Dişi kuşların yaptığı yuvaların tapusu kimin üzerine?

Öncelikle kuşların muhakkak dişisi yuva yapmazmış. Atasözlerimizi bilime davet ediyorum her şeyden önce. Kimi kuş türlerinde yuvayı erkekler yapıyor, kimi kuş türlerinde birlikte yapıyorlar, kimileri de hiç yuva yapmıyor. Tanıdık geldi mi?

Gel gelelim evlenmeden önce hazırlanan çeyizler, binbir emek döşenen ve duvarları silmek dahil her daim bakımı aksatılmayan o evlerin tapusu genellikle kocaların üstüne olur. Evlilik içinde edinilsin ya da edinilmesin bu durumun değişmediğini görürüz. Her ne kadar 2002’den sonra yapılan evlilikler bakımından edinilmiş mallara katılma rejimi uygulansa da bu, boşanma aşamasında geçerlidir. Oysa yuva yaptığınız o evin koca tarafından sizden onay almaksızın ve hatta haberiniz bile olmaksızın satılmasının, ipotek konup borca girilmesinin önüne geçmenin bir yolu var: aile konutu şerhi.

Aile konutu şerhi nedir? Medeni Kanun, “aile konutu”nu eşlerin fiilen birlikte yaşadığı, hayatlarını sürdürdükleri yer olarak tanımlar. Yani yazlık, kök aile evi ya da kira geliri için alınan daire değil; evlilik birliğinin merkezi olan, akşam dönülen “o sıcak yuva”. Bu konut, sıradan bir taşınmaz değildir kanuna göre çünkü burada yalnızca mülkiyet hakkı değil, aile bütünlüğü korunur. İşte tam da bu sebeple kanun koyucu, aile konutunu hukuki bir şerhle güvence altına almıştır.

Aile konutu şerhi nasıl konur? Taşınmazın bulunduğu tapu müdürlüğüne gidilerek. Bu taşınmazın eşinizin üstüne olması gerekir. Mesela, eşinizin babasının üstüne olması halinde şerh koyulması mümkün değildir. Bu malın evlilikten önce veya sonra alınmış olmasının bir önemi yoktur, halihazırda eşin üstüne olması yeterlidir. Pek tabi evli olmanız gerekir. (Burada resmi nikahlı olmanız gerektiğine vurgu yapmaya gerek dahi yok, malum.) Her ikinizin de yerleşim yerinin (ikametgahının) bu adreste görünüyor olması gerekir. Bu koşulların sağlanması halinde herhangi bir harç ödemeksizin, kimliğinizle ve bu beyanla aile konutu şerhi koydurmanız mümkün. Aile konutu şerhi koydurabilmek için tapunun sahibi olan eşin onayına gerek yoktur ancak şerh koyulduktan sonra tapu sahibine bildirim yapılır. Tebligat yoluyla ve de e-devlet üzerinden mal sahibinin bu husustan haberdar edilmesi gerekir.

Ne işe yarar? Binbir emek kurulan “yuva”nın tapuya sahip kişi tarafından diğer eşe sorulmadan satılmasının, üzerine ipotek koyulmasının önlenmesine yarar. Türkiye’de kadınların büyük çoğunluğu, evlilikte oturdukları evin tapu sahibi değil. Bu durum, özellikle boşanma süreçlerinde ciddi mağduriyetlere yol açar. Boşanmayı kafaya koyan taraf evlilik içinde edinilmiş malların yarısını verme riskini göze almamak için hemen üzerinden malları “elden çıkarma” yoluna gidebilir. Aile konutu şerhi, bu mağduriyetin önüne geçen en temel güvencelerden biridir. Çoğu kişi, şerhin varlığını bile bilmiyor ya da “mal peşinde” görünmemek için eşine bu durumdan bahsetmeye çekiniyor. Tapuyu edindiğiniz an kaydettirmek belki daha uygun bir iletişim yolu olabilir.

Aile konutu şerhi koyulmasını talep etmek ilişkiye dair güvensizliğin değil, aileyi güvenceye almanın bir göstergesidir. Bazen bir imza hem sizin hem çocuklarınızın geleceğini koruma altına alabilir.