarama uygulamalarında köpeklerin potansiyeli hakkında bilgi eksiktir. Hastalık tespit eden köpekler, insan ya da veteriner tıbbının düzenli bir parçası haline gelmeden önce, köpeklerin burunlarını en iyi ne zaman ve nasıl kullanacakları konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.



Kaynak: Mary Bates Ph.D. "Can Dogs Sniff Out Disease?". Şuradan alındı: https://www.psychologytoday.com/intl/blog/animal-minds/202207/can-dogs-sniff-out-disease. (18.07.2022).



Facebook Yorumları

YORUMLAR

Yorum kurallarını okumak için tıklayınız!

İnternet sitemizde kullanılan çerezlerle ilgili bilgi almak ve tercihlerinizi yönetmek için Çerez Politikası, daha fazla bilgi için Aydınlatma Metni sayfalarını ziyaret edebilirsiniz. Sitemizi kullanarak çerezleri kullanmamızı kabul edersiniz.