İstanbul Bakırköy Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesi ile Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi'ne şarbon şüphesiyle birçok hastanın başvurmasının ardından bağırsak, deri ve akciğer şarbonu ile ilgili “Şarbon hastalığı nedir? Şarbon belirtileri nelerdir? Şarbon tedavisi nasıldır?” soruları sorulmaya başladı. İşte şarbon hakkında merak edilenler...

Türkiye Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (KLİMİK) Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Önder Ergönül, şarbonun insandan insana bulaşma ihtimalinin çok düşük olduğunu, deri şarbonunun daha az riskli olduğunu ancak bağırsak ve akciğer şarbonu denilen türlerinin çok daha tehlikeli olduğunu söyledi. Şarbon basilinin solunum yoluyla vücuda girmesiyle akciğer şarbonu oluştuğunu belirten Prof. Dr. Ergönül, “Akciğer şarbonu oldukça tehlikelidir ve 72 saat içinde öldürme riski bulunmaktadır ve biyoterörizm silahı olarak da bilinir” ifadelerini kullandı.

Şarbon hastalığının türleri nelerdir?

Şarbonun 3 türü olduğunu belirten Prof. Dr. Ergönül bunları şöyle sıraladı: “En sık görüleni deri şarbonudur. Risk çok düşüktür ve korkutucu değildir ancak sıkı takip edilmesi gerekir. Antibiyotik tedavisi ile iyileştirilebilir. İnsandan insana bulaşma riski çok düşüktür ve genellikle hayvana temas ile bulaşır ancak şarbonun neden olduğu lezyonlu bölgeye dokunulması ile bulaşabilir. Gastrointestinal ve akciğer şarbonları ise çok risklidir. Gastrointestinal yani bağırsak şarbonları, şarbon bulaşmış etin yenmesi ile bulaşır ancak bunda da bulaşma riski çok düşüktür. Rengi değişmiş, şüphelenilen etlerin yenilmemesi gerekiyor ancak iyi pişen etlerde bakteri yok oluyor. Midede de genellikle mide asidi tarafından yok edilebiliyor. Yine de ciddi bir şekilde takip edilmesi gerekiyor. Akciğer şarbonu ise çok tehlikelidir ve 72 saat içerisinde öldürme riski vardır. Solunum yoluyla şarbon bakterisi vücuda girdiyse acilen tedavi altına alınılması gerekiyor. Bağırsak ve akciğer şarbonlarında mutlaka hastaneye yatış gerekiyor ve damar yoluyla tedaviye başlanması gerekiyor.”

Şarbon hastalığının belirtileri nelerdir?

Şarbon hastalığının kuluçka süresinin genellikle 2 ile 7 gün arasında olduğunu söyleyen Prof. Dr. Ergönül, bazen kuluçka süresinin 21 güne kadar çıkabildiğini belirtti ve bu belirtileri şöyle sıraladı:

Deri şarbonunun belirtileri...

Deri şarbonu, en sık gerilen şarbon türüdür. Daha kolay tedavi edilebilir. Şarbon basilinin girdiği yerde önce böcek ısırığına benzer bir lezyon oluşur. 2-3 gün içerisinde büyür ve ortasında karakteristik siyah renkte ölü dokunun yer aldığı bir yara meydana gelir.

Bağırsak şarbonunun belirtileri...

Bağırsak şarbonunda bulantı, kusma, iştahsızlık ve ateş gibi belirtilerin yanı sıra karın ağrısı, kanlı kusma ve kanlı ishal olur.

Akciğer şarbonunun belirtileri...

Akciğer şarbonu ise soğuk algınlığına benzeyen belirtilerle başlar, yüksek ateş ve titremeler görülür.

Şarbondan korunmanın yolları nelerdir?

Üsküdar Üniversitesi NPİstanbul Beyin Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Yakup Hakan Başaran, toplum sağlığını tehdit eden şarbon hastalığı ile ilgili önemli bilgiler verdi.

Nadiren mikrop içeren partiküllerin solunmasının da hayatı tehdit eden akciğer şarbonuna neden olabildiğini belirten Uzm. Dr. Yakup Hakan Başaran, hastalığın belirtilerini şöyle ifade etti: “Ciltle teması sonrası bakterilerin enfeksiyon belirtilerini oluşturmak üzere kuluçka süresi 1-7 gündür. Belirtiler kaşıntılı bir kabarıklık şeklinde başlar ve belirtilerin başlangıcından sonra 1-2 gün içerisinde bu kabarıklık önce içi sıvı dolu bir kesecik ve sonra ortası oyulmuş bir yara halini alır. Bu yara ağrısızdır, fakat bazen bir miktar kaşıntı oluşabilir. Zamanla yara siyah bir kabul bağlar ve birkaç hasta içinde kalıcı bir iz bırakarak iyileşir. Mikroplu hayvan ürünlerinin yenmesi ile is ağızdan başlayarak tüm sindirim kanalında şarbon hastalığı gelişebilir ve başka hastalıklarla karışabildiği için teşhisi daha zordur.”

Şüphe duyan kişiler, mutlaka doktora görünmeli

Hastalığın antibiyotiklerle tedavisinin mümkün olduğunu ifade eden Başaran, “Kendisinde hastalığın varlığından şüphe eden kişilerin mutlaka bir enfeksiyon hastalıkları uzmanına müracaat etmesi gereklidir. Laboratuvara gönderilen örneklerle mikrobiyolojik tanı konulması ucuz, pratiktir ve mutlak olarak gereklidir. Kesin tanı konulduğu durumlarda hastalık görülen bölge karantinaya alınır ve hastalığın uluslararası bildirim zorunluluğu vardır” dedi.

Şarbon mikrobundan korunmak için neler yapılmalı?

Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Yakup Hakan Başaran, şarbondan korunmak için yapılması gerekenleri ise şöyle sıraladı:

1- Enfekte hayvanlar kaynağında tespit edilmeli ve hayvanlar aşılanmalı

2- Salgın tespit edilen bölgelerde çalışanlar eldiven, koruyucu ekipman ve özel filtreli solunum maskeleri takmalı,

3- Temas şüphesi olan kişiler bol sabun ve suyla yıkanmalı, kesin tanı konulana kadar çamaşır suyu kullanımı gereksiz ancak kesin tanı konulduktan sonra kullanılan materyaller (bıçak, kap-kacak gibi) ve elbiseler 1/10 sulandırılmış çamaşır suyu ile yıkanmalı

4- Şüpheli hayvan organ ve parçaları, ayrıca kişinin kıyafetleri üç kat plastik içerisinde taşınarak temizliğe alınmalı, buralardan bulaşın önüne geçilmeli

5- Temas eden kişilerin antibiyotik tedavisi planlanmalıdır.

6- Aşı mevcuttur ancak riskli meslek grupları hariç aşı uygulaması önerilmemektedir.

7- Her ne kadar tedavisi mümkün olsa bile, mikrobu barındıran hayvan ve hayvan ürünlerinin tüketilmesi, iyi pişirilse bile, hastalığın önüne geçemeyeceği için, tavsiye edilmemektedir.