Kurban bayramında et tüketiminin yanı sıra şeker ve şekerli besinlerin de tüketimi artmaktadır. Bu sebeple özellikle bu dönemde kronik hastalığa sahip olan bireyler risk altındadırlar. Sık ve azar azar beslenmek, günde 2 – 2,5 litre kadar su içmek, aşırı et ya da tatlı tüketiminden kaçınmak ve sağlıklı beslenmenin temel prensiplerine uyulması büyük önem taşımaktadır.

Beslenme ve Diyet Uzmanı Dyt. Sevnur Çaparoğlu Kurban Bayram'ında et tüketimi ile ilgili görüşlerini paylaştı.

Kurban eti hemen tüketilmeli mi?

Dikkat edilmesi gereken bir konu da taze kesilen etlerin hemen tüketilmemesidir. Hayvanlar ilk kesildiklerinde ölüm sertliği dediğimiz sertlikte olur. Bekledikçe metabolizma ile oluşan asitlerin de etkisi ile bu sertlik yavaş yavaş kaybolur. Ölüm sertliğinin geçmesi hayvanın cinsine etin beklediği ısı derecesine bağlıdır. Kümes hayvanlarında ölüm katılığı bir saatte geçer. Sığır, koyun gibi büyük baş hayvanların ölüm sertliği sıfır derecede 10 gün içinde, 15 derecede üç günde kaybolur ve et yenecek konuma gelir. Taze kesilmiş etin sindirimi çok zordur, hazımsızlık yapabilir ve sert olmasından dolayı pişirilmesi zordur. Gün içerisinde sindirim sıkıntılarıyla savaşmak istemiyorsanız, etleri 1–2 gün beklettikten sonra tüketilmelisiniz.

Kurban eti nasıl saklanmalı?

Kurban etlerinin parçalar halinde temiz kaplara konularak ve öncelikle güneş görmeyen serin bir yerde, 14–16 santigrat derecelerde, 5 -6 saati geçmeyecek şekilde bekletilmesi gerekmektedir. Bekletme sırasında etlerin hava alması sağlanmalı ve bu süre sonunda oda sıcaklığına ulaşan etler buzdolabına kaldırılmalı, 4 ve 5 santigrat derece arasında muhafaza edilmelidir. Kurbanlık etin dayanma süresi, kesim kalitesine ve parçaların büyüklüğüne göre değişmekle beraber, normal buzdolabı koşullarında en fazla 3 -4 gündür. Ancak, etler kıyma haline getirilirse bu süre 1 -2 gün kadardır. Etlerin daha uzun süre muhafaza edilebilmesi için buzlukta -18 santigrat derecede dondurulmuş olarak saklanması gerekir. Ancak dondurulmuş etlerin de belirli bir raf ömrü olduğu unutulmamalıdır. Etlerin bütün olarak değil, küçük parçalara bölünerek, yağlı kâğıda veya buzdolabı poşetine sarılarak derin dondurucuda 4 – 6 aydan fazla saklanmaması gerekir. Etler yemek içinde kullanılacak şekilde parçalara ayrılarak dondurucuya konulmalı, kullanılmak istenildiğinde, bakteri üremesini azaltmak için dondurulmuş gıda ürünleri buzdolabının sebzelik kısmında çözdürülmelidir. Çözdürülen et hemen pişirilmeli, çözdürülmüş ürünler tekrar dondurulmamalıdır.

Çiğ et / kurutulmuş et yararlı mı?

Et tüketilirken etin niteliği yanında nasıl pişirileceği, ne kadar ve hangi besinlerle birlikte tüketileceği de önemlidir. Bu nedenle kurban etinin ne miktarda, nasıl ve ne ile birlikte tüketileceğini bilmek, sağlıklı saklama, hazırlama ve pişirme yöntemlerini uygulamak, hasta bireyler kadar, sağlıklı kişiler için de önemlidir.

Eti pişirme teknikleri

Kızgın tavaya bırakılıp alınması, yüzde 25 sadece merkez pembelikte pişirilmesi, yüzde 75 oranında merkezin çiğ kalması, pişme kıvamına yaklaşmış şekilde pişirilmesi ve yüzde 50 oranında merkezin çiğ kalması ve etin tam pişmiş kıvamda pişirilmesidir.

Yapılan araştırmalara göre çiğ etin içindeki patojenlerin sağlıklı bir bağışıklık sistemi için gerekli olduğunu savunan uzmanlar olduğu gibi, içindeki salmonella gibi hastalık yapıcı bakteriler nedeniyle pişmiş kıvamda tüketilmesi gerektiğini savunan farklı görüşler de vardır.

