Her zaman söylediğimiz gibi, bir bebeğin dünyaya geldiği andan itibaren en temel içgüdüsü emme içgüdüsüdür. Bu anlamda bir bebeğin doğar doğmaz annesinin memesini reddetmesi, nadir görülen bir durumdur. Daha doğru bir ifadeyle, doğaya aykırıdır. Ancak bu son derece doğal ve temel olan davranışı başlangıçta olumsuz etkileyen bazı nedenler söz konusu olabilir.

Doğumun hemen ardından görülen meme reddinin nedenleri neler olabilir?

Öncelikle şunu belirtelim, bir bebeğin doğumun hemen ardından ağız içi sağlığı mutlaka kontrol edilmelidir. Bebeğin emme becerisi gösterebilmesi için damak, dil ve dudak anatomisinin sağlıklı olması son derece önemlidir. Eğer bir bebeğin emmeye engel bir sağlık sorunu yok ise, yeni doğan bebeğin meme reddi aşağıdaki nedenlerden kaynaklanabilir;

• Doğum süreci, hem anne hem de bebek açısında son derece önemlidir. Günümüzde doğum yapma biçimleri arasındaki çeşitlilik, bir bebeğin dünyaya gelişinin doğal sürecini olumsuz etkileyebilir. Bu anlamda doğum sürecinin doğal bir akışla yönetilmemesi, doğal zincirin baştan kopuk başlamasına neden olabilir. Örneğin, hem vajinal doğumda hem de sezaryen doğumda kullanılan söz konusu analjezikler, süt salgılanışını etkileyebileceği gibi bebeğin uyanıklık ve farkındalık düzeyini de etkileyebilir. Yani, doğumdan sonra bebek uyuşuk ve/veya gergin bir yapıdaysa, meme emmeyi reddedebilir.

• Aynı şekilde kullanılan bu ilaçlar, annenin de doğum sonrası adaptasyonunu olumsuz etkileyebilir ve annenin doğal olarak yapması gerekeni reddetmesine, yani, emzirmek istememesine neden olabilir.

• Bir anne, doğum sürecinin işleyişine ve/veya anneliğin ilk zamanlarının kendine özgü telaş ve kaygılarına ilişkin nedenlerle emzirme başlangıcını kaygılı ve stresli olarak kurabilir. Bu durum ise, bebeklerin telaşlı bir memeden beslenmeyi istemeyecekleri için meme reddine yol açabilir. Ayrıca annenin ruhsal durumu, eğer varsa stresi, kaygıları ve mutsuzluğu bebeği tarafından taklit edilebilir. Dolayısıyla bebek, annesinden bu enerjiyi daha fazla almayı reddederek emmeyi reddedebilir.

Emzirme başlangıcında bir bebeğin emmeyi reddetmesi yukarıda sıralanan nedenlerden dolayı ise genellikle geçici bir durumdur ve bebekler kısa bir süre içinde dünyaya adaptasyonlarını tamamladıklarında sorunsuz emmeye devam ederler. Bu anlamda, bir bebeğin ortada hiçbir neden olmaksızın meme emmeyi reddetmesinin doğaya aykırı olduğunu söylemek mümkündür. Öyleyse, meme emmeyi reddeden bir bebeğin geçerli bir nedeni olmalıdır. Bu nedeni bulup çözüm yolu aramak ise, bu zor durumun atlatılmasını mümkün kılabilir.

İlk 3 ayda görülen meme reddinin nedenleri neler olabilir?

