Gözyaşımızın göz sağlığımız açısından çok büyük önem taşıdığını biliyor muydunuz? İçindeki koruyucu maddelerin göz yüzeyi için bariyer oluşturduğunu ve gözyaşı azaldığında gözün savunma mekanizmasının bozulmaya başladığını? Peki ya gözyaşı üretiminde azalmaya yaz faktörleri, klimalı ortam, göz makyajını temizlememe hatta sıvı ihtiyacınızı su yerine çay ve kahve ile karşılamanın da yol açabildiğini? Toplumda göz kuruluğu olarak adlandırılan, tıptaki adıyla kuru göz hastalığı, belli hastalık grubuyla ilişkilendirilen bir durum. İşte göz kuruluğuna dair bilmeniz gerekenler...

Göz kuruluğu körlüğe kadar gidebiliyor

Göz kuruluğunun daha genel bir terim olduğunu belirten Acıbadem Bakırköy Hastanesi Göz Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. İffet Emel Çolakoğlu, hastalığın oluşmaması için 3 koşul gerektiğine dikkati çekiyor: Gözyaşı miktarının kalitesinin iyi olması, kornea yüzeyinin düzgün olması ve gözkapaklarının fonksiyonlarının iyi olması.

Acıma, yanma, batma...

Normalde bir kişi dakikada 12-15 kez göz kırpıyor ve gözyaşı film tabakası homojenliğini bozmadan 15-45 saniye boyunca kornea yüzeyinde kalabiliyor. Ancak çok dikkatli bir noktaya odaklanmak, kitap okumak, bilgisayar başında uzun süreler geçirmek göz kırpma sayısını azaltabiliyor. Normalde saatte 900 defa göz kırparken, bu sayı 100'e iniyor. ve sigara dumanı gibi faktörler de gözyaşı kırılma zamanını azaltıyor. Kuru göz hastalığının başlıca belirtileri arasında; kızarıklık, acıma, yanma ve batma, bulanık görme, yapışma, takılma hissi, aşırı sulanma geliyor. Ayrıca A vitamini eksikliklerinde de kuru göz ortaya çıkabiliyor.

Göz kuruluğunun körlüğe kadar gidebilecek bir sorun olduğunu ifade eden Dr. Emel Çolakoğlu, “Çünkü gözyaşının fonksiyonları ortadan kalkınca, gözler enfeksiyona yatkın hale geliyor, oksijen sağlıklı bir şekilde taşınamıyor. Kornea damarsız bir yapı olduğu için oksijenle besleniyor. Bu beslenme bozulunca korneada damarlanmalar ve çatlaklar meydana geliyor. Bunlar enfeksiyon için bir odak oluşturuyor. Gerçekten kalıcı görme kaybına neden olacak yapısal değişiklikler oluşabiliyor. Bu nedenle gözyaşını mümkün olduğu kadar korumak ve gözü ıslak tutmak önem taşıyor” diyor.

Kuru gözü yaratan 4 neden:

1- Göz kırpma refleksinin azalması

Bazı hastalıkların varlığı nedeniyle kırpma mekanizmasını düzenleyen sinirlerde sorunlar olabiliyor keratit oluşuyor.

2- Kapak sorunları

Yüz felcinin gelişmesiyle kapak fonksiyonunda zayıflık ortaya çıkabiliyor. Tiroit veya tümör gibi nedenlerle gözün ışa fırlak olması, yaşlılıkta ya da travma sonrasında kapağın dışa doğru dönmesi kapak fonksiyonunda bozulmaya yol açıyor.

3- Kirpik sorunları

Yağ bezlerinin enfeksiyonu, trahom gibi göz hastalıkları, özel konjoktivit tipleri, bazı ilaç reaksiyonları ve cilt hastalıkları göz yapısındaki dengeleri bozabiliyor.