Sağlık açısından baktığımızda etin yağda aşırı kızartılması ve kömür ızgarasında ateşe çok yaklaştırılarak pişirilmesi kanserojen maddelerin oluşmasına ve vitaminlerin kaybına, etin dış yüzeyinin yanmasına, dolayısıyla su ve besin değerlerinin kaybına sebep olmaktadır. Bu nedenle pişirme yöntemi olarak kızartma ve çok yüksek ısıda pişirme yerine, haşlama ve fırında ızgara yöntemleri kullanılmalıdır.

Kurban eti nasıl tüketilmeli?

Beslenme ve Diyet Uzmanı Dyt. Derya Fidan, et tüketimi konusunda önemli bilgiler verdi.

Etler sindirimi zor besinlerdir. Mide-bağırsak sorunu yaşayan bireyler tarafından hemen tüketilmemeli. Buzdolabında birkaç gün beklettikten sonra, haşlama veya ızgarada pişirme yöntemiyle pişirerek tüketmelidir.

Kurban etlerini nasıl pişirmeliyiz?

Kurban Bayramı'nda, etin tüketim miktarının yanı sıra pişirme yöntemlerine de dikkat edilmelidir. Çiğ ya da az pişmiş olarak kesinlikle tercih edilmemelidir. Genellikler bayram da etin pişirme şekli olarak kavurma ve de mangal yöntemleri tercih edilmektedir. Eğer mangal yapılacaksa mutlaka et ile ateş arasında 15 cm kadar mesafe oranına dikkat edilmelidir. Çünkü etin yüksek ateşe maruz bırakılması sonucunda b1, b6, b12, folikasit gibi birçok vitamin kaybına sebep olduğu gibi aynı zamanda proteinin de denatüre olmasına neden olmaktadır. Etlerin pişirilmesinde haşlama ve ızgara gibi yöntemler tercih edilmeli, kızartmalardan kaçınılmalıdır. Çok yüksek ısıda, uzun süre pişirme ve kızartma yöntemi çeşitli "kanserojen maddelerin" oluşumuna neden olabileceği için tercih edilmemelidir.

Sağlıklı bir kavurma eti yapmak istiyorsak, etin görünür yağlarını ayırdıktan sonra, ilave bir iç yağı, kuyruk yağı veya tereyağ eklemeden, suda haşlama yöntemi uygulanarak etin kendi yağında kavurmasını sağlamak daha doğru bir seçim olacaktır.

Kurban etlerini nasıl saklamalıyız?

Kesim sıcaklığının düşmesi için, en az 5-6 saat bekletildikten sonra buzdolabına kaldırılmalıdır. Kurbanlık etler, henüz kesim sıcaklığında iken buzdolabına, poşet içinde veya hava almayacak durumda büyük parçalar halinde üst üste konulmamalıdır. Birer yemeklik olacak şekilde ayrılan etler buzlukta -2 derecede birkaç hafta, -18 derece derin dondurucuda ise daha uzun süreyle saklanabilir.

Bayramlarda da yeterli ve dengeli beslenme ilkelerine uygun miktarda et tüketirken çeşitlilik yaratmak için, diğer besin grupları olan ‘süt grubu’, ‘ekmek grubu’, ‘sebze grubu’ ve ‘meyve grubu’ ile aynı öğünde birlikte tüketmeye özen gösterilmelidir.

Kurban Bayramı'nda rahatsızlanmamak için

Beslenme ve Diyet Uzmanı Simge Çıtak et tüketimi ile ilgili en önemli soruları yanıtladı!

Sağlıklı beslenebilmek için tükettiğimiz etler nasıl hazırlanmalı? Hangi pişirme yöntemleri en uygun olanlarıdır?

Pişirmek için buzluktan çıkartılan etler, yine buzdolabının alt raflarına indirilerek çözdürülmeli. Çözdürülen et hemen pişirilmeli, tekrar dondurulmamalıdır. Dikkat edilmesi gereken bir diğer kural, et hazırlamada kullanılan kesme tahtalarında çiğ sebze ve meyvelerin doğrama işleminin yapılmamasıdır. Eti sağlıklı tüketmek için pişirme yöntemi olarak; haşlama, fırınlama ve ızgara gibi yöntemler tercih edilmeli. Kızartma ve kavurma kaçınılması gereken pişirme yöntemleridir.