Yeni doğan bebeklerin emme becerilerinin zarar görmemesi için özellikle ilk 3 ay biberon ve emzik gibi materyallerle tanıştırılmaması son derece önemlidir. (Bu konuda detaylı bilgi için tıklayınız.) Daha önce de belirtildiği gibi, yeni doğan bebeğin ağız içinin fizyolojik ve anatomik sağlığının emmeye engel bir sorunu olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bebeklerin alerji metabolizması emme adaptasyonlarını olumsuz etkileyebilir. Eğer bir bebekte çoklu besin alerjisi, inek sütü alerjisi ya da laktoz intoleransı söz konusu ise, bu bebekler çoğu zaman meme reddedebilirler Meme reddi yapan bir bebeğin genel sağlık durumunun da kontrol edilmesi son derece önemlidir. Örneğin, genel kas, kemik ve beyin sağlığı mutlaka değerlendirilmelidir. Daha önce de belirtildiği gibi, eğer annenin bu dönemde yaşamış olduğunu varsa stres, kaygı ya da sağlık sorunu, mutlaka değerlendirilmeli ve gerekli yardım alınmalıdır.

Emzirme teknikleri

İlk 3 aydan sonra görülen meme reddinin nedenleri neler olabilir?

Bazı bebeklerde 3. aydan itibaren diş çıkarma belirtileri yavaşça kendini göstermeye başlayabilir. Bunlar; yoğun salya, ellerin sürekli ağza götürülmesi, cisimlerin sürekli ağza götürülmesi, yoğun ağlama nöbetleri, huysuzluk ve uykusuzluk olarak sıralanabilir. Kimi bebek diş çıkarma döneminde ağrılarını bastırmak amacıyla şiddetli bir emme isteği duyabilirken, kimi bebek ise emmeyi tamamen reddedebilir. Yine bu aylarda da bir bebeğin genel sağlık durumu; ateşli hastalıklar, enfeksiyonlar ve ağrılar meme reddine neden olabilir. Bu aylardan itibaren bebekler, daha şiddetli bir biçimde çevresel faktörlerle etkileşim haline girerler. Onlara bakan kişideki değişiklik, annenin işe başlaması, ev ve mekan değişikliği gibi nedenler, bebeğin korku ve endişe yaşamasına neden olabileceğinden, bebeğin değişen ruh hali meme emmesini de olumsuz etkileyebilir. Eğer bir bebek 6. ayın üzerindeyse ve ek gıda alımına başlanmışsa, ek gıdanın miktarı mutlaka kontrol edilmelidir. Çünkü ek gıda ile karnı doyan bir bebek meme emmede isteksizlik gösterebilir. Unutulmamalıdır ki, anne sütü ilk 24 ay bebeklerin temel besinidir ve ek gıda sadece ek olarak verilmelidir. Bir bebeğe verilen fazladan her ek gıda anne sütü alımını ve emme davranışını eksiltebilir.

• Bebekler büyüdükçe ihtiyaçları da onlarla beraber büyür. Özellikle 4. aydan itibaren bebekler, hızla bilişsel beceriler, kas ve kemik koordinasyonu kazanmaya başlarlar. Bu nedenle de daha az uykuya ve daha çok oyuna ihtiyaç duyabilirler. Uzun saatler yatmak, hep aynı ortamlarda bulunmak ve eski rutinlerinin aynen devam ettirilmesini istemeyebilirler. Büyüyen bebekler artık ilk aylarda olduğu kadar uzun ve sık emmek istemeyebilirler. Çünkü birincisi, memeyi daha hızlı boşaltırlar ve ikincisi, hayatlarına meme emmek dışında başka eğlenceler, meraklar ve ilgiler de dahil olmuştur. Bu nedenle de bebek büyüdükçe ayına uygun ihtiyaçları da göz önünde bulundurularak farklı teknik ve pozisyonlarda emzirilmesi denenebilir.

Meme reddi yaşayan bir anne neler yapabilir?

