İngilizce’de ‘Maladaptive daydreaming’ olarak bilinen uyumsuz hayal kurma, bir kişinin hayal kurmak için aşırı miktarda zaman harcadığı ve genellikle hayallere dalarak gerçeklikten ayrıldığı bir durumu tanımlar. Bu davranış genellikle anksiyete gibi zihinsel sağlık sorunları olan kişilerde bir başa çıkma mekanizması olarak ortaya çıkabilir. Bazı insanlar için bu davranış işi, hobileri veya arkadaşlıkları ve ilişkileri bozabilecek kadar ciddi olabilir.

Uyumsuz hayal kurma nedir?

Uyumsuz hayal kurma, bir kişinin bazen saatlerce aşırı derecede hayal kurduğu bir zihinsel sağlık sorunudur. “Uyumsuz”, bu tür hayal kurmanın, bir sorunla başa çıkmak veya uyum sağlamak için sağlıksız veya olumsuz bir girişim olduğu anlamına gelir. Bunu yapan insanlar son derece canlı ve ayrıntılı hayallerde “kendilerini kaybetmeye” eğilimlidirler. Bu davranışı kontrol etmek imkânsız olmasa da kolay da değildir.

Kimleri etkiler?

Uyumsuz hayal kurma, en çok zihinsel sağlıklarını veya belirli beyin fonksiyonlarını etkileyen koşullara sahip kişilerde görülür. Uyumsuz hayal kurmanın ortaya çıkma ihtimalini arttıran bazı faktörler şunlardır:

• Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB)

• Anksiyete bozuklukları

• Bazı depresyon türleri

• Disosiyatif bozukluklar

• Obsesif kompulsif bozukluk (OKB)

Uyumsuz hayal kurmanın belirtileri nelerdir?

Uyumsuz hayal kurma, tüm semptomların hayal kurmanın kendisi etrafında döndüğü bir durumdur. Semptomlar iki kategoriye girme eğilimindedir: hayal kurma davranışı ve bir kişinin hayal kurması hakkında nasıl hissettiği.

1- Hayal kurma davranışı

Uyumsuz hayal kurma davranışı, bu hayalleri uyumsuz yapan ve normallerinden ayıran bazı özellikleri içerirler ve bunlardan bir kısmı şunlardır:

• Bu hayaller, standart bir hayalden çok daha canlı ve ayrıntılıdır.

• Bu hayallerin genellikle ayrıntılı kurguları vardır ve birçok insan, tıpkı bir TV şovundaki karakterler gibi, tekrar tekrar hayal ettikleri karakterlere sahiptir.

• Bu şekilde hayal kuran insanlar bunu uzun süreler boyunca, hatta saatlerce yapabilirler.

• Bunu sık sık yapan insanlar kasıtlı olarak hayal kurmaya başlayabilir.

• Buna duruma insanlar, çevrelerindeki dünyayla bağlantılarını kesecek kadar güçlü hayaller kurabilirler. Bu şiddetli anksiyete, depresyon veya istismar veya travma öyküsü olan kişiler için bir savunma veya başa çıkma mekanizması olan ayrışmaya benzer.

2- Hayal hakkında hissedilenler

Uyumsuz hayal kurma deneyimi yaşayan kişiler, sıklıkla olumsuz duygularla ve bu sorunun etkileriyle mücadele ederler. Bu genellikle aşağıdaki biçimleri alır:

• Sosyal aktivitelerde bozulma meydana gelebilir. Uyumsuz hayal kuran insanlar genellikle başkalarıyla vakit geçirmek yerine hayal kurmayı seçerler.

• İş, hobi ve diğer uğraşları bozacak şekilde hayal kurma eğilimi olur. Uyumsuz hayal kurma, çalışma, çalışma veya kişinin kendisi için belirlediği diğer hedeflere ulaşma konusunda sorunlara neden olabilir.

• Utanç ve suçluluk duyguları gelişebilir. Uyumsuz hayal kurma deneyimi yaşayan insanlar, özellikle hayalleri hayatlarının diğer bölümlerine müdahale ettiğinde, genellikle kötü hissederler.

• Hayal kurmak artık zorunlu bir hale gelebilir. Bu, insanların uyumsuz hayaller kurma ihtiyacını hissedecekleri anlamına gelir. Bunu yapma şansları yoksa bunu yapma fırsatını kaçırdıkları için üzülebilirler.

• Uyumsuz hayal kuran insanlar genellikle daha az hayal kurmakta veya tamamen durdurmakta zorlanırlar.

Uyumsuz hayal kurma nasıl tedavi edilir?

Uyumsuz hayal kurma bir zihinsel sağlık sorunu olduğundan, bunu kendi başınıza yönetmek zordur. Bununla başa çıkmanın en iyi yolu bir akıl sağlığı uzmanıyla konuşmaktan geçer. Bu sorun, aslında başka sorunlarla başa çıkmak için geliştirilen bir savunma mekanizması olduğundan, sizi dünyadan kaçmaya yönelten problemin ne olduğundan başlamak gerekir. Bir ruh sağlığı uzmanıyla sizi buna iten sebepleri konuşmak ve çözmek, zihinsel ve sosyal yaşamınızın en iyi şekilde sürdürmenizi sağlayabilir.

Referans: “Maladaptive Daydreaming” Şuradan alındı: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/23336-maladaptive-daydreaming