Kış mevsiminin en keyifli etkinliklerinden biri hiç kuşkusuz kayak. Ülkemizde sayısı giderek artan kayak merkezlerinin yanı sıra yurt dışına yönelik kış turizmi tercihindeki artış, kayak sporuna bağlı yaralanmaların da daha sık yaşanmasına neden oluyor. Bu yaralanmalardan en sık görüleni ise dizlerdeki ön çapraz bağ yırtıkları. Acıbadem Ataşehir Cerrahi Tıp Merkezi Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Karahan, özellikle son 10 yılda spora olan ilginin artması nedeniyle ön çapraz bağ yaralanmalarında önemli bir artış olduğuna dikkat çekerek, “Kayak sırasında dizde meydana gelen yaralanmaların asla hafife alınmaması gerekiyor. Ağrı kendiliğinden geçse bile mutlaka bir hekime başvurulmalı. Çünkü ön çapraz bağ yaralanmaları zamanında tedavi edilmezse menisküste yırtığa yol açabiliyor, bunun sonucunda daha komplike bir tedavi zorunlu hale gelebiliyor” uyarısında bulunuyor.

Dikkat! Bu hatalar travmaya neden olabilir

Dizin iç ön tarafında çapraz şekilde yer alan ön çapraz bağları, dizlerin stabilizasyonunu sağlamak gibi son derece önemli bir işlev üstleniyor. Dolayısıyla hem spor yapmak hem de sağlam eklemlere sahip olmak için ön çapraz bağların sağlam kalması çok önemli. Ancak aniden dönüş yapmak, yön değiştirmek veya aniden durmak gibi hareketler nedeniyle dizin üzerinde oluşan yük; ön çapraz bağ bütünlüğünde bozulmalara yol açıyor. Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Karahan, “Kayak yapanlarda bu bağ yırtıldığında hastalar yaşadıklarını genellikle ‘Kayak yaparken dizim döndü. Dizimin içi acıdı’ gibi sözlerle anlatıyorlar” diyor.

“Ağrım geçti, iyileştim” demeyin

Ön çapraz bağ yaralanmaları; dizde ani bir kopma hissi, şiddetli ağrı, eklemin içindeki kanama nedeniyle oluşan şişlik ile kendini belli ediyor. Bu yaralanmalarda yapılan en büyük hatanın ağrı ve şişlik geçtiğinde uzmana başvurmamak olduğu uyarısında bulunan Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Karahan sözlerine şöyle devam ediyor: “Dizde büyük boyutta hasar varsa ağrı ve şişlik gibi yakınmalar bir haftaya kadar uzayabiliyor. Ancak dizde ek bozukluklara yol açmayan yırtıklarda ağrı kısa sürede kendiliğinden geçebiliyor. Hastalar da iyileştiklerini düşünerek doktora başvurmaya gerek duymayabiliyor. İşte bu durum ciddi sorunlara neden olabiliyor, çünkü hasarlı ön çapraz bağlarıyla spora devam edilirse bu kez tablo menisküs yırtığına kadar ilerleyebiliyor”

Tedavi aktivite düzeyine göre belirleniyor

Tanısı hasta hikayesi ile konulan ön çapraz bağ yırtıkları için gerekirse MR ve röntgen tetkiki de isteniyor. Tedavi ise kişinin aktivite düzeyi ve yaşam tarzına göre belirleniyor. Yaralanmadan hemen sonra hekime başvurulması halinde tedavi süreci daha kolay ilerliyor. Hareketli yaşam tarzı sürecek, spor ile aktif bir şekilde ilgilenecek kişiler için ameliyatın tercih edildiğini anlatan Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Karahan, “Düşük aktiviteye sahip bir yaşam süren kişilerde ameliyata gerek duyulmayabiliyor. Yani kişi yoğun olarak spor yapmayacaksa, yaşam tarzı daha sakinse o zaman kas güçlendirmesi ve denge çalışmalarına yöneliyoruz” diyor. Ön çapraz bağ ameliyatlarında oldukça başarılı sonuçlar alındığını belirten Prof. Dr. Mustafa Karahan, cerrahi işlem ve iyileşme süreci hakkında şu bilgileri veriyor: “Ameliyat, artroskopik görüntüleme yardımı ile gerçekleştiriliyor. Dizin çevresindeki bir tendon alınıp kopan bağın yerine naklediliyor. Son derece gelişmiş malzemelerle kemiğe tespit ediliyor. Hastanede kalma süresi de kişiye bağlı olarak 1- 3 gün arasında değişiyor. Ameliyatın ardından en kısa zamanda fizik tedavi programına başlanıyor. Kişi 3-6 hafta içerisinde günlük yaşamına dönebiliyor. Spor yapan kişiler de 3-4 ay sonra antrenmanlarına başlayabiliyor. Müsabaka düzeyine ulaşması için ise 9 ay geçmesi gerekiyor.”

Kayak kazalarından 5 adımda korunun

• Boyunuza uygun kayak ve ekipman kullanımına özen gösterin. Kayak ayakkabılarınızın iyi bağlandığına emin olun.

• Kaydığınız pistin özelliklerini dikkate alın. Hava durumu, karın özelliği, pistin eğimi gibi noktaların kazalar üzerindeki etkisi büyük.

• Yorulduğunuzda kaymayı bırakın. Özellikle kayağa yeni başladıysanız ara vermeyi unutmayın. Yorgunluk vücudun tepki verme süresinin uzamasına yol açtığı için kaza riskini artırıyor.

• Dağınık zihinle piste çıkmayın. Dikkatin kolay dağılması da kazaya yol açıyor.

• Kaymadan önce biraz ısınma hareketi yapın. Vücut ısınmadığı için kendini korumaya yönelik reflekste bulunamıyor, ani hareketleri yapamıyor.