4- Gözyaşında azalma

Gözyaşı bezlerinde sorun oluyor. sorunlar gözyaşı bezinin yokluğu veya küçüklüğü olabildiği gibi; enflamasyon, tümör, radyasyon, yanık ve travma gibi nedenlerle gözyaşı bezinin zarar görmesi ile de ortaya çıkabiliyor. Vücutta salgı yapan diğer bezlerde de eş zamanlı bozuklukların araştırılması gerekiyor. Menopoz ve hamilelikte hormonal etkilerle de gözyaşı miktarı azabiliyor.

Kuru gözü nasıl tedavi ediliyor?

Kuru göz hastalığının tedavisi mümkün. Tedavide birçok yöntem kullanılıyor. Dr. Emel Çolakoğlu bu yöntemleri şöyle sıralıyor:

• Çeşitli ilaçlar yardımıyla gözyaşının üretimini artırmayı hedefliyoruz.

• Çeşitli tedavi yöntemleriyle gözyaşının kaçmasını engellemeye çalışıyoruz.

• Gözyaşını göllendirirsek kuruluğu azaltabiliriz. Kanallara geçişi sağlayan minik delikler var, bunları tıkıyoruz. Lazer uygulaması veya silikon tıkaçlar koyuyoruz. Bu tıkaçlar altı ay bir yıla kadar orada kalabiliyor.

• Düşük su içerikli lensler ve/veya gözlük uygulamaları ile gözyaşının buharlaşmasını azaltmaya çalışıyoruz.

• Gözyaşını yerine koyabiliriz. Bunlar damla ve jel şeklinde olabileceği gibi, pomad şeklinde de olabiliyor.

• Eğer kişinin vücudunda A ve B12 vitamini eksikliği varsa vitamin desteği yapılıyor. PH oranının belli seviyede tutulması gerekiyor.

• Kapak dışa dönmüşse ve kapak felci varsa kapak cerrahisi yapılabiliyor.

• Kişinin çevre şartları da önem taşıyor. Sigarasız ortam, klima, bilgisayar, evin neminin ayarlanması önemlidir. Dış faktörler dengelenerek daha sağlıklı bir ortam yaratabilir.

Göz Hastalıkları Bölümü Op. Dr. Olcay Şahin ise Ofis çalışanlarını bekleyen sağlık sorunları arasında göz problemleri ilk sıralarda yer aldığını ifade etti. "Gün içinde uzun saatler bilgisayar karşısında çalışma, evrak okuma ve havasız ofislerdeki ısıtma soğutma sistemleri gibi etkenler nedeniyle göz kuruluğu çalışanlar için büyük tehlike oluşturuyor" diyen Op. Dr. Olcay Şahin göz kuruluğuna ile ilgili şunları ifade etti: "Ofis çalışanları, ortamdaki klimalar ve sürekli ekran karşısında çalışma ve az göz kırpma nedeniyle göz kuruluğu yaşayabilirler. Ayrıca yazın güneş ve kışın da rüzgar ve soğuk hava göz yüzeyindeki gözyaşı filminin bozulması için gerekli ortamı yaratırlar.

Göz kuruluğunun en belirgin bulguları:

• Gözde yanma, batma

• Kaşıntı

• Kızarıklıktır.

Tedavisi basit olan bu durumun tedavi edilmemesi ise görme kaybı ve kornea nakli tedavisine kadar gidebilir. Kendinizi gözlemleyin ve gerektiğinde doktorunuza başvurun."

Göz kuruluğuna yol açan 10 etken

Acıbadem Bakırköy Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı Dr. Evren Baca, göz kuruluğuna yol açan 10 etkeni ve alınabilecek önlemleri anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.

Klimalı ortam

Klima, ortamdaki nem oranını düşürdüğü için gözleri kurutuyor. Rezidans tipi binalarda bu problem daha sık karşımıza çıkıyor. Bu durumda klima sisteminin nem düzenleyici tipte olması veya ortamın ayrıca neminin artırılması gerekiyor. Buna rağmen şikayetiniz devam ederse suni gözyaşı ile gözün nemini takviye edebilirsiniz.