Öncelikle, meme reddi yaşayan bir anne bu reddin süresini ve dönemini doğru değerlendirmelidir. Anne, bu reddin bebeğin yaşadığı her hangi bir sağlık probleminden kaynaklanıp kaynaklanmadığından emin olmalı ve buna göre gerekli olan tedavi desteğini almalıdır. Yaşanan meme reddinin süresi ve bu sürede izlenen süreç, anne ve bebeği arasında gergin, stresli ve irrite bir ilişkiye dönüşmüş olabilir. Bu nedenle anne, bu reddin üstesinden gelebilmek için sabırlı ve kararlı olarak, zedelenen ilişki yapısını sevgiyle yeniden kurmayı tekrar tekrar denemelidir. Anne, meme teklif ederken ısrarcı, baskıcı ve stresli olmamalı; emzirme ilişkisine olan inancını ve özgüvenini kaybetmemelidir. Aslında meme reddinin en güzel çaresi, anne ve bebeği arasındaki doğal bağın tekrar hatırlanması olabilir. Bu süreçte anne, bebeğiyle bol bol çıplak ten teması kurarak, sabırlı ve sevecen bir ruh haliyle emzirebilir. Annenin bebeğine söylediği şarkılar ve ninniler, bebeğiyle şakalaşmaları ve oyunları hem bebeğin hem de annenin keyifli zamanlar geçirmelerini sağlayabilir. Keyifli geçirilen zamanlar keyifli bir ilişkiye dönüşerek emme becerilerinin tekrar gelişmesine olanak sağlayabilir. Büyüyen bebeklerin ayına uygun pozisyon ve tekniklerle emzirilmelerinin önemli olabileceğini söylemiştik. Bunlar; bebeğin ayakta, oturtarak, dolaşarak, uzanarak, banyoda vb. tekniklerle emzirilmesi olarak sıralanabilir. Kısacası, çoğu zaman meme reddinin en etkili çaresi keyif ve oyunla emzirmektir. Özetle meme reddi, neden doğru anlaşıldığında ve çözüm doğru üretildiğinde çoğu zaman geçicidir. Bir bebek, büyümeyi sürdürürken çeşitli nedenlerle herhangi bir zamanda meme reddi yapabilir. Bu sırada anneler özgüven kaybı yaşamamalı, sabır ve sevgiyle emzirmeye devam etmelilerdir. Unutmayalım ki, bir bebek meme reddini hangi zamanda yaparsa yapsın her durumda, bu işin en güzel çaresi anne ve bebeği arasındaki sevgi bağının tekrar pekiştirilmesidir.

Emzirme Psikologu Pınar Güler

Emzirmeye yardım eden 11 şey

Emzirmeyi pratik hale getirecek ve hayatınızı kolaylaştıracak malzemeler nelerdir?

11

Lanolin krem

Birçok hastane yeni annelere memelerdeki yara ve çatlakları önlemeye yardımcı olması için lanolin örnekleri verir. Bebeklerin yemesinde de sorun yoktur, o yüzden emzirmeden önce silmeniz de gerekmez.

Meme petleri

Meme petleri sutyeninizin içine yerleştirdiğiniz ince dolgulardır. Göğüsleriniz ve kıyafetleriniz arasındaki süt lekelerini önleyecek bariyerlerdir. Yıkanabilir ve kullan at alternatifleri vardır. Yıkanabilir olanları tercih etmelisiniz. Hem çevre dostu ürünler hem de cildinize dokunuşu daha hoş. Cilt tahrişleri ve enfeksiyonlarından sakınmak için ıslak petleri sıklıkla değiştirmelisiniz.

Emzirme sutyenleri
Emzirmeden önceki sutyenlerinize tıkılı kalmayı unutun. Hala içine girebiliyor olsanız bile, bebeğe kolay ulaşımınızı engelleyeceklerdir. Sıkı ve rahatsız bir sutyen süt kanalları için de iyi değildir. Hamileliğinizin son aylarından itibaren emzirme sutyenleri kullanmanızı tavsiye ediyor.

Bir yastık

Emzirirken bir yastık kullanmak sırt ve göğüs ağrılarınızı en aza indirecektir. İşin aslı şu: bebeği göğsünüze uzatacaksınız, göğsünüzü bebeğe değil. Böylece anne bebeğin ağzına ulaşmak için kendi duruşunu bozmayacaktır. Yeni bir yastık almadan önce, hali hazırda olanları deneyebilirsiniz. Ama emzirmek için özel bir yastık alacaksanız da bazılarının bele sarıldığını ve herkese uymadığını gözden kaçırmamalısınız.