Et, C ve E vitaminini içermediğinden sebzelerle birlikte pişirilmesi veya etlerin yanında C vitamininden zengin sebze veya salata tüketilmesi oldukça önemlidir. Eti mangalda pişirmek istiyorsanız; kömürleşecek şekilde kızartılmaması gerekir. Kömürleşen etler her zaman kanser riski taşır. Ayrıca etin ateşe yakın olması B1, B12, folik asit gibi vitaminlerin kaybına yol açmaktadır.

Sebze ya da baklagil yemeklerini etle pişirmek istiyorsanız yağ ilave edilmemelidir. Özellikle katı yağlar, et yemeklerinde kullanılmamalıdır. Etin kendi yağıyla pişmesi sağlanmalıdır. Kurban Bayramı'nın geleneksel yemeği haline gelen kavurmanın içine tereyağı veya kuyruk/iç yağı eklemeden, kendi suyunda, kısık ateşte pişirme yapılmalıdır. Kavurma ve kırmızı et öğle öğününde tüketilmeli, akşam öğününde ise sebze, kuru baklagil gibi posa içeriği yüksek yemekler tercih edilmelidir.

Kimler Kurban Bayramı'nda daha dikkatli et tüketmeli?

Kolesterol ve kalp damar hastalıkları olan kişiler Kurban Bayramı'nda et tüketimi konusunda daha dikkatli olmalılar. Sakatatların doymuş yağ ve kolesterol içeriği yüksektir. Bu nedenle özellikle kolesterol hastalarıyla kalp-damar hastalığı riski taşıyan kişiler sakatat tüketiminden kaçınmalıdır. Ayrıca yağlı etlerin doymuş yağ ve kolesterol içerikleri yüksektir. Görünür yağlar ayrılsa bile kırmızı etin ortalama yağ içeriği yüzde 20'dir.

Bayram günü kesilen kurbanın eti, bekletilmeden birkaç saat içinde pişirilerek tüketilir. Oysa yeni kesilmiş etlerdeki sertlik hem pişirmede hem de sindirimde zorluk yaratır. Bunun sonucunda midede şişkinlik, hazımsızlık gibi sıkıntılar ortaya çıkar. Bu rahatsızlıkların yaşanmaması için özellikle mide rahatsızlıkları çeken kişilerin, eti 24 saat beklettikten sonra tüketmeliler.

Kurban Bayramı'nda rahatsızlanmamak için nelere dikkat edilmeli?

• Güne hafif bir kahvaltıyla başlayın.

• Tek yanlı beslenmekten kaçının. Et, sebze, süt ve tahıl grubu yiyeceklerden hepsinden ölçülü tüketin.

• Bol bol su için ve sıvı tüketin. Sıvı gereksinmenizi su, taze meyve suyu, ayran gibi sağlıklı içeceklerle karşılayın.

• Ziyarete gittiğiniz her evde tatlı yememeye dikkat edin. Bazı ziyaretlerde sadece içecek ikramını kabul edin veya tatlıyı çok küçük porsiyonlarda tüketin.

• Gün içinde çok yediyseniz akşam sadece yoğurt ve meyve tüketin, bu öğününüzü hafif geçirin.

• Mutlaka yürüyüş yapın. Bayram ziyaretlerinizi, mesafeler yakınsa yürüyerek yapın. Her gün 30 - 60 dakika tempolu yürüyerek hem bağırsak hareketlerinizi düzenler hem de yavaşlayan metabolizmanızı hızlandırabilirsiniz. Ayrıca fazla kalori aldığınızda da yakmak için fırsat yaratmış olursunuz.

• Cezbeden ikramlarla baştan çıkmamak için bayram ziyaretlerine veya gezmeye aç gitmeyin.

• Bayramda bilinçsizce çikolata ve tatlı tüketimi mide yanması, bağırsak bozuklukları gibi şikayetlere neden olabilir. Bir öğünde almanız gereken kaloriden fazlasını almış olabilirsiniz, bir sonraki öğünü sadeleştirerek günlük enerji alımınızı dengeleyin.

• Bayram sonunda sağlıklı beslenme alışkanlıklarınıza dönün, '3 günde 3 kilo verdiren' tehlikeli diyetlerden uzak durun. Metabolizmanızı daha da yavaşlatmaktan başka bir işe yaramaz!

• Porsiyonlarımızı ayarlamanın kolay yolu, tatlı veya yemekte kullanılan kaseleri, pasta ve yemek tabaklarını küçük boy tercih etmektir.