Diş hekimliğinde gelişen teknolojiye rağmen toplumun genelindeki diş hekimi korkusunun önüne geçmek çok da kolay olmamaktadır. Bunun asıl sebebi korku ve kaygının karmaşık bir duygu, duygunun da ötesinde bir deneyim olmasıdır. Geçmiş deneyimler veya kişilerin birbirine aktardıkları tecrübeler bu korkuyu oluşturmakta ve ön yargının gelişmesini sağlamaktadır.

Bu yüzden çocuk diş hekimi olarak; çocuklarınızın ilk diş hekimi ile tanışması ne kadar erken olursa o kadar az korku ve endişe yaşayacağını belirtmek isterim. Çocuklar küçük yaşlarından itibaren bir rutin halinde gördüğü hekimini benimser ve güvenir. Müdahale etmemiz gerektiğinde çocuk bize, güven içerisinde olduğu ve ortamı tanıdığı için rahatlıkla işlemlerini yaptırabilecektir. Ayrıca bu güven ortamı sayesinde oluşabilecek diş hekimi korkusunun da ömür boyu önüne geçmiş olmaktayız. Dünya Sağlık Örgütü, çocukların ilk dişlerinin sürmesi ile birlikte (6-12 ay arasında) ilk diş hekimi muayenesinin yapılarak, 4 ayda bir rutin kontrollerin düzenlenmesini önermektedir.

Birçok aile diş fırçalamaya başlamak için çocukların tüm dişlerinin sürmesinin tamamlanmasını beklemektedir. Ancak altıncı ayda sürmeye başlayan dişlerin yaklaşık 2-2,5 yaş arasında tamamlandığını düşünürsek bu nerdeyse dişlerin 2 yıl boyunca hiç fırçalanmaması demek oluyor. Fırçalanmayan dişlerin yüzeyinde biriken plak ve bakteri, diş çürüğü için uygun ortam oluşturmakta ve çocukların dişleri çok erken yaşta çürüyebilmektedir. Çocukların dişleri ağız içinde görülmeye başlamasıyla birlikte mutlaka fırçalanmalıdır. Çürük oluşumuna neden olan bakterilerin dişlerin sürmesi ile ağız içinde kolonize olduğu bilinmekteydi. Yapılan yeni çalışmalar aslında bu bakterinin ağız içinde bulunduğunu hatta dil, damak ve yanak yüzeyinde de dişler daha sürmeden önce kolonize olduğunu ispatladı. Bu sebeple yeni doğan bebeklerin de günde mutlaka en az bir kere nemli gazlı bez ile dil, damak ve yanak yüzeylerin silinmesini öneriyoruz.

İnternette çok sık karşımıza çıkan ve kaynağı belli olmadan yayınlanan diş macunu ve fluorid ile ilgili olumsuz yazılar son dönemlerde anne ve babaların aklını karıştırdı. Birçok anne baba ise çocukları, yuttuğu için diş macunu kullanmayı tercih etmemekte. 3 yaşından itibaren çocuklarımız için uygun diş macunları bulunmakta. Diş macunu ile fırçalamanın sadece su ile fırçalamaktan daha etkili olduğu kanıtlanmıştır. Anne babaların, çocuklarının yutmasından korkmadan diş fırçasının üzerine bezelye büyüklüğünde macun sürerek dişleri fırçalanması daha etkili olacaktır. Ayrıca ülkemizde de 0-3 yaş grubu için diş macunları bulunmakta. Ben de kendi kızımın dişlerini çıktığından beri yani yaklaşık 6 aylık olduğundan beri uygun diş macunu kullanarak günde iki kere dişlerini fırçalıyorum. Çocukların bu yaşta tam olarak yutkunma refleksini kazanamadıkları ve tüküremedikleri göz önüne alınarak hazırlanan diş macunlarını, güven içinde kullanabilirsiniz.

Dişlerin yüzeyinde görülen her siyah leke çürük olmayabilir. Aileler sıklıkla çocukların dişlerinde bir leke gördüklerinde endişeye kapılarak bizlere getiriyorlar. Her görülen lekeyi diş çürüğü olarak tanımlamak doğru değildir. Bazen çocukların yediği veya içtiği yiyeceklerden, en çok demir ilaçlarından dişlerin yüzeyi boyanabilmektedir. En sık gördüğümüz lekelenme sebebi ise bazı bireylerin ağız florasında bulunan kromojen bakterilerin dişin diş etine yakın kısmına yerleşerek oluşturduğu siyah-kahverengi olan lekelerdir. Çocuk diş hekimi tarafından yapılan profesyonel diş temizliği ile bu lekeler temizlenebilir. Fakat tekrar oluşma ihtimali vardır.

Diş çürüğünün oluşumunda çeşitli faktörler etkilidir. Bunlar çevresel ve genetik faktörler olarak ikiye ayrılır. Çevresel faktörleri beslenme, diş fırçalama, düzenli diş hekimine gitme alışkanlıkları, koruyucu uygulamaların yapılıp yapılmaması olarak tanımlayabiliriz. Bu faktörlerin düzenlenmesi ve optimum seviyeye çıkarılarak çürük oluşumunu engellemek mümkündür. Genetik faktörler sanıldığı kadar diş çürüğü oluşumunda etkili değildir. Nadiren tüm çevresel faktörler olması gereken düzeyde olmasına rağmen genetik faktörlerden ötürü dişlerde çürük oluşabilir. Çocuklarımızın dişlerini günde 2 kere düzenli fırçaladığımız, sağlıklı beslenmesini sağladığımız, düzenli çocuk diş hekimine götürdüğümüz, koruyucu uygulamalarını düzenli yaptırdığımız sürece dişlerinde çürük oluşumunu engellemiş oluruz.

Yazı: Çocuk Diş Doktoru Dr. DT. C. Ceren Soytuna