Örtü

Bebeğinizi dışarıda, toplum içinde olduğunuz zamanlarda da beslemek zorunda kalacağınız durumlar olacak. Ve bu tür zamanlarda biraz mahremiyet isteyeceksiniz. Alternatifleriniz basit bir battaniyeden, boynunuzun etrafından geçecek bir bantla çocuğunuz tekmelese bile açılmasını önleyecek emzirme örtülerine kadar çeşitlilik gösteriyor.

Göğüs pompası
Günlük bakım için süt şişelemeniz gerektiğinde, kaliteli bir göğüs pompası hayat kurtarır. Ama çok erken almamaya özen gösterin. İlk birkaç hafta kadınların emzirme teknikleri üzerine yoğunlaşması akıllıca olacaktır ve sütünü sağmak yerine direk emzirmek daha iyidir. Pompa satın almadan önce, pozisyonunuzu düşünün. Misal tam zamanlı mı yoksa yarım gün mü çalışıyorsunuz? Gün içinde kreşe ya da evinize uğrayıp, bebeğinizi emzirme fırsatı yakalayabilir misiniz?

Yatak odasında alan
Doğumdan sonraki ilk birkaç ay bebeğinizin sizin yatak odanızda yatması gece yarısı emzirmelerini kolaylaştırabilir. Bebekleri beslemek usulca başlansa da hızlanarak biten bir eylemdir. Eğer beslemenin başından doğru zamanlamayı yaparsanız, bu işleri sizin için kolaylaştıracaktır. Ayrıca göğsünüzdeki sütün tamamen bitmesine ve böylece yenisini üretmek için daha verimli olmasına da yarayacaktır. Bebeğinizin beşiğini yatak odasına taşıyabilirsiniz ama bebeğinizi yatağınıza almayı tercih etmemelisiniz. Bu uyuma esnasında istenmeyen kazalara ve bebeğinizin yaralanmasına hatta ölümüne bile sebep olabilir.

1 şişe su
Birçok laktasyon uzmanı annelere her emzirdiklerinde su içmelerini öneriyor. Ve bunun iyi bir sebebi var: Eğer vücudunuz susuz kalırsa, süt tedarik etmeniz zorlaşacaktır. Eğer idrarınız koyu renk ve sık değilse, bu yeterince su içmediğinizin göstergesidir. Ne kadar su içmelisiniz? Kişiden kişiye değişse de emzirmeyen kadınlar için önerilen genel oran 8 bardaktır. Emziren kadınlar ise bu 8 bardağın üzerine bir de bebek için ilave yapmalı ve 11-12 bardak su tüketmelidir.

İhtiyaç çantası
Bebeğiniz doğduktan sonra ona özel bir çanta taşımaya başlayacaksınız. İçinde günlük ihtiyaçlar ve acil durum öğeleri olacak:
* Bebek bezi
* Islak mendil
* Merhem
* Değiştirme bezi ya da havlusu
* Yedek kıyafet
* Meme pedi, içecek ve örtü

Emzirme istasyonu

Evinizde rahatça bebeğinizi emzirebileceğiniz bir yer seçin. Yatak ve kanepeler yeterli sırt desteğini vermeyecekleri için uzmanlar tarafından önerilmiyor. Bunun yerine iskemle denemelisiniz. Rahat ofis koltukları bu iş için muhteşemdir. Ya da yastıklı iseler yemek masası iskemleleri. Emzirirken dik oturmanız önemli.

Yardım için bir telefon numarası
Emzirmek dünyadaki en doğal şeylerden birisi gibi gelebilir ama uygulamak her zaman sanıldığı kadar kolay olmaz. Hali hazırda bir emzirme uzmanının telefon numarasını edinmeniz iyi olacaktır. Anneler doğum yaptıktan 36 saat sonra hastaneden ayrılır ama emzirmenin zor kısmı yaklaşık 72 saat sürer. Hastaneden ayrılmadan önce hemşirelere akıl danışabilir ya da pediyatristinizin ofisini arayabilirsiniz.