Güneş

Güneş ultraviyole nedeniyle göz yapılarına zarar verebiliyor. Isı nedeniyle gözyaşının çabuk buharlaşmasına neden olmasının yanında, ultraviyole ışınları katarakt ve sarı nokta hastalığına da neden oluyor. UV blokajlı güneş gözlüğü kullanmak çok önemli. Ayrıca şapka kullanımı da gerek yetişkin gerekse çocuklarda ihmal edilmemeli.

Deniz ve havuz

Tuzlu su, göz yüzeyinin ve gözyaşı doğal yapısının bozulmasına neden oluyor. Havuz ise klor nedeniyle daha da zararlı. Klor göz yüzeyine toksik etki yapıyor. Denize veya havuza girerken mutlaka gözlük kullanın. Gözde kızarıklık ve çapaklanma olursa mutlaka bir göz doktoruna başvurun.

Rüzgar

Yaz aylarında esen rüzgar serinlememizi sağlayıp bizi rahatlatırken gözlerimizi kurutuyor. Gözyaşı buharlaşıyor. Geniş çerçeveli gözlükle gözlerinizi koruyabilir, suni gözyaşı takviyesiyle nemlendirebilirsiniz.

Kahve ve çay

Göz Hastalıkları Uzmanı Dr. Evren Baca “Bol su içmek göz kuruluğunu önlemede büyük fayda sağlıyor. Özellikle buharlaşmanın yoğun olduğu ve göz kuruluğunun arttığı yaz döneminde yeterli sıvı tüketmemek, sıvı ihtiyacının çay ya da kahve karşılanabileceğini düşünmek, göz kuruluğunu artırarak göz sağlığına da zarar veriyor” diyor.

Tozlu ortam

Toz; kuru ve rüzgarlı havada göz yüzeyine yapışıp çizilmelere, enfeksiyonlara neden olabiliyor. Göze toz kaçması durumunda bol su ile yıkayın, gözleri asla ovuşturmayın, yıkamaya rağmen batma devam ederse hemen bir hekime başvurun.

Kontakt lens

Kontakt lensler gözlüğe alternatif olarak bazen de sadece kozmetik olarak kullandığımız konforu yüksek, görüşü rahatlatan materyaller. Ancak gözde kornea refleksini azaltarak ve gözyaşı buharlaşmasını da artırarak göz kuruluğuna neden olabiliyor. Yaz aylarında daha çok günlük lens kullanın. Kullanma kurallarına mutlaka uyun. Lensinizi çıkarmadan uyumaktan kaçının. Lensle uyumlu suni gözyaşı damlalarıyla gözün nemini takviye etmek de önemli.

Bilgisayar

Günümüzün vazgeçilmezleri bilgisayar, tablet ve akıllı telefonlar göz sağlığımızı tehdit ediyorlar. Uzun süre ekrana bakmak gözleri kurutuyor. Ekran başında çalışırken gözlerin dinlenmesi ve ıslanması için göz kırpma sayınızı artırın ve 20 dakikada bir 20 saniye gözünüzü ekrandan uzaklaştırın.

Makyajlı uyumak

Göz makyajı kapak kenarındaki kanalları tıkayarak gözyaşının yapısının bozulmasına ayrıca enfeksiyonlara zemin hazırlıyor. Her gece makyajın göze uygun bir ürün ya da temizleme mendilleri ile temizlenmesi şart. Göz kapağı hijyeni için de göz yakmayan bebe şampuanları ve ılık suyla kirpik diplerini temizleyebilir ya da eczanelerde kirpikler için özel üretilmiş şampuanlar ve temizleme mendilleri kullanabilirsiniz.

İlaçların yan etkileri

Göz Hastalıkları Uzmanı Dr. Evren Baca “Göz hastalıklarının tedavisinde uzun süreli kullanılan ilaçlar, hormonal nedenler ve bazı romatolojik hastalıklar da gözyaşı üretimini olumsuz etkiliyor. Göze damlatılan ilaçların içindeki koruyucu maddelerden akne tedavisinde kullanılan ilaçlara, antihistaminiklerden diüretiklere dek göz kuruluğuna yol açan bazı ilaçları kullanırken, suni gözyaşı damlaları kullanılmalı. Düzenli doktor takibi ihmal edilmemeli” diyor.